Quốc ca: Trách nhiệm với thể diện quốc gia
Phải tuyệt đối không để Quốc ca rơi vào tình cảnh tranh chấp, nhất là vì lợi nhuận.
Câu chuyện Quốc ca Việt Nam bị tắt tiếng trong lễ chào cờ trước trận Việt Nam - Lào tại vòng bảng AFF Cup 2020 tối 6/12 vừa qua vẫn đang nhận được rất nhiều phẫn nộ từ dư luận những ngày qua.
Màn hình trận đấu hiện dòng thông báo: "Vì lý do bản quyền âm nhạc, chúng tôi buộc lòng phải tắt tiếng ở phần lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, tín hiệu âm thanh sẽ trở lại bình thường, mong khán giả thông cảm".
Như đã biết, khi Quốc ca Việt Nam vang lên thì bị tắt tiếng trên một số kênh YouTube tiếp sóng trận đấu. Kèm theo đó là lời xin lỗi của kênh phát sóng Next Sports: “Vì lý do bản quyền âm nhạc, chúng tôi buộc lòng phải tắt tiếng ở phần lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, tín hiệu âm thanh sẽ trở lại bình thường, mong quý vị khán giả thông cảm”.
Theo Luật Sở hữu trí tuệ, đối với tác phẩm âm nhạc hợp pháp, mọi cá nhân và tổ chức đủ năng lực hành vi dân sự đều có quyền đầu tư các nguồn lực để tạo ra những bản ghi âm, phối khí khác nhau và đều có quyền làm chủ sở hữu hợp pháp của bản ghi/ phối khí đó, bất kỳ ai muốn sử dụng phải xin phép nhà sản xuất. Lý giải của các bên liên quan về trường hợp “Tiến quốc ca” trước trận Việt Nam - Lào, chiếu theo luật, là có thể tạm chấp nhận.
Nhưng đối với “Tiến quân ca”, đây không chỉ là tác phẩm âm nhạc mà là Quốc ca Việt Nam, đi cùng với tác phẩm là bao giá trị thiêng liêng, là tinh thần dân tộc, là hào khí quốc gia, là chủ quyền đất nước và sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc và nhân dân. Điều 13 Hiến pháp 2013 đã hiến định: “Quốc ca nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhạc và lời của bài “Tiến quân ca”.
Cần phải nhắc lại rằng, đây không phải là lần đầu tiên tác phẩm âm nhạc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với lịch sử, đời sống văn hóa, tinh thần của người dân Việt Nam nảy sinh tranh cãi liên quan đến vấn đề bản quyền.
Đáng nói ở chỗ, “Tiến quân ca” được gia đình cố nhạc sĩ Văn Cao (tác giả nhạc và lời) hiến tặng cho nhân dân và Tổ quốc vào năm 2016. Quốc ca Việt Nam – ca khúc đã được Hiến định rõ ràng, thuộc sở hữu của toàn dân. Nhưng trớ trêu thay, bản ghi âm hiện nay mà mọi người sử dụng, bản quyền lại thuộc về một đơn vị tư nhân nào đó.
Nhạc sĩ Văn Cao là tác giả "Tiến quân ca".
Trước sự cố này, Bộ Văn hóa , Thể thao và Du lịch cũng đã lên tiếng khẳng định mọi hình thức ngăn cản phổ biến Quốc ca đều trái luật... . Bộ khẳng định ca khúc “Tiến quân ca” là Quốc ca của Việt Nam. Bộ có trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý nhà nước và phải thực hiện các biện pháp cần thiết gìn giữ, phát huy giá trị của Quốc ca.
Theo đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu tất cả cá nhân, tổ chức thực hiện nghiêm, không được có bất kỳ hành vi nào ngăn chặn việc phổ biến Quốc ca Việt Nam. "Pháp luật của Việt Nam quy định nghiêm cấm bất kỳ tổ chức, cá nhân nào, dưới bất kỳ hình thức nào có hành vi ngăn chặn, cản trở việc phổ biến tác phẩm này một cách trực tiếp hay gián tiếp (bao gồm trên mạng) theo quy định pháp luật" - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh quan điểm.
Tuy nhiên, có một điều không thể chấp nhận được ở đây là: Việt Nam không có một bản ghi âm Quốc ca nào chất lượng thuộc sở hữu của toàn dân trên nền tảng số. Bản ghi âm chất lượng và thông dụng, được sử dụng nhiều nhất lại thuộc bản quyền của công ty tư nhân.
Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Trịnh Đức Tiến đề xuất nhà nước, cụ thể là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nên ghi âm Quốc ca dùng chung cho các sự kiện và hoàn toàn miễn phí. “Theo tôi, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nên yêu cầu nhà hát nào đó biểu diễn Quốc ca, rồi ghi âm và đăng tải trên mạng để mọi người có thể sử dụng bản ghi âm này mà không cần xin phép hay không cần trả tiền”.
Hoặc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch với vai trò là cơ quan quản lý cao nhất của Nhà nước về Văn hóa, được trao quyền bảo vệ tác phẩm Quốc ca, thì hoàn toàn không khó để thương thảo với đơn vị tư nhân hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, để mua lại nền nhạc Quốc ca và phát hành lại dưới dạng giấy phép mở (CC0) để toàn dân đều được sử dụng hợp pháp.
Điều này cũng có nghĩa, phải tuyệt đối không để Quốc ca rơi vào tình cảnh tranh chấp, nhất là vì lợi nhuận. Đến lúc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần có động thái mạnh mẽ và dứt khoát, để xử lý những lỗ hổng nghiêm trọng.
Quan trọng hơn hết, Quốc ca là biểu tượng của quốc gia, dân tộc, nên không ai có thể đứng trên luật, cũng như việc cơ quan quản lý không thể nào dửng dưng với thể diện của Quốc gia.
Có thể bạn quan tâm
Bảo vệ Quốc ca trước "luật chơi" quốc tế
13:00, 07/12/2021