Quy định về quan hệ liên kết, chi phí lãi vay giữa ngân hàng và khách hàng còn bất cập

ANH KHÔI• 13/12/2023 03:00

Góp ý sửa đổi, bổ sung Nghị định 132/2020/NĐ-CP, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quy định về quan hệ liên kết, chi phí lãi vay giữa ngân hàng và khách hàng…

>> Bất cập Nghị định 132/2020: Cần sớm đẩy nhanh lộ trình sửa đổi

Theo đó, sau khi tham vấn doanh nghiệp và chuyên gia, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản trả lời Công văn của Bộ Tài chính về việc lấy ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

VCCI) vừa có văn bản trả lời Công văn của Bộ Tài chính về việc lấy ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết - Ảnh minh họa: ITN

VCCI vừa có văn bản góp ý sửa đổi, bổ sung Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết - Ảnh minh họa: ITN

Cụ thể, góp ý về quy định quan hệ liên kết và chi phí lãi vay giữa ngân hàng và khách hàng, VCCI cho biết, Điều 5.2.d của Nghị định 132/2020 quy định các bên liên kết bao gồm cả trường hợp ngân hàng cho doanh nghiệp vay nếu khoản vay từ 25% vốn góp và trên 50% nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp trong các lĩnh vực hạ tầng, sản xuất công nghiệp, rơi vào trường hợp này do tỷ trọng vốn vay ngân hàng trung và dài hạn cao. Khi đó, các doanh nghiệp này và ngân hàng được coi là các bên liên kết và phải áp dụng Nghị định 132/2020.

Điều 16.3.a của Nghị định 132/2020 quy định chi phí lãi vay của các bên liên kết không được vượt quá 30% EBITDA của doanh nghiệp. Điều luật này áp mức cố định 30% mà không cho phép doanh nghiệp được chứng minh chi phí này theo nguyên tắc giao dịch độc lập như với các loại giao dịch khác. Nói cách khác, kể cả trong trường hợp doanh nghiệp có chi phí lãi vay hoàn toàn bình thường so với mặt bằng chung của thị trường và các bên không hề có dấu hiệu đẩy lãi suất lên hoặc xuống nhằm chuyển lợi nhuận, thì cũng không được ghi nhận chi phí hợp lý khi tính thuế.

>> Sửa Nghị định 132/2020: Cần lắng nghe và tháo gỡ kịp thời

Trong đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quy định về quan hệ liên kết, chi phí lãi vay giữa ngân hàng và khách hàng - Ảnh minh họa: ITN

Theo VCCI, cuối năm 2022 và đầu năm 2023, do những biến động kinh tế vĩ mô, lãi suất trên thị trường tăng mạnh. Điều này khiến chi phí lãi vay của nhiều doanh nghiệp tăng vượt mức 30%. Phần chi phí lãi vay vượt mức 30% này, doanh nghiệp vẫn phải trả cho ngân hàng nhưng không được coi là chi phí được trừ khi tính thuế. Nhiều doanh nghiệp phản ánh với VCCI tình trạng họ thua lỗ lớn do chi phí lãi vay phải trả cho ngân hàng tăng mạnh, nhưng vẫn phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho Nhà nước.

Trong Tờ trình, Bộ Tài chính đã đề nghị sẽ sửa đổi Điều 5.2.d theo hướng loại trừ việc xác định quan hệ liên kết khi tổ chức tín dụng không tham gia điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào doanh nghiệp đi vay hoặc không cùng chịu sự điều hành, kiểm soát, góp vốn của một bên khác).

“Sửa đổi này phù hợp với Điều 5.1 nhằm xác định rõ hơn bản chất của quan hệ liên kết và sẽ giúp tháo gỡ được bất cập như trên phản ánh, tuy nhiên, cách làm này sẽ không giải quyết được hết các trường hợp. Trong trường hợp hai bên ngân hàng và doanh nghiệp đi vay có quan hệ điều hành, kiểm soát, góp vốn nhưng giao dịch cho vay với lãi suất phù hợp với mặt bằng chung của thị trường vẫn sẽ bị khống chế bởi ngưỡng 30%. Điều này chưa thực sự phù hợp với mục tiêu cơ bản của Nghị định 132 là chống hành vi chuyển giá. Trong trường hợp trên, hai bên không hề có hành vi thay đổi “bóp méo” lãi suất (giá của giao dịch cho vay) nhằm mục đích chuyển giá mà giao dịch này vẫn tuân theo nguyên tắc giao dịch độc lập. Việc không cho tính phần chi phí lãi vay vượt quá 30% trong một giao dịch thoả mãn nguyên tắc giao dịch độc lập là bất hợp lý”, VCCI góp ý.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa đổi Điều 16.3 của Nghị định 132/2020 theo hướng cho phép các doanh nghiệp chứng minh giao dịch cho vay theo nguyên tắc giao dịch độc lập bằng cách kê khai và lập hồ sơ so sánh với các giao dịch cho vay khác và/hoặc với mặt bằng lãi suất trên thị trường. Trong trường hợp giao dịch này đúng nguyên tắc giao dịch độc lập thì doanh nghiệp được trừ toàn bộ chi phí tính thuế, kể cả trường hợp chi phí đó vượt 30% EBITDA.

Đồng thời cho rằng, theo tìm hiểu của VCCI, một số quốc gia trên thế giới cũng áp dụng nguyên tắc này.

Bên cạnh vấn đề đã nêu, góp ý về thời điểm có hiệu lực, VCCI cho biết, như đã phân tích, tình trạng mặt bằng lãi suất trên thị trường tăng mạnh vào cuối năm 2022 và đầu năm 2023 khiến nhiều doanh nghiệp gặp vướng mắc trong các kỳ tính thuế năm 2022 và 2023. Do đó, nếu các quy định sửa đổi có hiệu lực sau khi Nghị định được ký sẽ khiến các doanh nghiệp trên vẫn phải chịu nghĩa vụ thuế bất hợp lý.

Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu việc quy định hiệu lực trở về trước của văn bản và cho phép áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2022.

“Quy định hiệu lực trở về trước này không vi phạm Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật vì không làm phát sinh nghĩa vụ mới hay nghĩa vụ nặng hơn đối với doanh nghiệp, người dân”, VCCI góp ý.

Cùng với các nội dung này, tại văn bản góp ý, VCCI cũng chỉ ra những tồn tại, bất cập và đề nghị cơ quan soạn thảo, xem xét, cân nhắc các vấn đề liên quan đến áp dụng quy định về trần chi phí lãi vay đối với giao dịch trong nước, không có chênh lệch thuế suất.