Khơi thông động lực tăng trưởng mới

>>12/04: Diễn đàn Doanh nghiệp 2024: Khơi thông động lực tăng trưởng mới

LTS: Khôi phục các động lực tăng trưởng truyền thống và khơi thông động lực tăng trưởng mới, hướng đến phát triển bao trùm, bền vững trở thành yêu cầu vừa mang tính cấp bách vừa mang tính chiến lược đối với nền kinh tế Việt Nam.

Sản xuất linh kiện điện tử ứng dụng công nghệ cao tại Công ty TNHH Jahwa Vina (KCN Khai Quang). Ảnh: Chu Kiều

Với cách tiếp cận toàn diện, kết hợp phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, Việt Nam đã đạt được kết quả tích cực trong quý I/2024. Tuy nhiên, Việt Nam cũng cần lưu ý một số diễn biến mới để tập trung xử lý.

Thách thức phía trước

Thứ nhất, triển vọng kinh tế thế giới còn khá nhiều bất định, kể cả về đà phục hồi tăng trưởng kinh tế và diễn biến giá hàng hóa. Nhiều nước gia tăng quy định nhằm thúc đẩy các chuỗi giá trị giảm phát thải các-bon, ảnh hưởng đến khả năng thâm nhập của hàng xuất khẩu ở Việt Nam nếu không có những điều chỉnh kịp thời.

Thứ hai, giải ngân tín dụng còn tương đối chậm, mặt bằng lãi suất huy động đã giảm khá sát so với mức lạm phát, dư địa tiếp tục giảm lãi suất huy động để giúp giảm lãi suất cho vay là khó khả thi. Bản thân các ngân hàng thương mại cũng phải đối mặt với khó khăn không nhỏ về tiết giảm chi phí để hạ lãi suất cho vay và chia sẻ khó khăn với cộng đồng doanh nghiệp. Điều này cho thấy năng lực hấp thụ tín dụng cần phải được đánh giá cụ thể, kể cả trong mối quan hệ với thị trường đầu ra cho doanh nghiệp để có những giải pháp cải thiện phù hợp.

Thứ ba, chi phí của một số hàng hóa, dịch vụ đầu vào chịu áp lực tăng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá vận tải đường hàng không trong quý I năm 2024 đã tăng tới 29,3% so với quý IV năm 2023, và tăng 85,44% so với quý I năm 2023; chỉ số giá vận tải đường sắt trong quý I năm 2024 tăng tới 28,27% so với quý IV năm 2023. Cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành du lịch, đang và sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức để duy trì khả năng cạnh tranh.

Thứ tư, việc thực hiện điều chỉnh lương tối thiểu vùng cho người lao động ở khu vực doanh nghiệp có thể làm tăng chi phí lao động cho doanh nghiệp. Trong khi đó, dù đã có nhiều giải pháp chính sách, năng suất lao động chưa được cải thiện ở mức tương xứng. Đối với không ít doanh nghiệp mới có đơn hàng xuất khẩu trở lại sau một thời gian khó khăn, tăng lương tối thiểu vùng có thể có ảnh hưởng nhất định.

Động lực từ thể chế

Điểm tích cực là chúng ta đã có những nền tảng cho “đổi mới tư duy” cải cách thể chế. Trong 3 năm qua, Quốc hội, Chính phủ đã quyết liệt đồng hành, tháo gỡ không ít rào cản về mặt thể chế, chính sách nhằm mở rộng không gian kinh tế, giảm chi phí không cần thiết cho hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp. Các quy hoạch được phê duyệt đã lồng ghép những tư duy mới, gắn với phát triển kinh tế đô thị, liên kết đô thị - nông thôn,… Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh không còn được nhìn nhận một cách rời rạc, mà có sự gắn kết tương hỗ với nhau, và đều ưu tiên thực hiện khẩn trương, ngay trong quá trình phục hồi tăng trưởng kinh tế.

Nhờ đó, Việt Nam đang được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về tư duy cải cách. Liên quan đến nội dung này, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương vừa được các nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tín nhiệm, ủng hộ làm Trưởng nhóm xây dựng Chương trình cải cách cơ cấu mới của APEC cho giai đoạn 2026-2030, dự kiến sẽ được công bố vào năm 2025.

Trên nền tảng ấy, Việt Nam cần quyết liệt hơn để cải cách thể chế giúp phát huy hiệu quả nội lực của nền kinh tế. Nội lực ấy không chỉ giới hạn ở lượng tiền, vàng và các tài sản khác mà người dân Việt Nam đang nắm giữ. Thể chế chính là một nguồn lực, thậm chí là “chìa khóa” quan trọng.

Tính toán của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy nếu xóa bỏ hoàn toàn khoảng cách với mức trung bình của OECD về các rào cản thương mại và đầu tư, Việt Nam có thể tăng GDP bình quân đầu người thêm 1% sau 01 năm, và 7,3% sau 10 năm tiến hành cải cách (so với kịch bản không cải cách). Chúng ta cũng cần lưu tâm đến cả những nội lực khác của nền kinh tế, gắn với quy mô dân số đã vượt 100 triệu dân, gắn với tầng lớp thu nhập trung bình có thể đạt hơn 50 triệu người vào năm 2050, thế hệ “Gen Z” đang ngày một mở rộng, và nguồn tài nguyên dữ liệu nhiều tiềm năng.

Theo đó, Việt Nam cần cân nhắc một số định hướng chính sách nhằm “làm mới” động lực cải cách thể chế nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Thứ nhất, đẩy nhanh cải cách môi trường kinh doanh, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính, đặc biệt là theo những mục tiêu, nhiệm vụ đề ra tại Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2024 của Chính phủ. Hoàn thiện thể chế liên kết vùng, nhằm tạo động lực cho liên kết giữa các địa phương và doanh nghiệp ở các địa phương theo tư duy chuỗi giá trị để “cùng hợp tác, cùng thắng”. Nghiên cứu, đề xuất và triển khai thực hiện cơ chế đặc thù cho phát triển một số vùng kinh tế - xã hội, đô thị lớn. Sớm rà soát, hoàn thiện khung chính sách cho các mô hình kinh tế mới (kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế ban đêm, kinh tế sáng tạo) để tạo không gian kinh tế lớn hơn cho cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ hai, tập trung tháo gỡ các khó khăn về tiếp cận các thị trường xuất khẩu, đẩy nhanh tạo thuận lợi thương mại, khuyến khích đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tìm kiếm và khai thác hiệu quả các thị trường ngách. Rà soát, nâng cao năng lực tận dụng ưu đãi trong các hiệp định thương mại tự do. Tăng cường đối thoại giữa các cơ quan chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp nhằm xác định những vấn đề, ưu tiên cần xử lý trong hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp, đặc biệt là thích ứng với những yêu cầu mới về sản xuất và tiêu dùng bền vững. Sớm thử nghiệm xử lý tranh chấp thương mại trực tuyến để giúp cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thuận lợi hơn khi xử lý tranh chấp với đối tác nước ngoài.

Thứ ba, hoàn thiện và triển khai hiệu quả khung chính sách cải thiện năng suất lao động, gắn với thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng kỹ năng và chuyển đổi kỹ năng cho người lao động để thích ứng với các mô hình kinh tế mới, chính thức hóa khu vực kinh tế phi chính thức, và thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đối với khu vực doanh nghiệp trong nước. Trong quá trình này, tạo cơ hội và động lực cho doanh nghiệp chủ động tham gia chuyển đổi kỹ năng cho người lao động chính là một yêu cầu quan trọng.

Có thể bạn quan tâm

• ĐIỂM BÁO NGÀY 12/4: Khơi thông động lực tăng trưởng mới

  04:56, 12/04/2024

• 12/04: Diễn đàn Doanh nghiệp 2024: Khơi thông động lực tăng trưởng mới

  09:32, 08/04/2024

• Bình Dương khơi thông động lực tăng trưởng

  08:07, 02/03/2024

• Khơi thông động lực kinh tế miền Trung

  11:07, 07/05/2023

TS. TRẦN THỊ HỒNG MINH - Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương