Tạo động lực phát triển vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên

NGUYỄN VIỆT• 17/04/2024 17:33

Đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên.

>>Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Tập trung, nỗ lực, quyết tâm triển khai luật

Chiều 17/4, tại phiên họp 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước).

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng.

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, đường bộ cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây. Đây là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và TP. HCM.

Tạo không gian phát triển mới

“Đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian phát triển mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên”, tờ trình nêu rõ.

Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe. Giai đoạn phân kỳ đầu tư với chiều dài 128,8 km (đi qua địa phận tỉnh Đắk Nông 27,8 km, qua địa phận tỉnh Bình Phước 101 km), quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, giải phóng mặt bằng một lần 6 làn xe.

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án này khoảng 25.540 tỷ đồng, gồm 12.770 tỷ đồng vốn Nhà nước và 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư thu xếp.

Với số vốn Nhà nước, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chấp thuận bố trí 8.770 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022 và 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021- 2025.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế nhất trí cần thiết đầu tư Dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành. Tuy nhiên, đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của dự án.

>>Doanh nghiệp đánh giá cao các luật vừa được Quốc hội thông qua

>>Quốc hội luôn đồng hành cùng doanh nhân - doanh nghiệp

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh.

Trong cơ quan thẩm tra, có ý kiến cho rằng đề xuất bố trí 1.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021 - 2025 là “không khả thi”. Bởi, theo quy định thì số vốn trên chỉ được thực hiện đến ngày 31/1/2026 trong khi dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ phạm vi đầu tư và hướng tuyến. Vì theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thì đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành có chiều dài 140 km, song Chính phủ trình tổng chiều dài tuyến khoảng 128,8 km. Tương tự, theo quy hoạch thì hướng tuyến của Dự án đi về phía Tây Bắc, nhưng hướng tuyến theo đề xuất đi về phía Đông Nam.

Chính phủ kiến nghị đầu tư Dự án theo phương thức đối tác công tư. Ủy ban Kinh tế đề nghị bổ sung các cơ sở để bảo đảm tính khả thi cho dự án, tránh trường hợp không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc không huy động được vốn tín dụng dẫn đến phải chuyển đổi sang hình thức đầu tư công làm kéo dài thời gian, giảm hiệu quả đầu tư.

Báo cáo giải trình, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết, tổng chiều dài tuyến đường giảm vì trong quá trình nghiên cứu địa phương đề xuất thay đổi điểm đầu dự án. Điều này cũng phù hợp với thực tế, giảm tổng đầu tư, phù hợp với khả năng tài chính của cả Nhà nước và nhà đầu tư mà vẫn đáp ứng được kết nối giao thông.

Liên quan hướng tuyến, ông Thắng cho rằng quy hoạch không quy định cụ thể, còn khi nghiên cứu thực tế có thay đổi. Đơn vị tư vấn làm rất kỹ và đánh giá việc điều chỉnh hướng tuyến với địa phương là rất phù hợp. Chính phủ chỉ đạo 2 tỉnh cập nhật hướng tuyến mới vào quy hoạch kết cấu hạ tầng đường bộ.

Trước băn khoăn về vấn đề giải ngân, Bộ trưởng Bộ GTVT thừa nhận nguồn vốn dự án rất lớn nên để đảm bảo được lộ trình cơ bản hoàn thành vào năm 2026 cũng là một vấn đề.

Kinh nghiệm cho thấy, ngay sau khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư thì các địa phương phải triển khai mạnh mẽ để đảm bảo các điều kiện, trong đó có giải phóng mặt bằng, tái định cư.

Cùng với đó xác định cụ thể nguồn vật liệu ngay trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, cả trữ lượng, khai thác, rà soát vướng mắc thủ tục khai thác mỏ để đáp ứng đủ nguồn nguyên vật liệu thi công, kiểm soát chặt chẽ giá thành.

Về tính khả thi của hình thức đầu tư PPP, ông Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo phân tích phương án tài chính và kinh nghiệm của Bộ GTVT thì dự án này là tương đối khả thi, vì có phần của Nhà nước tham gia, phương án thu hồi vốn chỉ 18 năm.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương.

Tham gia báo cáo giải trình tại phiên họp liên quan đến cơ chế chỉ định thầu, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện Dự án đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư. Trình tự, thủ tục thực hiện chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu để đồng bộ và thống nhất.

Về kế hoạch vốn, theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, Chính phủ đề xuất cho phép kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 đối với số vốn bố trí từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách Trung ương năm 2022 để thực hiện Dự án nhằm tạo thuận lợi cho quá trình triển khai dự án.

“Kéo dài thời gian giải ngân đến hết năm 2026 chỉ là việc chuyển nguồn giải ngân từ năm trước sang năm sau, không ảnh hưởng tới kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trung hạn, tạo thuận lợi cho dự án được thực hiện liên tục, không bị ngắt quãng”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương bày tỏ.

Dự án có ý nghĩa chiến lược

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, đây là dự án hết sức quan trọng, có ý nghĩa chiến lược giúp kết nối khu vực Tây Nguyên với Đông Nam Bộ, tạo điều kiện phát triển cho các địa phương trong khu vực.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội mong muốn trình sớm hơn nhưng cần chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo các yếu tố nên đến nay mới xem xét trình Quốc hội.

“Công tác chuẩn bị đến nay cơ bản đảm bảo. Đề nghị ủng hộ bổ sung dự án này vào chương trình kỳ họp thứ 7”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội chủ trương đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV.

Đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra toàn diện hồ sơ dự án. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị lưu ý một số vấn đề sau.

Tiếp tục rà soát để đảm bảo đầu tư dự án phù hợp với các quy hoạch, các chỉ tiêu kế hoạch sử dụng đất, đề xuất tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư và phương án thiết kế sơ bộ đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định pháp luật, tránh ảnh hưởng đến môi trường hệ sinh thái.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải.

Đánh giá kỹ các yếu tố tác động đến tiến độ triển khai để có giải pháp đến năm 2026 cơ bản hoàn thành dự án, đặc biệt là việc thu hồi đất, đền bù hỗ trợ tái định cư, việc lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP, khả năng bố trí nguồn lực và khả năng hấp thụ vốn và giải ngân vốn...

Bổ sung hồ sơ, báo cáo rõ sự cần thiết phù hợp, tuân thủ một số nội dung có liên quan đến giảm chiều dài đầu tư, đầu tư thêm 2km tuyến kết nối, phân tích rõ hơn về phương án hỗ trợ tái định cư, chi phí liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng rừng...

Đền bù hỗ trợ tái định cư phải công khai minh bạch đúng quy định đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân và phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp các ngành các địa phương và quyết tâm để đảm bảo tiến độ việc thực hiện dự án.

Có giải pháp xử lý các khó khăn vướng mắc không để thiếu nguyên vật liệu, bãi đổ thải, các điều kiện đảm bảo khác để hoàn thành dự án chất lượng, đúng tiến độ.

Đánh giá kỹ tác động của việc đầu tư dự án đường BOT hiện hữu để có giải pháp phù hợp, hài hòa lợi ích của Nhà nước người dân và các nhà đầu tư không để xảy ra các điểm nóng về trật tự và an ninh.