Doanh nghiệp xuất khẩu chịu áp lực lớn về chuyển đổi xanh

HẠNH LÊ• 12/05/2024 03:00

Các doanh nghiệp xuất khẩu đầu tư nhiều nhất cho các hoạt động xanh hóa quy trình vận hành đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu có tiêu chuẩn môi trường cao hơn.

>>>Doanh nghiệp tận dụng lợi thế tiên phong chuyển đổi xanh

Đây là một trong những nhận định được đề cập tại Báo cáo PCI và PGI 2023. Theo nhóm nghiên cứu, mặc dù Chỉ số PGI 2023 có thể góp phần giúp xác định một số đòn bẩy chính sách trong phạm vi quản trị môi trường cấp tỉnh nhưng thực tế có nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền các tỉnh thành trong quá trình thực thi chính sách.

Doanh nghiệp xuất khẩu quan tâm và đầu tư nhiều hơn cho xanh hoá sản xuất

Cụ thể, yếu tố thứ nhất là hạn chế về nguồn lực và năng lực trong lĩnh vực còn rất mới này. Các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp để có hiệu quả đều đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn và hàm lượng kiến thức chuyên ngành sâu. Các tỉnh, thành phố sẽ cần đến các hỗ trợ tài chính và kỹ thuật để có thể giải quyết những thách thức này.

Yếu tố thách thức thứ hai là hiệu ứng lan tỏa của ô nhiễm môi trường. Theo ghi nhận, chính quyền các tỉnh, thành phố có thể xây dựng và thực hiện tốt các chính sách trên địa bàn, song để xử lý triệt để ô nhiễm và rủi ro về môi trường lại rất khó do tác động từ các chất gây ô nhiễm có thể phát tán từ các tỉnh lân cận theo gió và nước. Các thảm họa môi trường có thể xảy ra ngoài dự đoán.

Cùng với đó, biến đổi khí hậu có thể bị trầm trọng hóa bởi những nhân tố phái sinh từ hậu quả của hành vi gây ô nhiễm. Một trong những ví dụ nổi bật nhất về hiện tượng này là tình trạng xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long do mực nước biển dâng. Những khó khăn đến từ hiệu ứng lan tỏa là rất rõ ràng khi nhìn vào mối tương quan chặt chẽ giữa vị trí địa lý (theo vĩ độ) của trung tâm tỉnh với mức độ gia tăng ô nhiễm của khu vực đó. Hoặc tại các tỉnh ven biển miền Trung với đặc điểm khí hậu là mưa và lũ lụt nhiều hơn khiến chi phí khắc phục và ứng phó thiên tai sẽ lớn hơn nhiều.

Yếu tố thứ ba đến từ các động lực thị trường đối với cộng đồng doanh nghiệp. Địa phương nào có càng nhiều doanh nghiệp phải chịu áp lực chuyển đổi phương thức sản xuất kinh doanh xanh hơn để đáp ứng kỳ vọng từ phía người tiêu dùng thì điểm số PGI của tỉnh đó nhiều khả năng sẽ cao hơn so với các tỉnh khác.

Mục tiêu cao nhất của các doanh nghiệp là lợi nhuận. Lãnh đạo doanh nghiệp sẽ hành động nếu điều đó giúp gia tăng lợi nhuận và tránh triển khai các hoạt động gây tổn hại cho doanh nghiệp.

>>>Doanh nghiệp Việt Nam cần tăng tốc chuyển đổi xanh

>>>Chuyển đổi xanh để phát triển bền vững

Là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, nhiều doanh nghiệp dệt may đã xanh hoá sản xuất để gia tăng đơn hàng xuất khẩu

Dữ liệu PGI được thu thập đã thể hiện rõ động lực thị trường này. Các doanh nghiệp có định hướng thị trường nội địa sẽ ít phải quan tâm hơn nhiều đến áp lực chuyển đổi xanh so với những doanh nghiệp có định hướng xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Cụ thể tham gia khảo sát có khoảng 47% doanh nghiệp FDI có định hướng xuất khẩu trong khi tỷ lệ này ở khối doanh nghiệp tư nhân trong nước là 7,5%. Kết quả khảo sát cho thấy, chi nhiều nhất để đầu tư cho các hoạt động xanh hóa quy trình vận hành là nhóm doanh nghiệp xuất khẩu với thị trường mục tiêu là các nước phát triển có tiêu chuẩn môi trường cao hơn, nơi người tiêu dùng nhận thức cao hơn về vấn đề môi trường.

Tính trung bình, doanh nghiệp xuất khẩu đã bỏ ra 1,4% tổng chi phí vận hành để thực hiện các hoạt động xanh hóa, so với con số 1% hoặc nhỏ hơn của nhóm doanh nghiệp không xuất khẩu. Đặc điểm tương tự có thể quan sát được đối với số hoạt động xanh hóa đã triển khai, song có một điểm khác biệt trong nhóm có định hướng thị trường nội địa. Đó là các doanh nghiệp FDI đã thực hiện nhiều hoạt động xanh hóa hơn so với các doanh nghiệp tư nhân trong nước có cùng định hướng thị trường nội địa, mặc dù mức đầu tư xanh hóa của các doanh nghiệp FDI thuộc nhóm này có thấp hơn.