Lĩnh vực năng lượng mặt trời Đông Nam Á sẽ gặp khó?

Theo thông tin từ BloombergNEF, các công ty Trung Quốc thành lập nhà máy ở khu vực Đông Nam Á hiện đang bị cáo buộc trốn thuế nhập khẩu của Mỹ đối với thị trường trong nước. Ít nhất ba công ty, bao gồm Longi Green Energy Technology và Trina Solar, đã phải thu hẹp hoạt động tại Việt Nam, Thái Lan, Campuchia và Malaysia.

Cũng theo BloombergNEF, bốn quốc gia Đông Nam Á chiếm hơn 40% công suất sản xuất mô-đun năng lượng mặt trời bên ngoài Trung Quốc và các công ty Trung Quốc khác có cơ sở tại đây cũng đang săn lùng thị trường để thay thế thị trường Mỹ.

Bà Yana Hryshko, giám đốc nghiên cứu chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời toàn cầu tại Wood Mackenzie, cho biết: “Các nhà cung cấp muốn đóng gói các dây chuyền, đặc biệt là các dây chuyền tế bào quang điện, và chuyển chúng đến Indonesia, Lào hoặc Trung Đông”.

Bà cũng cho biết thêm một số nhà sản xuất Trung Quốc đang chờ xem mức thuế quan sẽ là bao nhiêu trước khi quyết định xem họ có cần di dời hay không.

Trên thực tế, sự không chắc chắn nhấn mạnh sự hỗn loạn rộng hơn trong chuỗi cung ứng năng lượng sạch khi Mỹ, Châu Âu và các nước khác tìm cách giành lại một số thị phần từ Trung Quốc, nơi thống trị sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời cũng như pin xe điện. Ngay cả khi các công ty năng lượng mặt trời Trung Quốc này cũng đang phải vật lộn với tình trạng dư thừa trong nước ngày càng lớn, khiến một số công ty nhỏ hơn phải phá sản.

Một cuộc điều tra của Mỹ vào tháng 8 năm ngoái đã kết luận rằng một số nhà sản xuất Trung Quốc, những người đầu tư vào Đông Nam Á sau khi Mỹ áp thuế đối với các tấm pin nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc vào năm 2012, đã lách luật thuế này một cách bất hợp pháp.

Phán quyết này dẫn đến việc áp thuế nhập khẩu ở nhiều mức độ khác nhau đối với năm công ty trong khu vực. Một số công ty của Mỹ hiện cũng đang yêu cầu Washington áp thêm mức thuế lên tới 272% đối với tất cả các sản phẩm năng lượng mặt trời từ bốn quốc gia này. Tuy nhiên, có một thông tin từ BloombergNEF vào tháng 5 rằng mức thuế có thể sẽ nằm trong khoảng từ 30% đến 50%.

Washington đã tiến gần hơn đến việc áp dụng thuế quan vào tháng 6, với việc Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ thông qua cuộc bỏ phiếu ban đầu xác định các nhà sản xuất đang bị tổn hại bởi hàng nhập khẩu giá rẻ từ Đông Nam Á.

Lượng tấm pin mặt trời nhập khẩu từ Đông Nam Á của Mỹ đã tăng 36% lên mức kỷ lục trong quý trước khi người mua chạy đua để khóa nguồn cung trước khi thời hạn miễn thuế kết thúc. Kể từ đó, truyền thông đưa tin rằng Longi đã dừng năm dây chuyền sản xuất tại Việt Nam và bắt đầu thu hẹp hoạt động tại Malaysia, Trina cũng đang có kế hoạch đóng cửa một số công suất trong khu vực và Jinko Solar đã đóng cửa một nhà máy tại Malaysia.

Một phát ngôn viên của Longi cho biết vào tháng 6 rằng họ đã điều chỉnh kế hoạch sản lượng tại một số nhà máy, một phần là do những thay đổi về chính sách thương mại. Trong khi đó, nhà máy sản xuất cell pin của Trina tại Thái Lan vẫn hoạt động bình thường và sẽ quyết định cách xử lý các cơ sở tại Đông Nam Á tùy thuộc vào kết quả của vòng điều tra mới nhất của Mỹ. Với Jinko, họ không trả lời yêu cầu bình luận, trong khi JA Solar cho biết nhà máy của họ tại Việt Nam đang hoạt động bình thường.

Theo các chuyên gia phân tích, đường lối cứng rắn từ Mỹ có vẻ sẽ gây nguy hiểm cho lĩnh vực sản xuất Đông Nam Á, đồng thời nó có thể gây nguy hiểm cho các nỗ lực khử cacbon của Washington, vì hơn ba phần tư lượng sản phẩm năng lượng mặt trời nhập khẩu của họ đến từ khu vực này vào năm ngoái.

Bà Deborah Elms, giám đốc chính sách thương mại tại Hinrich Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Châu Á hoạt động để thúc đẩy thương mại toàn cầu bền vững, cho rằng, trong khi thuế quan có khả năng sẽ được áp dụng vào đầu năm sau, thì những nỗ lực nhằm hạn chế việc lách luật của Mỹ có thể sẽ tiếp tục, và điều này đặc biệt đúng nếu ông Donald Trump tái đắc cử. Một trong những lý do được rằng, bản thân ông Trump sẽ “cực kỳ tập trung” vào các quốc gia mà nước này có thâm hụt thương mại, bao gồm cả Trung Quốc và một số quốc gia Đông Nam Á.

Nguyễn Chuẩn