Đường đến doanh thu 100 tỷ USD
Việt Nam đang có tham vọng biến ngành bán dẫn trở thành một trong những trụ cột kinh tế mới, với mục tiêu đạt doanh thu 100 tỷ USD trong tương lai.
Điều này đã được đề cập đến trong “Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050”, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký ngày 21/9/2024 vừa qua.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, Việt Nam cần nhiều yếu tố hơn là những cơ hội đầu tư nước ngoài hiện tại.
Trên thực tế, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã mở ra một cửa sổ cơ hội hiếm có cho các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực công nghệ, bao gồm cả Apple, Samsung, Intel và Foxconn, đã và đang tìm cách mở rộng chuỗi cung ứng của mình ra khỏi Trung Quốc để giảm thiểu rủi ro. Các khoản đầu tư lớn từ Intel, Foxconn, đã đặt nền móng cho một hệ sinh thái bán dẫn đang phát triển tại Việt Nam. Hơn nữa, việc các công ty lớn như Samsung và LG mở rộng sản xuất tại Việt Nam đã tạo động lực lớn cho ngành công nghiệp phụ trợ và linh kiện điện tử, mở ra cơ hội để Việt Nam phát triển sâu hơn trong chuỗi giá trị bán dẫn.
Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những ngành yêu cầu mức độ công nghệ cao nhất, với quy trình sản xuất phức tạp và chi phí đầu tư ban đầu khổng lồ. Hiện tại, Việt Nam chủ yếu tham gia vào các khâu thấp trong chuỗi giá trị bán dẫn như lắp ráp, kiểm tra và đóng gói, trong khi các khâu có giá trị gia tăng cao như thiết kế và sản xuất wafer vẫn còn khá xa tầm với.
Một trong những yếu tố cốt lõi khiến Việt Nam gặp khó khăn trong việc leo cao hơn trong chuỗi giá trị là vấn đề nguồn nhân lực. Để phát triển ngành bán dẫn, không chỉ cần lao động phổ thông mà còn cần đội ngũ kỹ sư và chuyên gia có trình độ cao trong các lĩnh vực như vật lý, hóa học, và kỹ thuật vi điện tử. Mặc dù các trường đại học và viện nghiên cứu tại Việt Nam đang nỗ lực đào tạo thế hệ kỹ sư mới, song số lượng và chất lượng vẫn chưa thể đáp ứng được yêu cầu của ngành. Ngoài ra, việc thiếu hụt các chương trình nghiên cứu và phát triển (R&D) cũng là một rào cản lớn khiến Việt Nam chưa thể tiến xa hơn trong lĩnh vực này.
Do đó, để đạt được mục tiêu doanh thu 100 tỷ USD, sự tham gia của chính phủ là điều không thể thiếu. Việt Nam cần có các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa để thu hút đầu tư nước ngoài vào các lĩnh vực sản xuất chip và linh kiện cao cấp, cũng như khuyến khích các công ty trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Một ví dụ điển hình là các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ về hạ tầng đã giúp TP.HCM trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ cao hàng đầu khu vực.
Ngoài ra, chính phủ cũng cần tập trung phát triển nguồn nhân lực bằng cách hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn để mở các trung tâm đào tạo, nghiên cứu và phát triển chuyên ngành bán dẫn. Việc này không chỉ giúp cải thiện chất lượng nguồn nhân lực mà còn giúp Việt Nam tạo ra các công nghệ “make in Vietnam”, giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu và từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh.
Có thể thấy, con đường đến doanh thu 100 tỷ USD của ngành bán dẫn Việt Nam đầy tiềm năng nhưng cũng nhiều thử thách. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần tiếp tục thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đẩy mạnh nghiên cứu phát triển công nghệ. Nếu làm được những điều này, Việt Nam có thể sẽ trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.