Nâng cao giải pháp quản lý thương mại điện tử xuyên biên giới

Được cho là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử (TMĐT) cao nhất toàn cầu và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, về thể chế, đến nay, Việt Nam vẫn chưa có quy định riêng đối với hàng hóa thông quan được giao dịch qua TMĐT.

Theo đó, tùy từng trường hợp, hàng hóa giao dịch qua TMĐT sẽ được thực hiện thủ tục hải quan theo các loại hình khác nhau của cơ quan Hải quan, như: hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh thì được thực hiện theo quy định về hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh; hàng hóa gửi qua dịch vụ đường biển, đường bộ, đường không thông thường thì thực hiện thủ tục hải quan như đối với hàng hóa thông thường.

Trước đòi hỏi từ thực tế, thời gian qua, ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp tích cực để hỗ trợ cho hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói chung và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyển phát nhanh hàng hóa xuyên biên giới nói riêng.

Trong đó, cơ quan Hải quan đã đa dạng các hình thức hỗ trợ dành cho doanh nghiệp đối tác như hướng dẫn và tư vấn, hỗ trợ về khai báo hải quan, chế độ ưu đãi và giảm thuế, hỗ trợ trong giải quyết thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi và tăng cường tương tác, cung cấp thông tin, góp phần giúp doanh nghiệp chuyển phát nhanh, cũng như doanh nghiệp xuất nhập khẩu giảm thời gian và chi phí trong quy trình thông quan.

Đồng thời, chú trọng đẩy mạnh hỗ trợ về khai báo hải quan, tư vấn về quy định và quy trình giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và năng lực trong việc tuân thủ và thực hiện các yêu cầu của cơ quan Hải quan. Các hình thức hỗ trợ từ cơ quan Hải quan giúp tăng tính chính xác và tuân thủ, từ đó doanh nghiệp nắm vững các quy định và quy trình hải quan, góp phần xây dựng quan hệ đối tác và tạo niềm tin giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, trong bối cảnh TMĐT xuyên biên giới đang có những cơ hội phát triển rất lớn góp phần giúp các mục tiêu kinh tế số của Chính phủ đạt được những bước tiến xa hơn. Qua đó, không chỉ giúp doanh nghiệp Việt gia tăng phạm vi tiếp cận thị trường quốc tế, đưa thương hiệu hàng Việt đến tay người tiêu dùng nhiều thị trường trên thế giới, mà còn giúp người tiêu dùng trong nước được tiếp cận với nhiều sản phẩm đa dạng, phong phú hơn từ thị trường nước ngoài.

Nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện quản lý đối với loại hình giao dịch TMĐT, Tổng cục Hải quan hiện đang xây dựng Dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử để trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.

Nội dung Dự thảo Nghị định tập trung: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý về chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng, thanh toán đối với giao dịch TMĐT nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động TMĐT phát triển đảm bảo sự vận hành thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch TMĐT, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển nhưng vẫn đảm bảo được việc quản lý của các cơ quan Nhà nước;

Xây dựng một hệ thống để kiểm soát các giao dịch TMĐT đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên nền cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN; Thực hiện đồng bộ các giải pháp như: hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro đối với các đối tượng có tham gia vào hoạt động giao dịch TMĐT.

Nhìn nhận về chính sách đã nêu, ông Bùi Trung Kiên - Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho hay, TMĐT Việt Nam đang tăng trưởng rất nhanh, bối cảnh đó đặt ra yêu cầu làm sao Việt Nam có một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ thông suốt để vừa đảm bảo quyền lợi, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng cũng như các nhà cung cấp, các bên tham gia đồng thời phải đảm bảo quản lý Nhà nước, đảm bảo về về an ninh, quốc phòng, phù hợp với các hiệp định, hiệp ước mà chúng ta đã ký kết với song phương, đa phương.

Đối với dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với sản xuất, nhập khẩu thì rất cần thông tin để đảm bảo quản lý tập trung bao gồm cả thông tin người bán, người mua thông tin, những những hàng hóa, thành phẩm có liên quan, giúp cho tất cả những người cùng tham gia vào, từ những người tham gia trong chuỗi cung ứng cho đến cơ quan quản lý Nhà nước cũng sẽ theo dõi một cách toàn trình cũng như là đồng bộ hóa về các chính sách, thủ tục.

“Làm được như vậy sẽ giúp cho công tác từ khai báo hải quan điện tử đến kê khai thuế, theo dõi thanh toán cũng như là phòng, chống trục lợi, gian lận và bảo vệ các giá trị hay Luật sở hữu trí tuệ được tốt hơn”, ông Kiên bày tỏ.

Còn theo bà Đỗ Thị Thu Thủy - Giám đốc Pháp lý và Hải quan, Công ty TNHH chuyển phát nhanh DHL - VNPT, hoạt động TMĐT xuyên biên giới có vai trò và ý nghĩa rất lớn đối với doanh nghiệp. Thời gian qua, cơ quan Hải quan đã hỗ trợ mạnh mẽ, đồng hành cùng doanh nhiệp trong việc thực hiện thủ tục hải quan. Chúng tôi kỳ vọng Nghị định có thể được ban hành sớm và sớm đưa vào hiệu lực để có thể giúp là cơ quan Hải quan quản lý một cách hiệu quả cũng như đảm bảo tạo thuận lợi thương mại.

Xoay quanh vấn đề này, ông Đào Duy Tám - Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan cho biết, TMĐT hiện vẫn là một mô hình mới tại Việt Nam, mặc dù các hoạt động giao dịch qua sàn giao dịch TMĐT đã có từ lâu và đặc biệt là sau khi dịch bệnh COVID-19 diễn ra thì hoạt động TMĐT ở Việt Nam ngày càng sôi động hơn trước.

Cơ quan Hải quan đang được Chính phủ giao xây dựng Nghị định về quản lý đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch thương mại điện tử và Dự thảo Nghị định này đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023.

“Theo chỉ đạo của Chính phủ, sau khi có hệ thống công nghệ thông tin để phục vụ cho việc quản lý các hoạt động mua bán, giao dịch trên sàn, khi đó Nghị định này sẽ ban hành và chính thức đi vào cuộc sống. Còn trong giai đoạn hiện nay, khi tham gia vào các hoạt động giao dịch TMĐT, các tổ chức, cá nhân thường mua hàng thông qua các hệ thống giao dịch điện tử, hoạt động vận chuyển hàng hóa được thực hiện thông qua các cái công ty chuyển phát nhanh.

Cơ quan Hải quan luôn tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch này dựa trên nguyên tắc tuân thủ các thông lệ quốc tế cũng như các Công ước về quản lý đối với hàng hóa vận chuyển, bưu chính chuyển phát nhanh, tuân thủ các tiêu chuẩn miễn thuế tuân thủ theo các quy định về của Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu”, ông Tám chia sẻ.

Đồng thời cho rằng, cơ quan Hải quan cũng tiếp tục rà soát các chủ trương, chính sách để đảm bảo các quy định của hoạt động TMĐT vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được thực hiện mua bán được nhanh chóng, cũng như bảo hộ nền sản xuất trong nước.

Được biết, với mục tiêu hỗ trợ, thúc đẩy việc ứng dụng rộng rãi TMĐT trong doanh nghiệp và cộng đồng; Xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh, có tính cạnh tranh và phát triển bền vững; Mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngoài nước thông qua ứng dụng TMĐT; đẩy mạnh giao dịch TMĐT xuyên biên giới, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/5/2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT giai đoạn 2021 - 2025…

Gia Nguyễn