Xung đột Trung Đông tác động thế nào đến thị trường tài chính?
Các chuyên gia cho rằng thị trường tài chính vẫn có thể tránh được tác động từ xung đột Trung Đông dựa vào một số yếu tố dưới đây.
Kỳ vọng từ các chuyên gia
Hiện tại, mặc dù giá dầu đã tăng nhẹ do tác động từ xung đột Trung Đông, song thực tế cho thấy thị trường vẫn đang có dấu hiệu ổn định. Giá dầu đã giảm hơn 10% trong ba tháng qua, và thị trường chứng khoán Hoa Kỳ vẫn giữ gần mức cao nhất mọi thời đại, bất chấp căng thẳng leo thang ở Trung Đông. Lạm phát đã giảm nhiệt đáng kể ở các quốc gia phát triển trong những tháng gần đây, mở đường cho việc cắt giảm lãi suất tại các ngân hàng trung ương, giúp giữ ổn định nền kinh tế toàn cầu.
Nuwan Goonetilleke, Giám đốc thị trường vốn tại Phoenix Group, cho biết: “Thật ngạc nhiên khi chúng ta thấy căng thẳng leo thang mà không có thay đổi lớn trên thị trường. Điều này không phải là điều thường thấy, nhưng nó đã diễn ra trong 12 tháng qua.” Điều này cho thấy rằng các nhà đầu tư vẫn chưa đánh giá tình hình leo thang hiện tại là mối đe dọa nghiêm trọng, hoặc họ tin tưởng rằng các biện pháp ứng phó sẽ ngăn chặn sự khủng hoảng.
Nguy cơ từ Iran
Một trong những rủi ro lớn nhất cho thị trường tài chính toàn cầu chính là vai trò của Iran – nhà sản xuất dầu lớn, cung cấp khoảng 3 triệu thùng dầu mỗi ngày, chiếm khoảng 3% tổng sản lượng dầu thế giới. Đặc biệt, Iran có quyền kiểm soát đối với Eo biển Hormuz, một điểm nóng địa chính trị quan trọng, nơi xử lý tới 20 triệu thùng dầu mỗi ngày, tương đương gần 30% lượng dầu mỏ giao dịch toàn cầu. Nếu Iran quyết định hạn chế giao thông qua Hormuz, giá dầu có thể nhanh chóng leo thang, vượt ngưỡng 100 USD mỗi thùng.
Tuy nhiên, các nhà phân tích tại Capital Economics cho rằng, mặc dù Iran có khả năng gây ra sự gián đoạn lớn đối với nguồn cung dầu toàn cầu, song việc Iran đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz trong thời gian dài là rất khó xảy ra. Một phần vì mối quan hệ giữa Iran và Qatar – một quốc gia xuất khẩu dầu lớn khác – vẫn tương đối nồng ấm. Qatar có thể là cầu nối cho các nguồn cung cấp dầu của Iran, giúp duy trì nguồn cung cho thị trường quốc tế.
Ngoài ra, mặc dù Iran có khả năng gây bất ổn, sự can thiệp quân sự của Hoa Kỳ và các đồng minh sẽ là một yếu tố răn đe mạnh mẽ đối với Tehran. Bất kỳ hành động quá mức nào từ Iran cũng có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt quân sự khắc nghiệt, hạn chế khả năng đóng cửa Hormuz trong thời gian dài. Nhờ vậy, thị trường tài chính toàn cầu vẫn duy trì được sự ổn định tương đối.
Bên cạnh Eo biển Hormuz, Iran còn kiểm soát một khu vực khác quan trọng không kém – Biển Đỏ, thông qua lực lượng phiến quân Houthi ở Yemen. Các phiến quân Houthi đã nhiều lần nhắm vào tàu thuyền di chuyển qua Biển Đỏ, gây ra lo ngại về an ninh hàng hải trong khu vực. Mặc dù đây không phải là một nguy cơ lớn đối với nguồn cung dầu toàn cầu, song nó vẫn là một yếu tố gây phiền toái đối với các nhà đầu tư.
Torbjörn Törnqvist, Giám đốc điều hành của công ty Gunvor, nhận định rằng các vụ tấn công ở Biển Đỏ hiện tại “giống như một sự phiền toái hơn là một mối đe dọa thực sự đối với nguồn cung cấp dầu”. Nhờ các biện pháp an ninh và quan hệ giữa các nước trong khu vực, các tuyến đường vận chuyển dầu tại đây chưa thực sự bị gián đoạn nghiêm trọng.
Triển vọng ổn định giá dầu
Một yếu tố quan trọng khác giúp ngăn chặn sự hoảng loạn trên thị trường tài chính là nhu cầu năng lượng toàn cầu đang có dấu hiệu suy giảm. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu đang chậm lại, đặc biệt là tại Trung Quốc, nền kinh tế tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới. Bắc Kinh đang phải vật lộn với tình trạng trì trệ kinh tế, và điều này đã làm giảm nhu cầu tiêu thụ dầu từ mức 1,3 triệu thùng mỗi ngày xuống chỉ còn vài trăm nghìn thùng mỗi ngày. Sự suy giảm nhu cầu từ Trung Quốc đã góp phần duy trì giá dầu ở mức ổn định, khoảng 70 USD mỗi thùng.
Ngành công nghiệp châu Âu cũng đang gặp khó khăn khi sản lượng nhà máy đã giảm mạnh trong tháng 9, cho thấy tốc độ tăng trưởng đang chậm lại. Điều này phản ánh tác động của giá cả tăng cao và chi phí vay vốn ngày càng đắt đỏ sau cú sốc lạm phát từ năm 2022.
Ông Ole Hansen, Giám đốc chiến lược hàng hóa tại Saxo Bank, tin rằng giá dầu thô Brent sẽ ổn định ở mức 70 USD trong tương lai gần, và chỉ có một sự kiện địa chính trị lớn hoặc sự hồi phục từ Trung Quốc mới có thể tạo ra cú sốc bất ngờ đối với giá dầu.
Lạm phát và tác động đến thị trường tài chính
Cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022 do Nga gây ra đã khiến giá cả tăng cao, nhưng lần này, tình hình lại khác. Lạm phát đang có xu hướng giảm, và nhu cầu tiêu dùng toàn cầu yếu hơn nhiều so với thời kỳ bùng nổ sau đại dịch Covid-19. Các hộ gia đình trên khắp thế giới đang chịu tác động từ giá cả tăng cao và chi phí vay vốn tăng do các biện pháp thắt chặt tiền tệ. Giá dầu đã giảm từ mức đỉnh hơn 90 USD mỗi thùng vào tháng 4 xuống còn khoảng 70 USD – một mức giảm đáng kể, giúp giảm bớt áp lực lạm phát toàn cầu. Điều này tạo điều kiện cho các ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế và tránh làm chệch hướng các kế hoạch phát triển dài hạn.
Tuy nhiên, nếu tình hình Trung Đông tiếp tục leo thang, mọi thứ có thể thay đổi. Một cuộc xung đột quy mô lớn hơn có thể gây ra cú sốc năng lượng tương tự như năm 2022, tạo áp lực tăng giá trở lại. “Chúng ta vẫn chưa thấy dấu hiệu rõ ràng của một cú sốc lớn, nhưng nếu căng thẳng leo thang, tác động sẽ mạnh mẽ hơn nhiều,” Goonetilleke cảnh báo.
Mặc dù nguy cơ từ cuộc khủng hoảng Trung Đông không thể phủ nhận, các yếu tố như giảm nhu cầu dầu, đa dạng hóa nguồn cung, và khả năng ứng phó của các quốc gia sản xuất dầu lớn khiến thị trường tài chính có cơ sở để tránh sự hoảng loạn. Thêm vào đó, lạm phát đã hạ nhiệt và sự chú ý của các ngân hàng trung ương vào việc duy trì tăng trưởng kinh tế thông qua cắt giảm lãi suất tạo nên một tấm lá chắn hiệu quả trước cú sốc năng lượng.