Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Nhiều đề xuất góp ý sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được đưa ra nhằm thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Thực tế cho thấy, sau khi có hiệu lực và đi vào thực tiễn, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã tạo dựng hành lang pháp lý, tháo gỡ rào cản, cụ thể hóa các quy định về biện pháp quản lý, kỹ thuật và chính sách thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong toàn bộ các lĩnh vực, tạo điều kiện triển khai đồng bộ hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả bền vững của đất nước.
Tuy nhiên, sau gần 14 năm triển khai thi hành, đến nay, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc như cơ chế thực thi, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ mạnh; chính sách ưu đãi, khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả còn khoảng trống; chưa quy định hình thái hoạt động và giải pháp thúc đẩy thị trường dịch vụ tiết kiệm năng lượng… Đặc biệt, Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Chính phủ tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26.
Do đó, việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là cần thiết nhằm tăng cường khuyến khích, tạo điều kiện để cộng đồng dân cư, hộ gia đình, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội của đất nước; chủ động, tích cực thực hiện các cam kết khi tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26. Đồng thời xây dựng các cơ chế ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính về thuế, đất đai, lãi vay cho các doanh nghiệp đầu tư dự án sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả…
Dựa trên kết quả nghiên cứu, khảo sát hiện trạng thi hành Luật hiện hành và định hướng sử dụng năng lượng trong thời gian tới, Bộ Công Thương đề xuất sửa đổi 5 nhóm nội dung gồm quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đối với cơ sở sử dụng năng lượng; quản lý đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng; tổ chức triển khai thực hiện và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là cần thiết, song liên quan đến nội dung về Quỹ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đại diện Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương bổ sung thuyết minh về chính sách thành lập Quỹ, trong đó làm rõ cơ sở pháp lý, căn cứ đề xuất thành lập Quỹ, thẩm quyền thành lập, mô hình hoạt động, nguồn kinh phí dự kiến…
“Việc thành lập Quỹ phải đảm bảo nguyên tắc không trùng lặp với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước và ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các quỹ ngoài ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/20202 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năng 2045”, đại diện Bộ Tài chính lưu ý.
Đáng nói, Bộ Công Thương có đề xuất dự án mới, dự án cải tạo cơ sở hạ tầng, công trình xây dựng có sử dụng vốn nhà nước phải tuân thủ quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Tuy nhiên, theo đại diện này, việc đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn nêu trên tương ứng phát sinh yêu cầu sử dụng các vật liệu, thiết bị, máy móc… với chi phí có thể cao hơn so với việc xây dựng, cải tạo các công trình, cơ sở hạ tầng hiện nay. Do đó, đề nghị Bộ Công Thương làm rõ đề xuất này và có đánh giá tác động cụ thể, điều kiện chuyển tiếp đối với các dự án đang triển khai thực hiện để đảm bảo tính khả thi của chính sách.
Bên cạnh vấn đề nêu trên, góp ý sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ông Hoàng Việt Dũng, Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương nhận định, nhiều nội dung quy định trong Luật hiện hành còn mang tính khuyến khích, cơ chế thực thi, chế tài xử lý vi phạm còn chưa đủ mạnh. Bên cạnh đó, nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả quy định tại Luật còn khoảng trống. Hoạt động kiểm toán năng lượng có hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, chất lượng kiểm toán năng lượng còn thấp.
“Do đó, cần phải xem xét sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo hướng tăng cường các quy định, chế tài mang tính bắt buộc, làm rõ các cơ chế ưu đãi, khuyến khích”, ông Hoàng Việt Dũng nói.
Đồng tình với quan điểm cần có chế tài, quy định mang tính bắt buộc trong tuân thủ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ông Trần Viết Nguyên, Phó Trưởng ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) nhấn mạnh và đề xuất nội dung sửa luật theo hướng chuyển từ cơ chế “tự nguyện” sang “bắt buộc” tuân thủ các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
“Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang thiên về khuyến khích động viên. Tuy nhiên, chúng tôi đề xuất nên chuyển sang chế tài bắt buộc. Có thể không áp dụng với tất cả các khách hàng, nhóm ngành hàng, mà chúng ta sẽ áp dụng với một số nhóm khách hàng, ngành hàng sử dụng năng lượng trọng điểm, để tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và hướng tới đạt các cam kết, mục tiêu về tiết kiệm điện, giảm phát thải”, ông Trần Viết Nguyên đề xuất.