Hợp tác công-tư xây dựng thành phố thông minh và bền vững
Hợp tác công-tư trở thành giải pháp cấp thiết cho xây dựng thành phố thông minh và bền vững, gia tăng đóng góp của kinh tế đô thị cho GDP.
Phát biểu tại hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2024, ông Nguyễn Văn Khoa - CEO tập đoàn FPT, Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) cho biết: Kinh tế đô thị đang đóng góp khoảng 70% GDP cả nước. Với tốc độ và tỷ lệ đô thị hóa tại Việt Nam đạt ngang tầm của châu Á cần tìm kiếm những động lực phát triển mới trong bối cảnh thế giới biến động không ngừng về chính trị, kinh tế, công nghệ… Kinh tế số, kinh tế xanh và công nghệ mới sẽ góp phần tạo ra động lực phát triển mới.
Trong đó, kinh tế số đòi hỏi thúc đẩy chuyển đổi số các ngành kinh tế truyền thống; kinh tế xanh hướng đến phát triển bền vững môi trường và văn hóa; công nghệ mới đến từ những ngành công nghiệp mà Việt Nam đang tạo sức hấp dẫn lớn như bán dẫn, AI…
Theo ông Nguyễn Văn Khoa, đón đầu xu thế phát triển thành phố thông minh, Việt Nam đang có nhiều chuyển biến tích cực cả về chính sách, môi trường đầu tư lẫn việc nghiên cứu, triển khai và ứng dụng thực tế tại các tỉnh, thành. Đến nay, 48/63 tỉnh, thành phố tại Việt Nam đã triển khai các đề án thành phố thông minh. Một số địa phương triển khai phát triển đô thị thông minh ở cấp độ thành phố/thị xã/quận để thực hiện thí điểm trước khi triển khai nhân rộng ở quy mô toàn tỉnh.
Thông tin thêm về những cơ chế, chính sách xây dựng thành phố thông minh tại Việt Nam, ông Trần Ngọc Linh - Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho hay, Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản pháp lý, khung hướng dẫn nhằm thúc đẩy triển khai đô thị thông minh. Bộ Xây dựng đang hoàn thiện để sớm ban hành Quy chế quản lý đầu tư phát triển khu đô thị thông minh; Bộ tiêu chí đô thị thông minh bền vững - phiên bản 1.0 với 4 mảng: quy hoạch đô thị thông minh, quản lý hạ tầng đô thị thông minh, các tiện ích đô thị thông minh và nền tảng cơ sở dữ liệu đô thị thông minh.
Tuy nhiên, phát triển thành phố thông minh tại Việt Nam không chỉ là vấn đề mới mà còn là nội dung khó, có tính liên ngành, liên quan đến nhiều lĩnh vực, chi phí đầu tư lớn… Vì vậy, xây dựng thành phố thông minh đang gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ chế chính sách pháp luật, cơ chế nguồn lực; chưa có hình thức liên kết, kết nối khối doanh nghiệp, kinh tế tư nhân nên việc phát huy nguồn lực từ xã hội chưa đồng bộ. Ngoài ra, cơ sở dữ liệu dùng chung cũng chưa có, nguồn dữ liệu chưa đầy đủ, chưa liên thông đồng bộ…
Ông Nguyễn Quang Trung cùng các cộng sự tại trường Đại học RMIT đã thực hiện nghiên cứu về thành phố thông minh và bền vững (SSC) ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Theo đó, Singapore, Seoul (Hàn Quốc), Sydney (Australia) và Tokyo (Nhật Bản) là những thành phố dẫn đầu nhờ ứng dụng công nghệ tiên tiến, quản trị hiệu quả và có sự tham gia tích cực của người dân. Trong khi đó, các thành phố như Jakarta (Indonesia), Manila (Philippines) và TP Hồ Chí Minh cần phải nỗ lực nhiều hơn để vượt qua các thách thức về hạ tầng và nguồn lực.
Nghiên cứu cũng chỉ ra, khu vực châu Á - Thái Bình Dương thiếu khoảng 500 tỉ USD/năm để đầu tư cơ sở hạ tầng và tích hợp công nghệ số vào các lĩnh vực như giao thông, năng lượng và dịch vụ công. Theo ông Nguyễn Quang Trung, thiếu hụt này khiến hợp tác công-tư (PPP) trở thành giải pháp cấp thiết khi chỉ 16% thành phố toàn cầu đủ khả năng tự tài trợ cho các dự án SSC.
Các SSC đang chuyển sang giai đoạn phát triển thứ 3, tập trung vào sự tham gia tích cực của xã hội thay vì chỉ dựa vào Chính phủ hay đơn thuần dựa vào các giải pháp công nghệ. Vì vậy, nhóm nghiên cứu kêu gọi xây dựng khung chính sách linh hoạt để tích hợp công nghệ mới, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu và phát triển quản trị thông minh.