Gia tăng giá trị sản phẩm số trong chuỗi cung ứng tại Nhật Bản

Tại Ngày Công nghệ thông tin Nhật Bản 2024 (Japan ICT Day), đại diện Uỷ ban Hợp tác công nghệ thông tin Việt Nam - Nhật Bản (VJC) cho biết: khảo sát nhanh 20 doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam hợp tác với các đối tác Nhật cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2020 - 2024, tổng doanh thu của các doanh nghiệp tăng trưởng gấp 2 lần, từ 672 triệu USD lên 1 tỷ 345 triệu USD. Tốc độ tăng trưởng được duy trì 22 - 28%/năm trong khi tổng số lao động tăng thêm gần 8.000 người (khoảng 6 -10%).

Với tốc độ tăng trưởng doanh thu cao hơn nhiều lần tốc độ tăng trưởng nhân sự cho thấy, năng suất lao động của kỹ sư công nghệ tại doanh nghiệp đã tăng lên rõ rệt. Theo Uỷ ban Hợp tác công nghệ thông tin Việt Nam - Nhật Bản, con số trên phản ánh 2 sự dịch chuyển lớn.

Thứ nhất, các doanh nghiệp Việt Nam đang tiến lên, làm các dự án ở tầng cao hơn, mang lại giá trị lớn hơn như tầng nghiên cứu, thiết kế với các công nghệ mới AI, Blockchain…

Thứ hai, không chỉ cung cấp dịch vụ, nhiều sản phẩm, giải pháp được các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam đóng gói và cung cấp cho thị trường Nhật.

Các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam được đánh giá trở thành đối tác quan trọng và được ưu tiên lựa chọn tại Nhật Bản. Ông Akira Watanabe, Phó Chủ tịch VJC, Giám đốc công ty NTTe - MOI đánh giá: các doanh nghiệp Việt Nam với lợi thế năng lực kỹ thuật, chi phí cạnh tranh và sự am hiểu văn hóa Nhật Bản đang tập trung vào các dự án chuyển đổi số, nghiên cứu phát triển nhân lực và hiện đại hóa hệ thống. Những lĩnh vực nổi bật trong hợp tác bao gồm công nghiệp sản xuất, ô tô, tài chính bảo hiểm, an toàn thông tin và công nghiệp bán dẫn.

Hiện có khoảng 400 doanh nghiệp Việt Nam hợp tác với các đối tác Nhật, trong đó hơn 15 doanh nghiệp có quy mô trên 1.000 lao động, hơn 20 doanh nghiệp quy mô 500 -1.000 lao động và khoảng 100 doanh nghiệp với quy mô 200 - 500 lao động.

Trong tương lai gần, trí tuệ nhân tạo (AI), hiện đại hóa các hệ thống cũ của Nhật và sản xuất xanh, thông minh là 3 lĩnh vực có tiềm năng hợp tác rất lớn. Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản JETRO Việt Nam đang hỗ trợ, cỗ vũ rất lớn cho các xu hướng này để tận dụng những thế mạnh của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam, phục vụ chuyển đổi số doanh nghiệp Nhật Bản.

Ngoài ra, nhân lực công nghệ thông tin Việt Nam đang tạo sức hấp dẫn số một đối với Nhật Bản cả khu vực công và khu vực tư. Các kỹ sư công nghệ thông tin Việt Nam có lợi thế về năng lực kỹ thuật tốt với chi phí tương đương hoặc rẻ hơn; tinh thần trách nhiệm cao, thân thiện với khách hàng Nhật Bản; quan trọng là trẻ và ham học hỏi công nghệ mới.

Trong khi đó, Nhật Bản trước đây vốn đầu tư mạnh sang các nước đang phát triển để bán lại công nghệ và tận dụng chi phí nhân công giá rẻ thì hiện nay nước này đang tạo ra "xu hướng đầu tư ngược". Còn hiện nay Nhật Bản đã và đang giới thiệu nhiều chính sách hấp dẫn nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, xoay chuyển dòng vốn về trong nước, giải quyết bài toán thiếu hụt nguồn nhân lực, đặc biệt đối với lĩnh vực mũi nhọn như công nghệ thông tin.

Theo Bộ Kinh tế thương mại và công nghiệp Nhật Bản, quốc gia này sẽ thiếu hụt khoảng 789.000 nhân lực công nghệ thông tin vào năm 2030.

Chủ tịch Ủy ban Hợp tác quốc tế của Hiệp hội Công nghiệp thông tin Nhật Bản Junya Kawamoto thông tin: ngành dịch vụ công nghệ thông tin Nhật Bản đạt doanh thu 200 tỷ USD với 1,17 triệu lao động vào năm 2022. Đại dịch COVID-19 đã làm bộc lộ yếu kém của hệ thống công nghệ thông tin cũ trong khu vực công, thúc đẩy Nhật Bản thành lập Cơ quan kỹ thuật số.

Trong khu vực tư nhân, Nhật Bản khuyến khích số hóa qua chương trình DX Stocks. Tuy nhiên, ngành công nghệ thông tin Nhật Bản đối mặt với thách thức lớn về thiếu hụt nhân tài, nhu cầu chuyển đổi số và rủi ro địa chính trị.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam nổi lên như một đối tác lý tưởng nhờ lực lượng lao động trẻ, thành thạo công nghệ và sự hỗ trợ từ Chính phủ. Các doanh nghiệp Nhật kỳ vọng vào hợp tác cùng Việt Nam trong lĩnh vực phát triển nhân lực, chia sẻ kiến thức về công nghệ tiên tiến (AI, kỹ năng tư vấn) và mô hình kinh doanh chung. Những cơ hội nổi bật bao gồm trao đổi nhân lực và liên doanh xuyên biên giới để phát triển giá trị bền vững cho cả hai phía.