Dự cảm kinh tế toàn cầu 2025
Năm 2025, kinh tế toàn cầu có thể sẽ phải đối mặt với một số thách thức từ chính sách thương mại của Mỹ và sự bất ổn chính trị, kinh tế ở các nền kinh tế lớn của EU.
Trong khi kinh tế Mỹ vẫn vững chắc bất chấp lãi suất cao và rủi ro toàn cầu, thì các nền kinh tế EU, Trung Quốc, Nhật Bản vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
Kinh tế Mỹ vững chắc, nhưng sẽ giảm tốc
Lãi suất kỷ lục 5,5%/năm của đồng USD từ hồi tháng 7/2023 khiến nhiều người lo ngại nền kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong năm 2024. Nhưng nền kinh tế Mỹ đã cho thấy sự chắc chắn đáng kinh ngạc. Tăng trưởng hàng năm GDP 3 quý đầu năm nay lần lượt là 2,9%, 3% và 2,8%.
Chính cuộc cạnh tranh với Trung Quốc đã thúc đẩy Mỹ đưa chuỗi cung ứng, việc làm, công nghệ về Mỹ. Thêm vào đó, chủ trương tăng chi tiêu nâng cấp cơ sở hạ tầng, viễn thông, giáo dục… với quy mô lớn lên đến 1,7 nghìn tỷ USD trong 10 năm nhằm nâng sức cạnh tranh của nền kinh tế Mỹ lên một cấp độ mới là lý do cơ bản giải thích sự vững mạnh của nền kinh tế Mỹ hiện nay.
Năm 2025, các hiệu ứng từ sự mở rộng các chuỗi cung ứng sẽ giảm, lãi suất nhiều khả năng vẫn cao và các rủi ro toàn cầu chưa chấm dứt là những yếu tố khiến nền kinh tế lớn nhất thế giới tiếp tục giảm tốc. Dự báo tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ năm 2025 sẽ chỉ ở mức 2,2%.
Sức chống chịu của EU
Tốc độ tăng trưởng hàng năm GDP 3 quý đầu năm 2024 tăng lần lượt là 0,4%, 0,5% và 0.9% cho thấy sức chống chịu đáng kinh ngạc của nền kinh tế khu vực này. Tuy nhiên, trong quý IV/2024, nhiều khả năng có tăng trưởng sụt giảm khi chỉ số PMI công nghiệp chế tạo của 2 tháng cuối năm rất thấp, chỉ ở mức 45,2 điểm, giảm mạnh so với mức 45,8 trong tháng 10, và thấp hơn mức trung bình của 9 tháng đầu năm là khoảng 46,3 điểm. Sự thay đổi trong chỉ số PMI nói trên cho thấy khuynh hướng tăng trưởng suy yếu trong thời gian tới, ít nhất là đến hết quý I/2025.
Tỷ lệ lạm phát là điểm sáng trong kinh tế EU trong năm 2024 khi luôn ở mức thấp so với mức 7% trong năm 2023. Đây là lý do Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã 4 lần cắt giảm lãi suất trong năm 2024.
Các báo cáo mới nhất của các tổ chức kinh tế toàn cầu đều dự báo nền kinh tế EU đạt mức tăng trưởng 1,2% trong năm 2025.
Kinh tế Trung Quốc đáng lo ngại
Tăng trưởng GDP hàng năm của 3 quý đầu năm 2024 của Trung Quốc lần lượt là 5,3%, 4,7% và 4,6% cho thấy đà tăng trưởng đang suy giảm. Ngoài ra, giảm phát là khuynh hướng đáng lo ngại. Tỷ lệ lạm phát trong tháng 1/2024 là âm 0,8%, sang tháng 2/2024 tăng lên 0,7% là mức cao nhất trong năm. Những tháng còn lại chỉ đạt mức trung bình khoảng 0,3%/năm, phản ánh sức mua nội địa rất kém.
Khu vực bất động sản chiếm tới 30% GDP đang sụp đổ, kéo theo khu vực ngân hàng đến bờ vực khủng hoảng; đồng thời gây ra tình trạng nợ nần của chính quyền địa phương.
Trong khi đó, dòng vốn đầu tư FDI giảm thê thảm trong năm 2024 với mức giảm tồi tệ ở mức - 31,5% trong tháng 8/2024 (chỉ đứng sau mức tồi tệ nhất lịch sử -32,6% hồi tháng 1/2009, thời điểm khủng hoảng tài chính toàn cầu). Xung đột thương mại với Mỹ và phương tây, đạo luật chống gián điệp nước ngoài, triển vọng thị trưởng trong nước mờ mịt là nguyên nhân của tình trạng này.
Trong bối cảnh trên, IMF dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của Trung Quốc giảm tiếp xuống 4,5%.
Kinh tế Nhật Bản còn yếu ớt
Nền kinh tế Nhật Bản chưa thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài vài thập kỷ cho đến nay. Tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của quý I và II/2024 lần lượt là - 0,8% và - 1,1%, sau đó tăng lên 0,3% trong quý III/2024. Điều này cho thấy nền kinh tế Nhật Bản đã rơi vào suy thoái trong nửa đầu năm và mới thoát khỏi tình trạng này trong quý III.
Nguyên nhân cơ bản của sự yếu kém của nền kinh tế Nhật là vẫn đang phải đối mặt với khủng hoảng dân số làm thu hẹp thị trường tiêu dùng trong nước. Thêm vào đó, trận động đất mạnh ngay đầu năm ở bán đảo Noto và vụ gian lận trong ngành xe ô tô trong nửa đầu năm 2024 đã giáng đòn mạnh vào tiêu dùng, sản xuất và xuất khẩu của ngành ô tô nước này. Nhưng quan trọng hơn, đồng Yên mất giá mạnh hồi đầu năm được xem là yếu tố quan trọng làm cho tình hình thêm tồi tệ vì làm giảm mạnh sức mua của dân cư.
Hàm ý cho Việt Nam
Kinh tế Việt Nam có thể sẽ chịu nhiều rủi ro hơn trong năm 2025 do căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang. Xuất siêu sang Mỹ giai đoạn 10 tháng đầu năm 2024 đạt 86,1 tỷ USD, tăng 26,9% so với cùng kỳ năm trước, trong khi nhập siêu từ Trung Quốc ở mức 66,9 tỷ USD, tăng 68,5% cùng kỳ năm 2023. Tổng thống đắc cử Trump cho biết sẽ đánh thuế khoảng từ 10% đến 25% vào những đối tượng như Việt Nam. Và theo tính toán, nếu mức thuế quan đó được thực hiện, thì mức tăng trưởng GDP của Việt Nam (kể cả Malaysia và Thái Lan) sẽ bị giảm khoảng 1% hoặc hơn.
Bên cạnh đó, Việt Nam có thể sẽ tiếp tục chịu làn sóng bán tháo hàng gia rẻ từ Trung Quốc tác động tiêu cực đến sản xuất và thương mại nội địa. Theo đó, các nhà sản xuất và buôn bán hàng tiêu dùng của Việt Nam đang bị thiệt hại lớn từ làn sóng này trong năm 2025.