Xuất khẩu nông sản trước ngưỡng cửa bứt phá
Năm 2025, ngành nông nghiệp Việt Nam đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: tăng trưởng GDP ngành đạt 3,3-3,4%, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 64-65 tỷ USD.
Cánh cửa xuất khẩu đang mở rộng nhờ lợi thế nguồn cung dồi dào và nhu cầu thị trường quốc tế tăng cao. Tuy nhiên, hiện thực hóa những kỳ vọng này không chỉ đòi hỏi nỗ lực cải thiện nội lực, mà còn cần chiến lược ứng phó linh hoạt trước các thách thức.
Giá tiêu xuất khẩu cao
Với mức giá xuất khẩu tiêu đen từ 6.350-6.650 USD/tấn và tiêu trắng đạt 9.550 USD/tấn, ngành hồ tiêu Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để gia tăng giá trị xuất khẩu. So với cuối năm 2024, mức tăng 16% của tiêu trắng không chỉ mang lại lợi nhuận cao hơn cho nông dân mà còn là động lực quan trọng để các doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư và sản xuất.
Sự tăng giá của tiêu trắng và tiêu đen xuất khẩu là dấu hiệu tích cực, đặc biệt khi nhu cầu toàn cầu đối với gia vị chất lượng cao tiếp tục tăng. Những thị trường lớn như Mỹ, EU, và Trung Đông đang ngày càng ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, mở ra cơ hội lớn cho hồ tiêu Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Mức giá cao không chỉ giúp cải thiện thu nhập của nông dân mà còn tạo điều kiện để các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, nâng cao chất lượng sản phẩm. Nếu tận dụng tốt cơ hội này, hồ tiêu Việt Nam có thể gia tăng giá trị xuất khẩu và củng cố vị thế trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), việc mở rộng diện tích trồng tiêu không phải là giải pháp có thể mang lại hiệu quả tức thì. Hồ tiêu là cây trồng đòi hỏi thời gian từ 2-3 năm để đạt năng suất ổn định, đồng thời phụ thuộc nhiều vào điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu.
Thêm vào đó, việc mở rộng diện tích tràn lan có nguy cơ làm suy giảm chất lượng, nhất là khi không tuân thủ các tiêu chuẩn canh tác bền vững. Điều này có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến uy tín hồ tiêu Việt Nam trên thị trường quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh các đối thủ như Ấn Độ và Indonesia đang gia tăng năng lực cạnh tranh.
Dù sản lượng khó có thể tăng mạnh trong ngắn hạn, nhưng với điều kiện thời tiết thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để kỳ vọng vào một vụ mùa đạt năng suất cao. Bên cạnh đó, giá tiêu xuất khẩu duy trì ở mức cao là tín hiệu tốt để các bên liên quan từ nông dân đến doanh nghiệp tiếp tục đầu tư bài bản, nâng cao chất lượng sản phẩm.
Tăng nhu cầu tiêu thụ hạt điều
Ngành điều Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế số một toàn cầu, chiếm lĩnh hơn 80% sản lượng nhân điều xuất khẩu, minh chứng cho năng lực cạnh tranh vượt trội trên thị trường quốc tế. Với kim ngạch xuất khẩu đạt kỷ lục 4,37 tỷ USD trong năm 2024, ngành điều đã ghi nhận mức tăng trưởng đáng chú ý cả về sản lượng (20,2%) và giá trị (13,3%). Đây không chỉ là thành tựu trong bối cảnh khó khăn toàn cầu mà còn khẳng định chiến lược bền vững của ngành trong việc duy trì chuỗi cung ứng.
Bước sang năm 2025, động lực tăng trưởng của ngành tiếp tục được củng cố nhờ sự gia tăng nhu cầu đối với thực phẩm tiện lợi và chế độ ăn thuần chay tại các thị trường chủ lực như Mỹ và EU. Đặc biệt, Mỹ - thị trường lớn nhất - đã lần đầu tiên chi hơn 1,15 tỷ USD để nhập khẩu nhân điều Việt Nam, cho thấy tiềm năng xuất khẩu còn rất lớn.
Dự báo tăng trưởng bình quân 4,6% của thị trường hạt điều toàn cầu trong giai đoạn 2022-2027 mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi thế này, ngành điều cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, nâng cao chất lượng sản phẩm, và xây dựng thương hiệu trên thị trường quốc tế. Đây là những yếu tố then chốt để ngành điều không chỉ duy trì vị thế mà còn tiến xa hơn trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.
Động lực cho toàn ngành xuất khẩu nông sản
Ngành nông nghiệp Việt Nam đang bước vào một giai đoạn đầy tiềm năng tăng trưởng khi không chỉ dừng lại ở các mặt hàng chủ lực như hồ tiêu và hạt điều, mà còn mở rộng kỳ vọng đối với toàn bộ nhóm nông, lâm, thủy sản. Các đề án chiến lược nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc, EU, Nhật Bản và các khu vực mới như Trung Đông, Nam Á đã và đang tạo ra những cơ hội chưa từng có. Đây không chỉ là một bước đi tất yếu để gia tăng kim ngạch xuất khẩu mà còn là chiến lược dài hạn nhằm nâng cao vị thế nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành nông nghiệp cần đối mặt với không ít thách thức. Theo Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Lê Thanh Hòa, việc phát triển các vùng nguyên liệu lớn và đồng bộ hóa hạ tầng logistics là nhiệm vụ mang tính sống còn. Nguồn cung ổn định từ những vùng nguyên liệu quy mô lớn sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh về giá và chất lượng, trong khi hạ tầng logistics hiện đại sẽ giảm thiểu chi phí vận chuyển và tối ưu hóa thời gian giao hàng. Cùng với đó, chế biến sâu không chỉ giúp tăng giá trị gia tăng mà còn tạo sự khác biệt về chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm.
Một yếu tố mang tính cách mạng là xu hướng nông nghiệp xanh và hữu cơ. Trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu ngày càng yêu cầu khắt khe về chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn môi trường và các giá trị bền vững, việc chuyển đổi sang nông nghiệp xanh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để duy trì và mở rộng thị phần. Đặc biệt, các sản phẩm hữu cơ đang ngày càng được ưa chuộng tại những thị trường khó tính như EU, Nhật Bản và Bắc Mỹ, mở ra cơ hội to lớn cho Việt Nam nếu biết tận dụng.
Theo cảnh báo của ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, nguy cơ vi phạm các quy định về chất lượng đang trở nên rõ ràng, đặc biệt khi nhiều doanh nghiệp chạy theo việc mở rộng quy mô sản xuất và gia tăng sản lượng xuất khẩu mà lơ là kiểm soát chất lượng. "Chỉ một vài vi phạm nhỏ cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả lô hàng, gây tổn thất lớn về uy tín và kinh tế," ông Hiếu nhấn mạnh.
Ông Hiếu cũng khuyến nghị ngành nông sản không nên chủ quan với tốc độ tăng trưởng hiện tại, bởi các đối thủ cạnh tranh trên thị trường quốc tế cũng không ngừng nâng cao vị thế của họ. "Doanh nghiệp cần quan tâm nhiều hơn đến yếu tố bền vững, tác động của biến đổi khí hậu, và các chứng nhận về trách nhiệm xã hội, môi trường," ông Hiếu nói.
Có thể khẳng định, xuất khẩu nông sản Việt Nam năm 2025 đang đứng trước ngưỡng cửa bứt phá. Tuy nhiên, để giữ vững vị thế và mở rộng cơ hội trong dài hạn, ngành nông sản Việt Nam cần xây dựng các giải pháp toàn diện nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời tăng cường khả năng ứng phó với những thách thức từ biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng cao từ thị trường.