Giá điện tăng: Thách thức cho các hộ gia đình, doanh nghiệp

Theo đó, việc giữ nguyên giá các bậc thấp trong khi tăng giá các bậc cao (bậc 4 và bậc 5) sẽ có những tác động không nhỏ đối với người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế nói chung.

Người dùng ít điện không bị ảnh hưởng

Việc điều chỉnh bậc thang giá điện theo dự thảo mới có thể mang lại những tác động khác nhau đối với các nhóm hộ gia đình với mức tiêu thụ điện khác nhau.

Như ông Nguyễn Quốc Dũng - Trưởng ban Kinh doanh (Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN) đã chỉ ra, các hộ gia đình sử dụng điện dưới 400kWh/tháng sẽ hưởng lợi từ việc giữ nguyên mức giá ở các bậc thấp. Điều này giúp giảm bớt áp lực tài chính cho các gia đình có nhu cầu sử dụng điện không quá cao, đặc biệt là những hộ gia đình nhỏ hoặc sống tại các khu vực nông thôn. Với mức tiêu thụ này, người dân có thể tiết kiệm vài chục nghìn đồng mỗi tháng, điều này tạo thêm động lực cho các hộ gia đình kiểm soát nhu cầu tiêu thụ điện.

Tuy nhiên, đối với những hộ gia đình tiêu thụ từ 401 kWh trở lên, đặc biệt là các hộ gia đình đông người hoặc những gia đình sống ở khu vực thành thị, nơi nhu cầu sử dụng điện cao, việc tăng giá ở các bậc cao sẽ tạo ra gánh nặng tài chính lớn hơn. Mức tăng giá ở bậc 5 (cho mức tiêu thụ trên 700 kWh) lên tới 600 đồng/kWh có thể khiến hóa đơn điện của các hộ này tăng lên đáng kể, từ đó làm tăng chi phí sinh hoạt hàng tháng, đặc biệt là trong bối cảnh giá cả sinh hoạt khác cũng đang leo thang.

Điều này cũng sẽ tác động đến các hộ gia đình có thu nhập trung bình hoặc thấp, vốn đã gặp khó khăn trong việc chi trả các khoản chi tiêu thiết yếu. Đặc biệt, những gia đình có trẻ em, người cao tuổi, hoặc các nhu cầu sử dụng thiết bị điện lớn (như điều hòa, máy giặt, tủ lạnh) có thể thấy mình phải chi trả nhiều hơn, ảnh hưởng đến ngân sách gia đình.

Ông Nguyễn Quốc Dũng cho rằng, việc điều chỉnh này có thể khiến một số hộ gia đình tìm cách tiết kiệm điện bằng cách giảm bớt các thiết bị tiêu thụ điện năng lớn hoặc thay đổi thói quen sử dụng điện, nhưng không phải ai cũng có khả năng thực hiện điều này. Một số hộ gia đình có thể phải đối mặt với việc khó khăn trong việc duy trì mức sống do phải chi trả cho những hóa đơn điện ngày càng cao.

Do đó, bên cạnh việc điều chỉnh cơ cấu giá điện, chính phủ cũng cần phải có các biện pháp hỗ trợ cho những hộ gia đình có thu nhập thấp hoặc sử dụng điện năng cao để tránh tạo ra sự bất công. Các chương trình hỗ trợ, khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo hoặc các chính sách trợ giá cho các hộ gia đình có mức tiêu thụ điện lớn sẽ giúp giảm bớt tác động tiêu cực của việc điều chỉnh này.

Thách thức cho doanh nghiệp

Theo các phân tích, đối với doanh nghiệp, việc điều chỉnh giá điện sẽ tạo ra những thách thức không nhỏ, đặc biệt là đối với nhóm khách hàng sản xuất. Mức tăng từ 2,4% đến 3,3% trong cơ cấu giá bán lẻ điện sẽ là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí sản xuất của các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có mức tiêu thụ điện lớn trong quá trình sản xuất.

Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi sau đại dịch, các doanh nghiệp vẫn đang gặp nhiều khó khăn về tài chính, bao gồm việc phải đối mặt với chi phí vận hành tăng cao và nhu cầu phục hồi sản xuất. Việc tăng giá điện sẽ khiến chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng lên, điều này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn có biên lợi nhuận mỏng.

Đối với các ngành sản xuất yêu cầu sử dụng nhiều điện năng như sản xuất thép, hóa chất, hoặc ngành chế biến thực phẩm, mức tăng này sẽ càng có tác động đáng kể. Các doanh nghiệp này không chỉ phải đối mặt với việc tăng giá điện mà còn với chi phí nguyên liệu, chi phí nhân công và chi phí logistics đang có xu hướng tăng. Việc này có thể đẩy giá thành sản phẩm lên cao, làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm trong thị trường.

Bộ Công thương tính toán, việc điều chỉnh giá điện nhằm đảm bảo tính đúng, tính đủ chi phí cho ngành điện, đồng thời giúp ngành điện có đủ lợi nhuận để duy trì và phát triển hệ thống điện quốc gia.

Tuy nhiên, các tổ chức như Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã bày tỏ mối lo ngại về tác động tiêu cực của việc điều chỉnh giá điện quá thường xuyên đối với doanh nghiệp.

Cụ thể, VCCI cho rằng việc điều chỉnh giá điện quá thường xuyên sẽ tạo ra sự bất ổn cho các doanh nghiệp, khiến họ gặp khó khăn trong việc dự đoán chi phí và lập kế hoạch tài chính dài hạn. Doanh nghiệp cần có thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, tối ưu hóa chi phí, đặc biệt trong bối cảnh tình hình kinh tế còn nhiều bất ổn và sự phục hồi từ đại dịch chưa hoàn toàn ổn định.

VCCI cũng đề xuất rằng khoảng thời gian tối thiểu giữa các lần điều chỉnh giá điện bình quân nên được duy trì ở mức 3 tháng thay vì chỉ 2 tháng như đề xuất của Bộ Công thương. Việc kéo dài thời gian này sẽ giúp doanh nghiệp có đủ thời gian để thích ứng với các thay đổi trong chi phí sản xuất, cũng như giảm áp lực trong việc tính toán và điều chỉnh các khoản chi phí cho các sản phẩm, dịch vụ của mình.

Đồng thời, VCCI nhấn mạnh sự cần thiết phải có một cơ chế điều chỉnh giá điện ổn định và minh bạch hơn, để doanh nghiệp có thể dự báo được các thay đổi và chủ động trong việc lên kế hoạch tài chính. Việc thay đổi giá điện quá thường xuyên sẽ làm tăng rủi ro cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành sản xuất cần lượng điện tiêu thụ lớn, như sản xuất thép, xi măng, chế biến thực phẩm. Các doanh nghiệp này có thể gặp khó khăn trong việc duy trì giá cả cạnh tranh nếu không có sự ổn định về giá điện.

Thông tin cần rõ ràng, minh bạch

Theo dự thảo hiện tại, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ tự công khai báo cáo chi phí sản xuất và kinh doanh điện trên trang thông tin của mình, thay vì Bộ Công thương thực hiện như trước đây. Điều này tạo ra một sự thay đổi lớn trong cách thức công bố thông tin về giá điện, và cũng đặt ra một số câu hỏi về mức độ minh bạch và trách nhiệm của EVN trong việc cung cấp thông tin.

Một trong những yêu cầu quan trọng là EVN cần phải công bố thông tin vào một thời điểm cụ thể, đồng thời cung cấp thông tin này theo một thể thức kế toán thống nhất. Việc công bố các chi phí sản xuất và kinh doanh điện một cách minh bạch và có hệ thống sẽ giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng theo dõi và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến giá điện.

Nếu việc công bố thông tin không rõ ràng hoặc thiếu minh bạch, sẽ rất khó để người dân và doanh nghiệp hiểu được lý do tại sao giá điện lại thay đổi và liệu mức tăng này có hợp lý hay không. Điều này có thể dẫn đến sự hoài nghi và phản ứng tiêu cực từ cộng đồng.

Bên cạnh đó, việc có một thể thức kế toán thống nhất sẽ giúp các cơ quan chức năng và các bên liên quan dễ dàng so sánh và đánh giá các thông tin chi phí trong ngành điện lực. Các số liệu này cần phải được công khai, kiểm toán và có thể truy cứu dễ dàng, để đảm bảo rằng việc điều chỉnh giá điện không chỉ dựa trên các yếu tố cần thiết mà còn phải hợp lý và công bằng đối với tất cả các bên.

Ngoài ra, trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi sau đại dịch, việc điều chỉnh giá điện cũng cần phải đảm bảo không làm tăng thêm gánh nặng cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành sản xuất cần tiêu thụ điện năng lớn. Việc tăng giá điện cho nhóm khách hàng sản xuất có thể làm tăng chi phí đầu vào, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, từ đó tác động đến nền kinh tế nói chung. Do đó, cần có các biện pháp hỗ trợ kịp thời, giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động ổn định.

Hà Thu