Vận hành thí điểm thị trường tín chỉ carbon từ tháng 6/2025
Giai đoạn từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon và giai đoạn từ năm 2029 chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước.
Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam vào ngày làm việc chính thức cuối cùng trước kỳ nghỉ lễ Tết Nguyên đán Ất Tỵ.
Theo đề án, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chủ động thành lập, phát triển thị trường carbon tại Việt Nam phù hợp với pháp luật và điều kiện thực tiễn, định hướng phát triển quốc gia, cam kết quốc tế về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính mà Việt Nam tham gia và xu hướng phát triển thị trường carbon toàn cầu.
Phát triển thị trường carbon theo mô hình tập trung, hoạt động theo nguyên tắc thị trường dưới sự quản lý, giám sát chặt chẽ của Nhà nước, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, an toàn, hiệu quả, phù hợp với điều kiện quốc gia và thông lệ quốc tế, đảm bảo lợi ích quốc gia, hài hòa lợi ích của các chủ thể trên thị trường.
Việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đã cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, tạo dòng tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ở trong nước và trên thị trường thế giới, phát triển nền kinh tế carbon thấp và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Về mục tiêu cụ thể, giai đoạn từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước; tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phục vụ tổ chức vận hành thị trường carbon...
Giai đoạn từ năm 2029 chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước. Cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật, cơ sở hạ tầng cho thị trường carbon; tiếp tục nâng cao năng lực quản lý, tổ chức vận hành thị trường carbon của cơ quan quản lý nhà nước, năng lực và nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới...
Theo đề án, việc giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon được thực hiện trên sàn giao dịch carbon trong nước.
Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) xây dựng và cung ứng dịch vụ sàn giao dịch carbon trong nước theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ TN-MT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.
Việc tổ chức giao dịch trên thị trường carbon được thực hiện theo phương thức tập trung trên sàn giao dịch carbon.
Hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon do Bộ TN&MT xác nhận được giao dịch trên sàn sẽ được cấp mã số trong nước để phục vụ cho việc giao dịch, mã số được cấp là duy nhất và không trùng lắp.
Chủ thể khi tham gia giao dịch trên thị trường carbon tại Việt Nam có tài khoản lưu ký giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính hoặc tài khoản lưu ký giao dịch tín chỉ carbon. Hoạt động đăng ký, cấp mã số hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon được thực hiện tập trung để đảm bảo dữ liệu được thống nhất, đồng bộ và bảo đảm yêu cầu quản lý, giám sát.
Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cung ứng dịch vụ lưu ký, thanh toán giao dịch theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.
Việc thanh toán giao dịch sẽ do hệ thống tự động thực hiện trên cơ sở kết quả giao dịch do HNX gửi, đảm bảo nguyên tắc việc chuyển giao hàng hóa được thực hiện đồng thời với thanh toán tiền tại ngân hàng thanh toán.
Việc thanh toán tiền cho giao dịch trên sàn giao dịch carbon do ngân hàng thương mại đủ điều kiện cung cấp dịch vụ thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon thực hiện.
Theo các chuyên gia, để phát triển thị trường carbon, bên cạnh chuẩn hóa khung chính sách và hành lang pháp lý, Việt Nam cần nâng cao nhận thức và hiểu biết về thị trường tín chỉ carbon, xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia, đẩy mạnh hợp tác giữa Việt Nam và quốc tế thông qua việc tham gia các cơ chế carbon toàn cầu.
Cụ thể chỉ ra ba bước để triển khai xây dựng thị trường carbon tại Việt Nam một cách thành công nhất, chuyên gia cho rằng, cần xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý. Cụ thể, cần thiết lập các quy định về quản lý nhà nước đối với tín chỉ carbon, ban hành quy định liên quan đến đấu giá, chuyển nhượng, vay mượn, nộp trả và thu hồi hạn ngạch.
Đồng thời, cần xây dựng khung pháp lý cho tổ chức và vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon, thiết lập cơ chế quản lý tài chính cho hoạt động của thị trường này và ban hành quy định về quy trình cũng như kỹ thuật đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.
Thứ hai, nâng cao năng lực tổ chức và vận hành thị trường. Điều này bao gồm việc củng cố bộ máy tổ chức, phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hạ tầng kỹ thuật và đảm bảo công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động của thị trường carbon được thực hiện chặt chẽ.
Thứ ba, tăng cường nhận thức và năng lực. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao hiểu biết cho doanh nghiệp và cộng đồng về thị trường tín chỉ carbon. Đồng thời, hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực và thiết lập hệ thống thông tin cần thiết nhằm quản lý thị trường một cách hiệu quả.