Có một thế hệ Z “khát” kết nối thực
Làm việc từ xa, từng là cứu cánh thời đại dịch đang trở thành nỗi ám ảnh với thế hệ trẻ, khi họ khao khát những tương tác “thật” để phát triển sự nghiệp và cân bằng tinh thần.
Lê Minh Trang (23 tuổi, Hải Phòng) mở máy tính lúc 8 giờ sáng, tham dự hai cuộc họp trực tuyến, trả lời hàng chục tin nhắn Slack (một ứng dụng chat được thiết kế cho nhóm làm việc, cho phép nhân viên gửi và nhận tin nhắn cũng như chia sẻ tài liệu và hình ảnh một cách nhanh chóng và dễ dàng), nhưng kết thúc ngày làm việc với cảm giác trống rỗng: “Tôi không biết đồng nghiệp mình thực sự là ai. Mọi thứ đều qua màn hình, lạnh lẽo.”
.jpg)
Câu chuyện của Minh Trang không phải cá biệt. Tại Việt Nam, nhiều bạn trẻ thuộc Thế hệ Z (sinh từ 1997-2012) đang dần bị “dị ứng” với mô hình làm việc từ xa, dù đây từng là xu hướng được coi là tương lai của lao động.
Trong khi đó, một khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Freeman và The Harris Poll gần đây trên 1.824 nhân viên văn phòng Mỹ cho thấy, 91% Gen Z muốn tăng tương tác trực tiếp tại công sở. Đáng chú ý, 69% thừa nhận công nghệ khiến họ cảm thấy cô lập, trong khi 79% cho rằng các công ty quá chú trọng vào công cụ kỹ thuật số mà lãng quên kết nối con người.
Báo cáo của MetLife năm 2024 càng củng cố thực trạng này: Dưới 1/3 Gen Z Mỹ cảm thấy “khỏe mạnh toàn diện” về tinh thần, tài chính, xã hội và thể chất. So với nhóm tuổi tương tự năm 2018, Gen Z hiện nay tự đánh giá thấp hơn 8% về hạnh phúc, thêm 11% căng thẳng và 9% choáng ngợp.
Chuyên gia quản trị nhân sự John Doe (Gallup) nhận định: “Gen Z lớn lên cùng mạng xã hội, nhưng họ nhận ra giá trị của giao tiếp mặt đối mặt. Đây là thế hệ đầu tiên phản kháng lại chính công nghệ họ từng tôn thờ.”
Tại Việt Nam, nơi 55% dân số dưới 35 tuổi, xu hướng này càng rõ nét. Khảo sát Navigos Group với 2.000 lao động trẻ cho thấy 67% thích mô hình hybrid (kết hợp trực tiếp - trực tuyến), nhưng 48% cảm thấy thiếu kết nối với đồng nghiệp khi làm từ xa. Đặc biệt, 53% Gen Z Hà Nội và TP.HCM cho biết họ “khó xây dựng mạng lưới quan hệ” qua nền tảng ảo.
Bà Lê Thị Thanh Tâm (Giám đốc Nhân sự, FPT Software) từng chia sẻ: “Nhiều bạn trẻ phản ánh rằng mentoring online (quá trình truyền tải thông tin liên quan đến công việc và phát triển nghề nghiệp) không hiệu quả. Họ cần người quản lý hướng dẫn trực tiếp, thậm chí là những buổi café break ngẫu hứng để học hỏi kỹ năng mềm.”
Về sức khỏe tinh thần, nghiên cứu của Đại học RMIT Việt Nam năm 2023 cũng chỉ ra 41% lao động Gen Z gặp căng thẳng do mờ nhạt ranh giới công việc - cá nhân. Trong khi đó, báo cáo từ MindCare, nền tảng tư vấn tâm lý trẻ em, ghi nhận 35% ca tư vấn năm 2023 liên quan đến lo âu vì thiếu tương tác xã hội nơi công sở.
Tuy nhiên, vì sao Gen Z ngày càng “nghiện” gặp mặt đồng nghiệp nơi công sở?
Theo một khảo sát của Anphabe năm 2024 tiết lộ 62% Gen Z Việt coi networking (Kết nối kinh doanh) là chìa khóa thăng tiến. “Không ai dạy bạn cách xử lý xung đột hay đàm phán qua Zoom cả. Những kỹ năng đó cần được quan sát trực tiếp”, một chuyên gia trong lĩnh vực quản trị nhân sự chia sẻ.
.jpg)
Trong khi đó, theo TS. Nguyễn Phương Mai (Đại học Khoa học Ứng dụng Amsterdam), xã hội Việt Nam coi trọng các mối quan hệ “thật”. Gen Z dù quen với công nghệ vẫn khao khát được công nhận qua tiếp xúc trực tiếp.
Ngoài ra, một trong những vấn đề của Gen Z Việt Nam ở thời điểm hiện tại chính là sự “khủng hoảng tuổi trẻ”. Theo Quỹ nhi đồng Liên Hợp Quốc, UNICEF, 1/3 thanh niên Việt Nam cảm thấy không sẵn sàng cho công việc. Làm việc từ xa khiến họ mất đi cơ hội học hỏi ngầm từ môi trường thực tế.
Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp Việt hiện tại đang thử nghiệm mô hình “3-2-1”, 3 ngày tại văn phòng, 2 ngày làm từ xa, 1 ngày team-building. Tập đoàn VinGroup gần đây cũng áp dụng “Thứ Sáu Kết Nối”, ngày mà nhân viên được khuyến khích tổ chức workshop, dự án nhóm trực tiếp.
Ông Trần Văn Hùng (CEO Got It Vietnam) từng chia sẻ: “Chúng tôi thiết kế không gian mở với khu vực brainstorming, café sáng tạo. Gen Z cần môi trường kích thích tương tác tự nhiên thay vì phòng họp cứng nhắc.”
Trên thế giới, Google đầu tư vào “Campfire” - hệ thống ghế xoay 360 độ giúp nhân viên dễ dàng trao đổi. Tại Nhật, Hitachi xây dựng “Virtual Reality Office”, nơi nhân viên làm việc từ xa nhưng tương tác qua avatar 3D sống động như thật.
Rõ ràng, câu chuyện của Gen Z đang đặt ra nghịch lý: Công nghệ giúp làm việc hiệu quả hơn, nhưng cũng đánh cắp những giá trị cốt lõi của lao động, sự gắn kết và phát triển con người. Như lời TS. Jordan Nguyen (Đại học Sydney) đã nói: “Chúng ta cần công nghệ để kết nối, nhưng phải nhớ rằng kết nối thực sự chỉ xảy ra khi có sự đồng cảm.”
Việt Nam, với lực lượng lao động trẻ dồi dào, cần học hỏi mô hình hybrid từ Thụy Điển hay Nhật Bản, nơi cân bằng giữa linh hoạt và tương tác. Câu hỏi lớn cho các nhà lãnh đạo là: Làm thế nào để thiết kế một nơi làm việc vừa “ảo” đủ thông minh, vừa “thật” đủ ấm áp?
Nhìn chung, câu chuyện của Gen Z “khát” những kết nối thực có lẽ không chỉ nằm ở chính sách nhân sự, mà còn là lời cảnh báo về cách chúng ta định nghĩa “tiến bộ” trong thời đại số.