Sửa Luật Năng lượng nguyên tử: Cần phải cụ thể hóa cơ chế xã hội hóa

Theo đó, tại Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất các biện pháp thu hút xã hội hóa năng lượng nguyên tử.

Cụ thể, Dự thảo nêu rõ, Nhà nước thực hiện đa dạng hóa các loại hình hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, dịch vụ sự nghiệp công trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ được hưởng chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật về xã hội hóa, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, bình đẳng, bền vững, hiệu quả, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người bệnh và cộng đồng; khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức thành lập quỹ hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Hình thức thu hút nguồn lực xã hội trong hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử bao gồm: Đầu tư thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ; Đầu tư theo phương thức đối tác công tư để thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ; Vay vốn để đầu tư công trình hạ tầng, thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân; Thuê, cho thuê tài sản; Mua trả chậm, trả dần; thuê, mượn một số thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân; Tài trợ, viện trợ từ các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; Hình thức khác theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Bên cạnh đó, việc thực hiện thu hút nguồn lực xã hội trong hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử đối với cơ sở sự nghiệp công của Nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp luật.

Theo Dự thảo, Nhà nước có chương trình đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử và khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài và tổ chức quốc tế tham gia thực hiện chương trình này.

Người học các chuyên ngành trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử bậc đại học và sau đại học được Nhà nước trả chi phí đào tạo và được cấp học bổng nếu học ở trong nước và hỗ trợ chi phí đào tạo nếu học ở nước ngoài.

Nhà nước có chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực trình độ cao, chuyên gia trong và ngoài nước làm việc trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử đạt loại giỏi trở lên vào làm việc trong các cơ quan quản lý Nhà nước, cơ sở đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng năng lượng nguyên tử của Nhà nước…

Nhìn nhận về nội dung này, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử cho hay, chính sách xã hội hóa về ứng dụng năng lượng nguyên tử đã được triển khai trong y tế, chiếu xạ hoa quả, thực phẩm… đạt được kết quả đáng ghi nhận nhưng chưa như kỳ vọng. Vì vậy, cần phải cụ thể hóa cơ chế xã hội hóa, khuyến khích, tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động nghiên cứu, đầu tư ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Để thúc đẩy xã hội hóa trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, bà Trần Thị Ngọc Diệp - Vụ Năng lượng nguyên tử, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi về tài chính đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, phát triển, ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ; ưu đãi thuế cho việc phát triển và sản xuất thiết bị sử dụng bức xạ...

Bên cạnh đó, có thể hỗ trợ tài chính và tín dụng ưu đãi từ các quỹ hỗ trợ nghiên cứu và phát triển cho nghiên cứu, triển khai công nghệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Nhà nước cần đa dạng hóa các loại hình hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, dịch vụ sự nghiệp công trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; hỗ trợ các tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ được hưởng chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật về xã hội hóa, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, bình đẳng, bền vững, hiệu quả, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người bệnh và cộng đồng.

Hình thức thu hút nguồn lực xã hội trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử như: Đầu tư thành lập cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ; Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư để thành lập cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ; Thuê, cho thuê tài sản một số thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân…

Được biết, để thúc đẩy phát triển lĩnh vực năng lượng nguyên tử, ngày 05/02/2025 vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ - Bùi Thanh Sơn đã ký Quyết định số 245/QĐ-TTg về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Gia Nguyễn