Cuộc đua AI giữa các nền tảng gọi xe và giao hàng tại Việt Nam

Trước đây, hình ảnh tài xế xe công nghệ và người dùng “ngơ ngác” tìm nhau giữa phố đông là điều không hiếm. Nhưng nay, người ta có thể chứng kiến tài xế Grab dừng xe đúng vị trí khách đợi chỉ sau 3 phút đặt chuyến, hay một khách hàng Be tìm thấy quán cà phê yêu thích chỉ với một từ khóa mơ hồ, là hiển nhiên. Đó là hiện thực được kiến tạo bởi trí tuệ nhân tạo (AI), thứ đang âm thầm cách mạng hóa ngành gọi xe và giao hàng tại Việt Nam.

Theo Google, Temasek và Bain & Company, quy mô nền kinh tế số Việt Nam dự kiến đạt 45 tỷ USD vào 2025, với ngành gọi xe và thương mại điện tử dẫn đầu. Đây được coi là “mảnh đất màu mỡ” để các nền tảng như Grab, Be hay là Xanh SM ứng dụng AI nhằm tối ưu hóa trải nghiệm. Đặc biệt, sau đại dịch, nhu cầu về dịch vụ số hóa và cá nhân hóa đã tăng vọt, đẩy cuộc đua AI vào giai đoạn nước rút.

Khởi đầu là một ứng dụng gọi xe, Grab đã phát triển thành một “siêu ứng dụng” với 12 dịch vụ, từ giao đồ ăn đến ví điện tử. Để quản lý hệ sinh thái phức tạp này, Grab đặt cược mạnh vào AI.

Mới đây, trong bài phát biểu được công bố cùng với kết quả mới nhất, Giám đốc điều hành Anthony Tan cho biết AI tạo sinh có thể cải thiện sức khỏe của thị trường Grab. Nền tảng này công bố triển khai AI tạo sinh (Generative AI) để xử lý ngôn ngữ tự nhiên, dự báo nhu cầu di chuyển và tự động hóa marketing. Công cụ GrabRideGuide sử dụng AI phân tích dữ liệu thời gian thực, giúp tài xế giảm 20% quãng đường chạy rỗng.

Với tổng khoản đầu tư lên tới 250 triệu USD vào AI từ 2019, cùng hợp tác chiến lược với Microsoft và OpenAI, đã cho thấy tham vọng “AI hóa” toàn bộ dịch vụ của gã khổng lồ gọi xe Đông Nam Á. Philipp Kandal, Giám đốc Sản phẩm Grab, chia sẻ: “AI không chỉ tăng hiệu suất mà còn giải phóng con người khỏi công việc lặp lại, để tập trung vào sáng tạo.”

Nếu Grab dùng sức mạnh tài chính, Be, một nền tảng “cây nhà lá vườn” của Việt Nam lại chọn con đường hợp tác tri thức. Với một “siêu ứng dụng” đang tích hợp 12 dịch vụ, Be hợp tác cùng Aitomatic - công ty AI của Tiến sĩ Christopher Nguyễn (cựu kỹ sư Google) để tiếp cận công nghệ Generative AI.

Trong Hội nghị AISC 2025, đại diện Be tiết lộ rằng họ đã tích hợp AI vào bốn lĩnh vực cốt lõi bao gồm: Hệ thống, tìm kiếm, đánh giá và bản đồ.

Theo đó, hệ thống phân bổ cuốc xe thông minh nhằm giảm 30% thời gian chờ nhờ phân tích dữ liệu đa chiều (thời tiết, sự kiện, giao thông). Tìm kiếm “một chạm” tối ưu hóa trải nghiệm người dùng đô thị. Đánh giá chất lượng dịch vụ qua hành vi tài xế và khách hàng. Đồng thời, cập nhật bản đồ theo thời gian thực, xử lý các tuyến đường phức tạp tại các đô thị lớn.

Những giải pháp này không chỉ giúp Be cải thiện hiệu suất vận hành mà còn tạo ra trải nghiệm người dùng mượt mà và tiện lợi, góp phần khẳng định vị thế của Be trong cuộc đua cạnh tranh khốc liệt của thị trường gọi xe tại Việt Nam

Bên cạnh đó, với nguồn vốn mới lên đến 739,5 tỷ đồng từ VPBank Securities, Be đã mở rộng hệ sinh thái dịch vụ của mình, không chỉ trong lĩnh vực gọi xe mà còn trong giao hàng và các dịch vụ tài chính số. Sự kết hợp này giúp Be không ngừng cải tiến và tạo ra giá trị gia tăng cho người dùng, từ đó thu hút thêm lượng khách hàng trung thành.

Trong khi Grab và Be tập trung vào tối ưu hóa, Xanh SM, một thương hiệu taxi điện thuần Việt, lại chọn tích hợp AI vào phát triển bền vững. Năm 2023, họ công bố hệ thống AI phân tích lộ trình để giảm 15% mức tiêu thụ điện, đồng thời dự báo nhu cầu theo khu vực “xanh” (có trạm sạc). Dù chưa đầu tư lớn như hai đối thủ, nhưng Xanh SM cũng chứng minh AI có thể song hành với mục tiêu môi trường.

Tiến sĩ Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách Digital, nhận định: “AI giúp các nền tảng tăng sức cạnh tranh, nhưng cần cân bằng giữa tự động hóa và yếu tố con người. Bài toán đạo đức AI, như minh bạch thuật toán và bảo vệ dữ liệu, cần được ưu tiên.”

Báo cáo từ Nielsen Vietnam (2023) cũng chỉ ra rằng 68% người dùng sẵn sàng chia sẻ dữ liệu cá nhân để được trải nghiệm tốt hơn, nhưng 52% lo ngại về rủi ro lạm dụng. Điều này đặt ra yêu cầu về khung pháp lý rõ ràng, đặc biệt khi Việt Nam đang xây dựng Luật Bảo vệ Dữ Liệu Cá Nhân.

Nhìn chung, cuộc đua AI giữa các nền tảng đang tạo ra làn sóng đổi mới chưa từng có. Người dùng được hưởng lợi từ dịch vụ nhanh, thông minh hơn, nhưng câu hỏi lớn vẫn treo lơ lửng: Liệu những công nghệ này có thực sụ phục vụ lợi ích cộng đồng, hay chỉ là công cụ để các nền tảng này củng cố vị thế.

Và khi Grab dùng AI để dự đoán thói quen mua sắm, hay Be phân tích lộ trình để tiết kiệm vài phút mỗi ngày, người dùng cần tỉnh táo nhìn nhận: Sự tiện lợi đánh đổi bằng dữ liệu cá nhân có xứng đáng? Đã đến lúc người tiêu dùng không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà phải trở thành một mắt xích chủ động trong hành trình định hình tương lai công nghệ.

Cuộc đua AI không có kẻ thua cuộc, nhưng người về đích sớm nhất sẽ là những nền tảng biết đặt con người làm trung tâm, nơi công nghệ không thống trị, mà phục vụ.

Nguyễn Chuẩn