“Chìa khóa” hút vốn: Việt Nam cần có nhiều hơn các doanh nghiệp chất lượng

Điều kiện tiên quyết để hút vốn đầu tư là chính sách - hành động của Chính phủ và triển vọng tạo giá trị từ các doanh nghiệp, theo đại diện của một quỹ đang tìm kiếm cơ hội đầu tư dài hạn vào Việt Nam.

Bên lề sự kiện thường niên Vietnam Access Days do Chứng khoán Vietcap tổ chức tại TP HCM, ông Robert Medd - Giám đốc Quốc gia Quỹ đầu tư Muddy Waters Asia, trao đổi cùng Diễn đàn Doanh nghiệp.

- Nhiều nhà đầu tư đang quan tâm triển vọng tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2025 và xa hơn. Ông có nhìn nhận gì về mục tiêu và triển vọng này, thưa ông?

Năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP hơn 8% và có thể lên 10%. Tôi cho rằng mục tiêu này có thể đạt được, bởi Việt Nam còn dư địa để thúc đẩy đầu tư công; nhưng quan trọng hơn là để tạo ra động lực tăng trưởng dài hạn thì chúng ta cũng cần dẫn dắt và hỗ trợ thúc đẩy đầu tư tư nhân. Nhà nước cần khuyến khích những dự án có hiệu suất đầu tư cao, tạo ra sản phẩm thay thế nguồn nhập khẩu.

Chúng tôi cho rằng thời điểm này Việt Nam có 3 thế mạnh lớn:

Thứ nhất là yếu tố con người - dân số hơn 100 triệu người. Quy mô này không quá lớn để Việt Nam tự do mở quá rộng, nhưng đủ để tạo ra thế mạnh và là động lực để phát triển thị trường tiêu thụ.

Thứ hai là cơ cấu dân số trẻ giúp chúng ta tiếp thu nhanh về đổi mới khoa học cũng như sáng tạo công nghệ. Nếu tập trung khai thác và ươm mầm tài năng trẻ, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội vượt qua bẫy thu nhập trung bình, bỏ xa các quốc gia trong khu vực. Việc nâng cao tay nghề lao động, phát triển nhân sự ở các lĩnh vực trí tuệ, công nghệ theo tôi là quan trọng hơn là chỉ mở nhiều nhà máy và mang đến các công việc thâm dụng lao động, giá trị gia tăng thấp.

Cuối cùng là những chuyển động cải cách thể chế, bộ máy quản lý Nhà nước thời gian gần đây.

Nhìn lại trong 5-10 năm qua Việt Nam thay đổi rõ rệt, là kết quả của những chính sách, hành động thực tế.

Song lưu ý rằng, GDP chỉ là “doanh thu” và chúng ta cần chú trọng đến “lợi nhuận” tức là tạo ra thịnh vượng và nâng cao chất lượng sống... Rất mừng vì đây cũng là mục tiêu của Đảng và Nhà nước Việt Nam, của Tổng Bí thư.

Nếu Chính phủ thực hiện như các cam kết với quyết tâm như hiện nay, tôi tin Việt Nam hoàn toàn có triển vọng tăng trưởng 8-10% và cao hơn.

- Từ phía doanh nghiệp, đâu là những yếu tố mà các quỹ đầu tư như Muddy Waters quan tâm?

Chúng tôi thích những doanh nghiệp có hiệu suất tài sản cao (ROA), lợi nhuận tốt và tăng trưởng bền vững mà không thông qua đòn bẩy tài chính. Cùng với đó là lãnh đạo tâm huyết và minh bạch, kiếm tiền bằng việc phát triển doanh nghiệp của họ thay vì tạo ra thâm hụt tài sản doanh nghiệp cho lợi ích cá nhân. Doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các ngành mang lại hiệu quả lớn và thay thế các sản phẩm và nguyên liệu đầu vào nhập khẩu cần được chú trọng phát triển và hỗ trợ.

Về vấn đề đầu tư công, chúng tôi cho rằng có 2 lĩnh vực cấp bách:

Một là đầu tư vào cơ sở hạ tầng để cải thiện nhu cầu sống của người dân và nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp, như cầu đường, giao thông công cộng, năng lượng. Những dự án như đường cao tốc Bắc Nam, Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối hoàn thành năm ngoái và sắp tới là tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, hay nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận theo chúng tôi là rất tích cực.

Thứ hai là đầu tư vào giáo dục và đào tạo. Như đã nói ở trên, nâng cao trí tuệ, nhận thức và tay nghề lao động, nhất là ở những ngành công nghệ cao sẽ mang lại giá trị lâu dài và tạo ra sự khác biệt giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.

Hiện nay, Việt Nam vẫn đang nhập khẩu phần lớn nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc, chế biến thô rồi xuất khẩu đi Mỹ. Nếu chúng ta có thể tăng phần “Made in Vietnam”, chế biến từ nguyên liệu sản xuất ngay trong nước, Việt Nam sẽ gia tăng gía trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Chúng ta hoàn toàn có nguồn tài nguyên và tài năng để phát triển ngành chế tạo và sản xuất trong nước.

Phát triển được những điểm nói trên, Việt Nam sẽ phát triển mạnh và dài hơi trong bất kỳ bối cảnh biến động thế giới nào.

Về phía Muddy Waters, chúng tôi đã miệt mài tìm hiểu thị trường Việt Nam suốt 4 năm qua và nhận thấy cơ hội của thị trường, của doanh nghiệp là rất lớn; tuy rằng các doanh nghiệp lớn trên thị trường vẫn dừng ở một số “gương mặt quen”. Việt Nam thực sự rất cần có thêm nhiều doanh nghiệp mà tài sản, đồng vốn tạo ra được nhiều lợi nhuận với biên cao hơn mức hiện tại. Tới đây, dự kiến vào tháng 4, chúng tôi sẽ chia sẻ thêm nhiều thông tin về chiến lược, của Muddy Waters Asia trên website của mình.

- Ông nhìn nhận như thế nào về cơ hội vốn của các doanh nghiệp nói chung khi TTCK được nâng hạng cận biên lên mới nổi trong kỳ vọng tháng 9 tới đây; cũng như tiềm năng đầu tư từ doanh nghiệp IPO, cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước?

Trong 10 năm qua, VN-Index là top 4 chỉ số có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ nhất so với các chỉ số lớn ở Mĩ, Châu Âu, và châu Á. Thị trường IPO khá trầm lắng trong 2 năm trở lại đây, hy vọng thời gian sắp tới, sẽ có thêm nhiều công ty tốt, lợi nhuận và vốn hoá cao niêm yết, mang lại nhiều cơ hội hơn cho nhà đầu tư.

Muddy Waters có tầm nhìn 10-15 năm ở Việt Nam nên chúng tôi không chú trọng đến thời gian của việc nâng hạng, mà chúng tôi quan tâm hơn vào việc nâng hạng khi thị trường đã thực sự cải thiện.

Điều này đến từ việc công bố thông tin minh bạch hơn, doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả mang lại lợi ích cho nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp, cho thị trường, sẽ có giá trị giữ chân dòng vốn gắn bó dài lâu hơn. Chúng ta cũng cần có thêm biện pháp bảo vệ nguồn vốn của nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư nhỏ lẻ; Tạo ra một thị trường minh bạch và công bằng.

Một vấn đề của TTCK Việt Nam, theo chúng tôi, là có hơn 1.000 doanh nghiệp trong đó nhiều doanh nghiệp đã thoái vốn Nhà nước cũng như các doanh nghiệp nhỏ lẻ. Họ rất ít gặp nhà đầu tư và chia sẻ thông tin. Họ cũng không có động lực lớn để phát triển doanh nghiệp hay nâng cao hiệu quả tài sản. Tôi cho rằng nên có sự sàng lọc để đưa các công ty này trở về không đại chúng.

Ngoài ra, thị trường Việt Nam cũng có những nhóm công ty được quản lý bởi các siêu công ty lớn. Điều này đôi khi cản trở hiệu suất hoạt động vì:

Trước hết, là hiện tượng "Rò rỉ lợi nhuận" khi công ty mẹ không nắm giữ tỷ lệ sở hữu cao tại các công ty con, khiến một phần lớn lợi nhuận rơi vào tay cổ đông thiểu số, làm cho công ty mẹ kém hấp dẫn hơn.

Sau nữa, các quyết sách hành động của các doanh nghiệp bên dưới trong nhóm theo đó bị đưa ra chậm hơn, vai trò quản lý của Ban lãnh đạo thấp hơn. Các công ty nhỏ như vậy nên được tách ra, IPO nếu có chiến lược để phát triển.

Nhìn chung, chúng tôi không phân biệt doanh nghiệp SOEs với nhóm tư nhân, chỉ xem xét về triển vọng và hiệu suất hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tầm nhìn của Ban lãnh đạo, khả năng thực hiện các cam kết với nhà đầu tư, cổ đông.

- Ông có thể chia sẻ về bí quyết, phương thức kết nối để quỹ tìm kiếm được cơ hội xem xét, đầu tư vào các doanh nghiệp như vậy tại Việt Nam, thưa ông?

Trong 4 năm qua, chúng tôi đã gặp gỡ gần 200 doanh nghiệp Việt Nam, cũng đã tham gia nhiều hội nghị gặp gỡ các doanh nghiệp và chuyên gia. Thế mạnh của Muddy Waters đến từ khả năng thẩm định kỹ lưỡng và tìm hiểu chuyên sâu vào nhiều khía cạnh mà các nhà đầu tư khác và thị trường bỏ qua. Chúng tôi quan trọng tính manh bạch của doanh nghiệp khi đầu tư.

Năm nay, chúng tôi rất hào hứng khi tiếp tục đồng hành cùng Vietnam Access Days (VAD) của Chứng khoán Vietcap - sự kiện mà chúng tôi luôn xem là điểm đến không thể bỏ lỡ hằng năm. Đây đã là năm thứ tư liên tiếp chúng tôi tham dự, minh chứng cho tầm quan trọng của VAD trong việc kết nối và mở ra những cơ hội đầu tư tại Việt Nam. Với các nhà đầu tư nước ngoài, khi nghĩ đến thị trường Việt Nam, Vietcap luôn là cái tên đầu tiên chúng tôi tìm đến.

Năm nay, theo như thông tin được biết, Vietnam Access Days thu hút đông đảo nhà đầu tư trong và nước hơn nhiều lần so với các năm trước đây. Hy vọng số người tham gia sẽ tăng cùng với sự phát triển của nền kinh tế và thị trường Việt Nam trong những năm sắp tới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Lê Mỹ (thực hiện)