Từ thiện hay trục lợi?

Từ thiện vốn là hành động cao đẹp, thể hiện tinh thần tương thân tương ái của người Việt. Tuy nhiên, những năm gần đây, loạt lùm xùm từ thiện đã làm dấy lên nhiều hoài nghi. Nghệ sĩ kêu gọi cứu trợ bão lũ nhưng không minh bạch, hotgirl lập quỹ mổ tim nhưng bị tố khuất tất, và mới đây nhất, Tiktoker Phạm Thoại bị nghi ngờ nhập nhằng tiền quyên góp cho bé Bắp. Những câu chuyện này khiến cộng đồng đặt ra câu hỏi: lòng tốt có còn nguyên vẹn, hay đã bị biến thành công cụ trục lợi?

Hết lần này đến lần khác, niềm tin bị "phá nát"

Còn nhớ, năm 2021, vụ việc hàng loạt nghệ sĩ kêu gọi cứu trợ lũ lụt miền Trung nhưng không minh bạch đã khiến dư luận phẫn nộ. Hàng trăm tỷ đồng được quyên góp, nhưng khi người dân đặt câu hỏi, câu trả lời chỉ là những lời biện hộ mơ hồ. Giấy tờ sao kê chắp vá, tiền được chuyển đi lúc nào, đến tay ai, không ai biết rõ. Khi bị chỉ trích, thay vì giải thích rành mạch, một số người lại chọn cách né tránh, thậm chí thách thức dư luận.

Cuối cùng, khi các cơ quan chức năng vào cuộc, dư luận mới vỡ lẽ: từ thiện không đơn giản chỉ là giúp đỡ, mà còn là một vũng lầy của sự nhập nhằng và lợi ích cá nhân. Năm 2023, một lần nữa niềm tin bị thử thách khi hotgirl Xoài Non lập quỹ từ thiện mổ tim. Những lời kêu gọi ngọt ngào, những hình ảnh xúc động về các bệnh nhi khiến cộng đồng mạng sẵn sàng rút hầu bao.

Nhưng chỉ sau một thời gian, nhiều người bắt đầu thắc mắc về số tiền quyên góp và các khoản chi. Khi câu chuyện vỡ lở, cô hotgirl vội vàng lên tiếng thanh minh, nhưng chẳng thể xoa dịu được sự giận dữ của dư luận.

Và gần đây nhất, Tiktoker Phạm Thoại tiếp tục khiến cộng đồng dậy sóng với vụ quyên góp tiền chữa bệnh cho bé Bắp. Số tiền hàng tỷ đồng được gom về nhanh chóng, nhưng những nghi vấn cũng ập đến. Tiền có đến tay gia đình bé không? Ai kiểm soát số tiền này? Những khoản chi tiêu được sử dụng thế nào? Khi bị đặt câu hỏi, Phạm Thoại phản ứng vội vàng, giải thích chưa rõ ràng, càng khiến câu chuyện trở nên rối ren.

Hết lần này đến lần khác, niềm tin của cộng đồng vào những hành động thiện nguyện lại bị lung lay. Người thực sự khó khăn vẫn cần giúp đỡ, nhưng những cá nhân đứng ra kêu gọi liệu có thực sự vì lòng tốt, hay chỉ đang biến sự thương cảm của xã hội thành cơ hội kiếm tiền?

Đừng biến lòng tốt thành "màn kịch" kiếm tiền

Thẳng thắn để nói, vấn đề không nằm ở việc quyên góp, mà ở cách thực hiện. Nếu từ thiện chỉ dựa trên cảm tính, không có sự minh bạch ngay từ đầu, thì không sớm thì muộn cũng trở thành mầm mống của tranh cãi. Người kêu gọi không thể chỉ vội vàng đứng ra nhận tiền mà không có kế hoạch rõ ràng. Số tiền ấy là của cộng đồng, không thể tùy tiện chi tiêu mà không có báo cáo cụ thể.

Hơn nữa, từ thiện không phải là cái cớ để đánh bóng tên tuổi hay phục vụ lợi ích cá nhân. Thực tế, không ít người đã lợi dụng lòng trắc ẩn của xã hội để tăng độ nổi tiếng, kéo thêm lượt theo dõi, thậm chí quảng cáo sản phẩm. Họ biến từ thiện thành một phần của chiến lược PR, hơn là một hành động xuất phát từ sự chân thành.

Người làm từ thiện cũng cần hiểu rằng, khi đã đứng ra kêu gọi, họ có trách nhiệm lớn hơn bao giờ hết. Không thể lấy lý do "tôi chỉ muốn giúp người" để né tránh những yêu cầu minh bạch từ dư luận. Một khi đã nhận tiền của cộng đồng, thì phải có trách nhiệm giải trình. Bởi lẽ, niềm tin một khi đã mất đi, thì khó có thể lấy lại.

Còn với những người đóng góp, cũng không thể chỉ dựa vào cảm xúc nhất thời mà vội vàng gửi tiền. Những vụ lùm xùm vừa qua chính là lời cảnh tỉnh: nếu muốn giúp đỡ ai đó, hãy chọn những tổ chức có uy tín, có hệ thống kiểm soát chặt chẽ. Đừng để sự thương cảm của mình bị biến thành công cụ cho kẻ khác trục lợi.

Từ thiện là điều đáng quý, nhưng nếu không được thực hiện đúng cách, nó sẽ trở thành một vết nhơ. Đã đến lúc, những ai đứng ra kêu gọi phải chịu trách nhiệm thực sự với hành động của mình. Và cộng đồng cũng cần tỉnh táo hơn, để lòng tốt không còn bị lợi dụng thêm một lần nào nữa.

Nguyễn Giang