Cân nhắc đánh thuế thu nhập từ chứng khoán trên lợi nhuận ròng

Theo đó, thuế thu nhập cá nhân là một trong những nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước. Đóng vai trò là công cụ hữu hiệu trong điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội và khắc phục hạn chế của các sắc thuế khác, trong quá trình triển khai thực hiện, Luật Thuế thu nhập cá nhân về cơ bản đã đạt được các mục tiêu khi ban hành Luật và tác động tích cực đến nhiều mặt kinh tế - xã hội của đất nước.

Tuy nhiên đứng trước xu thế biến động nhanh chóng của kinh tế - chính trị thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trong quá trình phát triển tất yếu, Luật Thuế thu nhập cá nhân đã bộc lộ một số hạn chế cần được nghiên cứu sửa đổi phù hợp, đảm bảo mục tiêu công bằng, khuyến khích sản xuất, tiêu dùng, hội nhập kinh tế quốc tế gắn với thúc đẩy phát triển bền vững. Trong đó, việc điều chỉnh cách tính thuế thu nhập từ chứng khoán đang nhận được sự quan tâm của nhiều chuyên gia. Hiện nay, thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch chứng khoán tại Việt Nam được tính theo mức cố định 0,1% trên tổng giá trị giao dịch. Các nhà đầu tư cho rằng đây là điểm không hợp lý, khi không đánh thuế trên lợi nhuận thực mà áp trực tiếp trên tổng giá trị giao dịch.

Theo TS Nguyễn Ngọc Tú, Giảng viên Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, chứng khoán là kênh đầu tư có đặc thù riêng, trong đó mức độ rủi ro và lợi nhuận biến động theo thị trường. Việc áp dụng thuế 0,1% trên mỗi giao dịch hiện nay giống như thuế doanh thu hơn là thuế thu nhập, chưa thực sự phản ánh đúng bản chất lợi nhuận của nhà đầu tư.

“Một phương án hợp lý hơn là áp dụng mức thuế 20% trên lợi nhuận thực tế, như mô hình tại nhiều nước phát triển. Với công nghệ quản lý tài khoản giao dịch hiện nay, việc tính toán lợi nhuận ròng hoàn toàn có thể thực hiện dễ dàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc cải thiện chính sách thuế", TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất.

Nhấn mạnh cách tính thuế thu nhập từ chứng khoán như hiện tại chưa hợp lý, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện áp dụng thuế thu nhập cá nhân cố định 0,1% trên giá trị giao dịch, thay vì đánh thuế trên phần lợi nhuận ròng như nhiều quốc gia khác. Điều này có thể gây ra một số bất cập như nhà đầu tư vẫn phải đóng thuế ngay cả khi giao dịch thua lỗ, khiến gánh nặng thuế trở nên thiếu công bằng. Đồng thời làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang muốn thu hút dòng vốn ngoại vào thị trường vốn.

Ông cũng đưa ra dẫn chứng về chính sách thuế tại một số quốc gia trong khu vực. Chẳng hạn như Singapore, Hong Kong (Trung Quốc) áp dụng chính sách miễn thuế đối với giao dịch chứng khoán, giúp tăng tính thanh khoản và thu hút đầu tư.

“Bộ Tài chính có thể cân nhắc phương án điều chỉnh chính sách thuế theo hướng đánh trên lợi nhuận ròng từ việc chuyển nhượng chứng khoán, thay vì tính theo giá trị giao dịch. Điều này sẽ giúp hệ thống thuế tiệm cận hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời đảm bảo sự hợp lý cho các nhà đầu tư", TS Nguyễn Trí Hiếu đề xuất.

Đồng quan điểm, nhiều ý kiến cũng đồng tình với phương án điều chỉnh chính sách thuế theo hướng đánh trên lợi nhuận ròng từ hoạt động chuyển nhượng chứng khoán, thay vì thu thuế trên giá trị giao dịch như hiện nay. Việc chuyển từ đánh thuế trên doanh thu sang thuế trên lợi nhuận sẽ giúp phản ánh đúng bản chất hoạt động đầu tư - chỉ khi nhà đầu tư có lãi thực sự mới phải nộp thuế. Điều này giúp đảm bảo tính công bằng, đặc biệt với những nhà đầu tư thua lỗ hoặc có biên lợi nhuận thấp nhưng vẫn phải chịu thuế nặng theo cách tính trên tổng giá trị giao dịch. Bên cạnh đó, cách tiếp cận này cũng tiệm cận thông lệ quốc tế, tạo môi trường đầu tư minh bạch, khuyến khích các dòng vốn dài hạn thay vì đầu cơ ngắn hạn. Đặc biệt, với nhà đầu tư nước ngoài, việc đồng bộ với quy định thuế quốc tế sẽ giúp Việt Nam nâng cao sức hấp dẫn trên thị trường tài chính khu vực.

Yến Nhung