Kích tiêu dùng nội địa cho tăng trưởng cao
Là một trong 3 cỗ xe tam mã của tăng trưởng song tiêu dùng nội địa vẫn ở mức thấp so với quy mô thị trường.
Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% của năm 2025, tiêu dùng nội địa cần đạt mức 12%, cao hơn mức tăng trung bình 8% trong những năm gần đây. Vì vậy, phục hồi niềm tin, kích cầu tiêu dùng nội địa là một trong những nội dung quan trọng.
Nhìn lại trụ cột tăng trưởng này trong năm 2024, ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam nhận định, tiêu dùng tư nhân tuy vẫn ổn định nhưng chưa đạt các mức trước đại dịch. Niềm tin của người tiêu dùng thấp khiến nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ không thiết yếu chìm lắng, doanh số các mặt hàng này giảm.
Quý 4/2024, doanh số bán lẻ trong tăng 9,3% so cùng kỳ nhưng thấp hơn mức bình quân 11,6% trước đại dịch trong điều kiện thuế VAT đã giảm còn 8%. Nhu cầu trong nước chưa khởi sắc cũng được cho là yếu tố chính gây ảnh hưởng đến các doanh nghiệp trong nước năm 2024.
Trong khi tiêu dùng tư nhân về hàng hóa tăng yếu, tiêu dùng về dịch vụ gồm dịch vụ lưu trú và ăn uống có mức tăng cao hơn: 11,5% so cùng kỳ; du lịch tăng 16% so cùng kỳ nhờ số lượt du khách tăng mạnh.
Mức tăng trên tiếp tục được duy trì trong 2 tháng đầu năm 2025. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 1.137,5 nghìn tỷ đồng, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước. Loại trừ yếu tố giá tăng 6,2% (cùng kỳ năm 2024 tăng 5,3%).
Ngành du lịch tiếp tục đóng góp tích cực cho tăng trưởng trên khi lượt khách quốc tế đến Việt Nam trong 2 tháng đầu năm đạt gần 4 triệu lượt, tăng 30,2% so với cùng kỳ năm trước.
Năm 2025, áp lực tăng cầu tiêu dùng nội địa cho tăng trưởng rất lớn. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường bên ngoài tiềm ẩn rủi ro bất định, chính sách thuế quan và hàng rào thương mại của các nền kinh tế lớn có thể tác động nhất định đến kinh tế trong nước.
Để kích cầu tiêu dùng, Chính phủ tiếp tục giảm 2% thuế VAT trong 6 tháng đầu năm 2025 với một số nhóm hàng hoá, dịch vụ. Mới đây Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, mở rộng đối tượng giảm thuế VAT trong 6 tháng cuối năm và năm 2026.
Thị trường bán lẻ Việt Nam tiếp tục có sức hút với dân số 100 triệu dân, trong đó, tầng lớp trung lưu đang lớn mạnh. Vì vậy, chính sách phù hợp kích cầu tiêu dùng nội địa có ý nghĩa quan trọng. Không chỉ thúc đẩy tiêu dùng mà còn là động lực tăng trưởng sản xuất trong nước, góp phần cho tăng trưởng kinh doanh của doanh nghiệp.
Các chuyên gia cho rằng, cùng với chính sách giảm thuế VAT cần có giải pháp hỗ trợ sản xuất trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ; đẩy mạnh tuyên truyền và thực hiện Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam… Ngoài ra có thêm các giải pháp hỗ trợ phát triển du lịch, thu hút thêm khách du lịch, mở rộng các loại hình du lịch mới, bền vững hướng tới tệp khách cao cấp có khả năng chi trả cao nhằm kích cầu chi tiêu cho thị trường nội địa.
Ông Andrea Coppola - Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam phân tích thêm, tiêu dùng nội địa tạo ra cơ hội tăng trưởng cho nền kinh tế khi niềm tin tiêu dùng được củng cố. Khi thu nhập của người dân chưa được cải thiện, tăng trưởng của doanh nghiệp chưa được củng cố thì sẽ có tâm lý “thắt lưng buộc bụng”. Ngược lại, khi người dân và doanh nghiệp có nguồn thu ổn định sẽ sẵn sàng mua sắm và tiêu dùng nhiều hơn.
Do đó, điều cốt yếu cần tính đến là xem xét điều chỉnh giảm các loại giảm nhiều loại thuế, phí liên quan để hướng tới tăng thu nhập khả dụng, qua đó góp phần tăng sức mua của các hộ gia đình, kích thích tiêu dùng bán lẻ.