Khi người trẻ thành “con mồi ảo” trong giấc mơ triệu đô
Nhiều bạn trẻ lạc lối trong giấc mơ đổi đời, góp vốn theo lời hứa hẹn trên mạng xã hội, để rồi đánh mất cả tiền bạc, niềm tin và sự tỉnh táo…
“Cơ hội đầu tư toàn cầu, chỉ từ 15 USD bạn đã có thể sở hữu cổ phần một dự án công nghệ tỉ đô tại Mỹ và Belarus”, đây chính là mô típ quen thuộc mà Bộ Công an đã cảnh báo trong thông báo khẩn gần đây, khi chỉ đích danh Công ty SkyWay Capital đang sử dụng mạng xã hội để huy động vốn trái phép, tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo tài chính.
“Giấc mơ triệu đô” được vẽ trên mạng xã hội
Từ cuối năm 2023 đến nay, hàng loạt tài khoản mạng xã hội đã kêu gọi đầu tư vào dự án này bằng hình thức mua cổ phần dưới danh nghĩa “góp vốn xây dựng hạ tầng giao thông tương lai”. Với hình ảnh dây treo trên không, mô hình tàu tốc hành, giấy chứng nhận quốc tế được trình bày trịnh trọng, nhiều người tin rằng đây là một “startup công nghệ xanh” đang mở rộng thị trường.
Chỉ cần vài cú click, người dùng được mời vào các nhóm kín, nơi những “nhà đầu tư đi trước” luôn chia sẻ thành tích kiếm lời, ảnh đi nước ngoài, hoặc chứng minh tài khoản ngân hàng đã lãi gấp nhiều lần. Điều đáng nói là trong các nhóm này, không ít người trẻ chính là đối tượng bị dẫn dụ hoặc tệ hơn, trở thành người đi mời chào sau khi “trót nộp tiền”.
Anh D. (26 tuổi, ở Hà Nội) kể lại: “Mình được một người bạn giới thiệu đầu tư vào SkyWay Capital. Bạn ấy nói đây là dự án được nhà nước Mỹ cấp phép, giá cổ phần sẽ tăng chóng mặt. Vì tin tưởng, mình đầu tư hơn 100 triệu đồng và được khuyến khích mời gọi thêm người để tăng cấp hưởng hoa hồng. Sau vài tháng, không rút được tiền, mình hỏi thì bị chặn liên lạc. Lúc đó mới biết mình đã tham gia vào một mô hình đa cấp trá hình”.
Thực tế, SkyWay Capital không được cấp phép hoạt động tại Việt Nam. Bộ Công an và các địa phương như Phú Yên, Bắc Giang đã nhiều lần cảnh báo rằng đây là hình thức huy động vốn trái phép, có dấu hiệu lừa đảo. Tuy nhiên, hình thức truyền thông “ảo hóa thành thật”, biến mạng xã hội thành sân khấu kêu gọi đầu tư, khiến nhiều người vẫn dễ dàng mắc bẫy.
Bài học hoài nghi cho người trẻ
Một trong những điểm đáng lo ngại nhất chính là đối tượng bị lôi kéo không còn dừng ở những người thiếu hiểu biết tài chính, mà đang mở rộng đến nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng, thậm chí những người đã có kiến thức cơ bản về đầu tư.
Theo nhận định của một chuyên gia xã hội học, người trẻ có xu hướng tin vào trải nghiệm cá nhân hơn là kiểm chứng pháp lý. Khi niềm tin được dẫn dắt bởi hình ảnh hào nhoáng, lời hứa hẹn tự do tài chính, họ dễ trở thành nạn nhân của những mô hình được tạo dựng khéo léo trên nền tảng số.
Cũng theo vị chuyên gia này, trong môi trường học đường, giáo dục về tài chính cá nhân và nhận diện lừa đảo trực tuyến vẫn là khoảng trống lớn. Thay vào đó, mạng xã hội lại đóng vai trò “người thầy” bất đắc dĩ, nơi những lời khuyên đầu tư được trình bày ngọt ngào nhưng thiếu kiểm chứng. Và khi hậu quả xảy ra, cái giá không chỉ là số tiền mất đi, mà còn là sự tổn thương về niềm tin và cảm giác xấu hổ, khó chia sẻ.
Thực tế đã cho thấy nhiều người mất trắng khi dự án biến mất hoặc chủ nhóm “lặn không sủi tăm”. Về khía cạnh pháp lý, luật sư Tạ Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật Emme Law – phân tích: “Các dự án kêu gọi vốn nhưng không có pháp nhân tại Việt Nam, không được cơ quan chức năng cấp phép thì không nằm trong phạm vi bảo vệ của pháp luật. Người chuyển tiền dưới danh nghĩa đầu tư, nếu không có hợp đồng hợp pháp rõ ràng, sẽ rất khó đòi lại”.
Ông cũng cảnh báo, nhiều cá nhân lợi dụng mạng xã hội để lập nhóm, tổ chức huy động vốn đa cấp trái phép, đánh vào tâm lý nhẹ dạ và thiếu hiểu biết. Việc chuyển tiền qua tài khoản cá nhân, không rõ đối tượng nhận, là cực kỳ rủi ro. Trong các vụ việc kiểu này, tỷ lệ đòi lại tiền gần như bằng không.
Suy cho cùng, những giấc mơ làm giàu không sai, khát vọng bứt phá của người trẻ cũng đáng trân trọng. Nhưng khi những giấc mơ ấy được dựng nên bởi hình ảnh ảo, lời hứa suông và các dự án không phép, thì mỗi cú nhấp chuột lại trở thành một lần đánh cược với niềm tin.
Không thể chờ đợi pháp luật can thiệp kịp thời cho tất cả, điều cần nhất lúc này là trang bị cho người trẻ kỹ năng hoài nghi, đủ tỉnh táo trước những "cổ phần triệu đô" chỉ tồn tại tại trên mạng.