Vì sao "giấc mơ" đưa sản xuất về Mỹ khó thành hiện thực?
Dù ông Donald Trump nỗ lực đưa sản xuất trở lại Mỹ, nhưng các lãnh đạo doanh nghiệp như Ken Griffin cho rằng giấc mơ này khó thành hiện thực trong bối cảnh toàn cầu hóa và tự động hóa ngày nay.
Giấc mơ đưa sản xuất trở lại Mỹ - khôi phục những nhà máy, những dây chuyền từng là biểu tượng của kinh tế Mỹ thời hoàng kim - là trung tâm trong chiến lược "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại" của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Tuy nhiên, theo Ken Griffin – tỷ phú sáng lập quỹ đầu tư Citadel – giấc mơ này khó có khả năng thành hiện thực.
Ông Griffin, phát biểu tại Đại học Stanford tuần này, cho rằng những việc làm sản xuất truyền thống "sẽ không quay lại Mỹ" như nhiều người mong đợi. Với tỷ lệ thất nghiệp chỉ 4%, nước Mỹ ngày nay đã bước sang giai đoạn phát triển mới – dựa trên công nghệ, sáng tạo và dịch vụ cao cấp – thay vì những ngành sản xuất thâm dụng lao động.
Chính sách thương mại của ông Trump, tiêu biểu là việc áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc và các nước khác, nhằm ép các công ty sản xuất quay về Mỹ. Nhưng Griffin chỉ ra rằng: quá trình sản xuất hiện đại đã tự động hóa rất nhiều, nghĩa là ngay cả khi các nhà máy mở lại, số việc làm tạo ra cũng rất hạn chế. Bên cạnh đó, công việc trong lĩnh vực công nghệ, sáng tạo nội dung, hay phát triển tài sản trí tuệ mang lại thu nhập cao hơn nhiều so với công việc sản xuất truyền thống.
Một điểm nghịch lý khác được tỷ phú này nhấn mạnh: Mỹ từng là hình mẫu mà Trung Quốc muốn học hỏi. Việc cố gắng đưa Mỹ trở lại mô hình kinh tế sản xuất lương thấp lại khiến Mỹ giống như Trung Quốc những thập kỷ trước – điều mà các đối tác quốc tế khó hiểu.
Cho tới nay, chính quyền ông Trump đã có những bước đi nhượng bộ nhất định. Việc tạm dừng áp thêm thuế quan trên diện rộng cho thấy Washington nhận ra giới hạn của chiến lược này. Các nhà kinh tế cũng cảnh báo, nếu chiến tranh thương mại kéo dài, tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể bị suy giảm 0,5-1% GDP trong năm 2025, trong khi lạm phát tăng và niềm tin tiêu dùng giảm.
Bên cạnh đó, các tập đoàn đa quốc gia – vốn đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế Mỹ – đã thích nghi với chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc buộc họ phải tái cấu trúc để sản xuất hoàn toàn tại Mỹ không chỉ tốn kém mà còn làm giảm năng lực cạnh tranh quốc tế.
Thực tế, theo số liệu từ Cục Điều tra Dân số Mỹ, trong giai đoạn 2017-2024, tăng trưởng việc làm trong ngành sản xuất chỉ chiếm chưa tới 10% tổng số việc làm mới. Những lĩnh vực như công nghệ thông tin, chăm sóc sức khỏe và năng lượng tái tạo mới thực sự là động lực chính của kinh tế Mỹ.
Giấc mơ "sản xuất tại Mỹ" vì vậy, dù mang đậm màu sắc hoài niệm và khơi dậy lòng tự hào quốc gia, lại đứng trước những rào cản mang tính cấu trúc sâu sắc. Trong thế giới toàn cầu hóa, giá trị gia tăng nằm ở trí tuệ, công nghệ và dịch vụ – không còn chỉ đơn thuần ở việc chế tạo vật chất.