Pin mặt trời Việt xuất khẩu Mỹ nguy cơ chịu thuế chống bán phá giá “khủng”

Mỹ vừa chính thức áp thuế cao đối với sản phẩm năng lượng mặt trời nhập khẩu từ bốn quốc gia Đông Nam Á, gồm Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Campuchia – những nước chiếm tới 77% tổng lượng pin mặt trời nhập khẩu vào Mỹ năm 2024. Động thái này giáng đòn mạnh vào ngành sản xuất năng lượng tái tạo của khu vực, trong đó Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề.

Bộ Thương mại Mỹ (DOC) mới đây vừa ban hành kết luận cuối cùng vụ việc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp với sản phẩm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam, Campuchia, Malaysia và Thái Lan sau gần 1 năm điều tra.

Theo số liệu hải quan Mỹ, kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam năm 2023 (trước khi bị điều tra) là 4,2 tỉ USD.

Theo đó, các sản phẩm pin năng lượng mặt trời bị điều tra thuộc mã HS: 8541.42.0010, 8541.43.0010, 8501.71.0000, 8501.72.1000, 8501.72.2000, 8501.72.3000, 8501.72.9000, 8501.80.1000, 8501.80.2000, 8501.80.3000, 8501.80.9000, 8507.20.8010, 8507.20.8031, 8507.20.8041, 8507.20.8061 và 8507.20.8091.

Thời kỳ điều tra chống bán phá giá là từ ngày 1/10/2023 đến 31/3/2024. Thời kỳ điều tra chống trợ cấp là năm 2023.

Theo đó, mức thuế cuối cùng đối với vụ việc chống bán phá giá với 2 công ty bị đơn của Việt Nam bắt buộc chịu mức từ 52,54% - 120,38%; 9 công ty hưởng thuế suất riêng rẽ là 77,12%; các công ty khác (không hợp tác với DOC) chịu mức thuế là 271,28%.

Như vậy, với tỉ trọng chiếm 26% tổng nhập khẩu pin năng lượng mặt trời vào Mỹ, mức thuế áp dụng cho doanh nghiệp Việt Nam phổ biến từ 52,54% - 120,38%, cá biệt là 271,28% đối với các doanh nghiệp không hợp tác.

Chuyên gia nhận định, đây là cú sốc lớn với doanh nghiệp xuất khẩu năng lượng xanh. Mỹ vốn là một trong những thị trường lớn nhất tiêu thụ thiết bị năng lượng mặt trời của Việt Nam. Việc đánh thuế cao như vậy không chỉ làm tăng chi phí đáng kể mà còn có nguy cơ khiến các nhà sản xuất Việt Nam mất thị phần tại Mỹ, buộc phải tìm kiếm các thị trường thay thế hoặc phải dịch chuyển sản xuất.

Trong khi đó, mức thuế chống bán phá giá cuối cùng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu từ 3 nước khác bị điều tra lần lượt là: Campuchia đều có mức thuế chung là 117,18%; Malaysia là 0% - 81,24% và Thái Lan từ 111,45% - 172,68% và đều cao hơn so với kết luận sơ bộ.

Theo Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, mức thuế chống bán phá giá của Việt Nam bị đẩy lên cao do Mỹ không công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường nên sử dụng giá trị thay thế của nước thứ ba để tính toán.

Cùng với đó, Mỹ áp thuế chống trợ cấp với 2 công ty bị đơn bắt buộc chịu mức thuế chống trợ cấp từ 68,15% - 230,66%; 4 công ty không hợp tác chịu mức thuế chống trợ cấp là 542,64%; các công ty khác chịu mức thuế là 124,57%.

Trong khi đó, mức thuế chống trợ cấp cuối cùng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu từ 3 nước khác bị điều tra lần lượt là: Campuchia: 534,67% - 3.403,96%, Malaysia: 14,64% - 168,80% và Thái Lan: 263,74% - 799,55% và đều cao hơn đáng kể so với kết luận sơ bộ.

"Mức thuế chống trợ cấp cuối cùng bị đẩy lên cao do DOC đưa ra kết luận về các chương trình trợ cấp xuyên quốc gia dựa trên thông tin sẵn có bất lợi", Cục Phòng vệ thương mại cho biết.

Theo Cục Phòng vệ thương mại, Ủy ban thương mại quốc tế Mỹ (ITC) sẽ ban hành kết luận cuối cùng về thiệt hại trong vòng 45 ngày kể từ ngày DOC ban hành kết luận cuối cùng về phá giá và trợ cấp, dự kiến vào ngày 2/6/2025.

"Chỉ khi ITC kết luận ngành sản xuất nội địa Mỹ chịu thiệt hại đáng kể do pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam bán phá giá hay được trợ cấp, lệnh áp thuế mới chính thức được ban hành, dự kiến vào ngày 9/6/2025", Cục Phòng vệ thương mại cho biết.

Do vậy, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu liên quan của Việt Nam tiếp tục theo dõi diễn biến điều tra tại ITC.

Cùng với đó, chủ động tìm kiếm thị trường mới, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh, tuân thủ chặt chẽ quy định của nước nhập khẩu trong trường hợp Lệnh áp thuế được áp dụng chính thức.

Trong khi đó, Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời Hoa Kỳ (SEIA) lại cảnh báo rằng, các mức thuế cao này có thể phản tác dụng, làm tăng giá thành tấm pin, gây thiệt hại ngược lại cho ngành sản xuất trong nước – vốn đang tăng tốc phát triển nhờ các chính sách hỗ trợ năng lượng sạch từ năm 2022.

Hiện tại, các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo đang đối mặt với sức ép rất lớn. Nếu không kịp thích ứng, nguy cơ mất thị trường Mỹ và thiệt hại doanh thu trong thời gian tới là rất rõ ràng. Trong bối cảnh đó, đòi hỏi cấp bách đặt ra là Việt Nam cần nhanh chóng chuyển hướng, mở rộng các thị trường mới như châu Âu, Nhật Bản, Australia, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế chặt chẽ hơn để ứng phó với các rào cản thương mại đang gia tăng.

Thy Hằng