Quảng Ninh: Những băn khoăn trong hoạt động đấu thầu tại Tổng Công ty Đông Bắc

Quảng Ninh là vùng đất than, hoạt động khai thác, chế biến tài nguyên này diễn ra trên quy mô lớn với rất nhiều gói thầu về khai thác, chế biến, vận chuyển được tổ chức triển khai. Nhiều gói thầu có giá rất cao lên đến hàng trăm, vài trăm tỷ đồng.

Rõ ràng, đây là “miếng bánh béo bở” đối với các nhà thầu. Và lẽ ra, phải có những cuộc cạnh tranh quyết liệt diễn ra mỗi khi một gói thầu được “mở bán”. Nhưng không, nhiều gói thầu lặp đi lặp lại với những cái tên quen thuộc?

Nhà thầu thân quen – Hải Dương HD

Ghi nhận các gói thầu của các Công ty thuộc Chi nhánh Tổng Công ty Đông bắc trên trang đấu thầu quốc gia có thể dễ dàng nhận ra, mỗi gói thầu được mở đều có một nhà thầu “ruột” tham dự. Công ty Cổ phần Đầu tư Hải Dương HD và Công ty xây dựng Công nghiệp mỏ - Chi nhánh tổng công ty Đông Bắc là mối quan hệ như vậy: Lịch sử đấu thầu cho thấy, vào tháng 1/2025 Nhà thầu Hải Dương HD với vai trò độc lập đã trúng gói thầu GT02: “Vận chuyển than bằng ôtô phục vụ công tác tiếp nhận, chế biến, tiêu thụ than 202” do Công ty Xây dựng Công nghiệp mỏ làm Chủ đầu tư với giá là, 14.367.781.120 đồng (Mười bốn tỷ, ba trăm sáu mươi bảy triệu, bảy trăm tám mươi mốt nghìn, một trăm mười đồng).

Năm 2024, Nhà thầu Hải Dương HD cũng liên tục trúng các gói thầu lớn do Công ty Xây dựng Công nghiệp mỏ làm Chủ đầu tư. Cụ thể, vào tháng 4/2014 đơn vị này đã trúng gói thầu GT08 “Thuê vận chuyển than bằng ô tô phục vụ công tác tiếp nhận và chế biến than” với giá trúng thầu là 8.305.850.160 đồng ( Tám tỷ, ba trăm lẻ năm triệu, tám trăm năm mươi nghìn, một trăm sáu mươi đồng).

Trước đó, vào tháng 1/2024 cũng với Chủ đầu tư là Công ty Xây dựng Công nghiệp Mỏ, Công ty Hải Dương HD với vai trò chính trong liên danh nhà thầu với Công ty Cổ Phần sản xuất và thương mại Than Uông Bí đã trúng gói thầu GT13 “Vận chuyển phục vụ cho công tác tiếp nhận, chế biến và tiêu thụ than” với giá là hơn 25 tỷ đồng.

Tại Tổng Công ty Đông Bắc, không chỉ có Công ty xây dựng Công nghiệp mỏ với nhà thầu “ruột” là Hải Dương HD. Tra cứu trên mạng đấu thầu quốc gia dễ dàng nhận ra, nhiều Công ty trực thuộc Tổng Công ty Đông Bắc đều có riêng nhà thầu “ruột” như vậy.

Tâm Thành “độc tôn trúng thầu”

Công ty TNHH Tâm Thành đã tham gia 10 gói thầu tại Tổng Công ty Đông Bắc, trong đó, tỷ lệ trúng thầu là 100% với tổng giá trị lên tới vài trăm tỷ đồng.

Mới đây nhất, ngày 12/2/2025, Công ty TNHH Tâm Thành với vai trò liên danh chính đã trúng gói thầu “khủng”: “Thuê bốc xúc, vận chuyển đất đá mỏ Đông Đá Mài năm 2025” do Công ty Khai thác khoáng sản – Chi nhánh Tổng Công ty Đông Bắc làm chủ đầu tư.

Cụ thể, Liên danh Công ty Tâm Thành – Công ty cổ phần Đưa đón thợ mỏ Đông Bắc đã trúng gói thầu với giá 220.388.344.128 đồng (hai trăm hai mươi tỷ, ba trăm tám tám triệu, ba trăm bốn bốn nghìn, một trăm hai mươi tám đồng), tiết kiệm khoảng 2,5%.

Trước đó, ngày 30/12/ 2024, với cùng chủ đầu tư là Công ty Khai thác khoáng sản – Chi nhánh Tổng Công ty Đông Bắc, Liên danh Tâm Thành - Công ty cổ phần Đầu tư & Xây dựng 208 trúng gói thầu: Thuê khoan, bốc xúc, vận chuyển, san gạt đất đá, bốc xúc vận chuyển than vía mỏ Tân Lập năm 2025 với giá là 190.785.768..976 đồng (Một trăm chín mươi tỷ, bảy trăm tám năm triệu, bảy trăm sáu tám nghìn, chín trăm bảy sáu đồng).

Ngày 26/12/2024, Công ty 35 - chi nhánh Tổng Công ty Đông Bắc đã phê duyệt cho Công ty TNHH Tâm Thành trúng Gói thầu số 3. “Bốc xúc, vận chuyển, nghiền, pha trộn than tại cảng Tâm Thành năm 2025 thuộc dự án Thuê ngoài phục vụ sản xuất kinh doanh năm 2025” với giá trúng thầu là 4.143.636.000 đồng.

Cũng với chủ đầu tư là công ty 35, ngày 21/12/2023, Công ty TNHH Tâm Thành trúng gói thầu “Bốc xúc, vận chuyển, chế biến, pha trộn than tại cảng Tâm Thành năm 2024” với giá là 5.910.537.600 đồng.

Ngày 24/08/2023, Công ty TNHH Tâm Thành trúng gói thầu: “Thuê hoạt động hệ thống tời cáp treo chở người” do Công ty 35 làm chủ đầu tư với giá 4.427.767.800 đồng.

Đáng chú ý, các gói thầu trên do Công ty 35 - chi nhánh Tổng Công ty Đông Bắc chỉ có duy nhất Công ty TNHH Tâm Thành tham gia và trúng thầu. Như vậy, trong nhiều gói thầu, Công ty Tâm Thành luôn là nhà thầu duy nhất tham gia và không trượt lần nào?

Việc các nhà thầu “độc diễn” trong nhiều năm qua tại Tổng Công ty Đông bắc khiến dư luận hoài nghi về tính minh bạch và sự cạnh tranh thiếu công bằng.

Nói về việc này, Luật sư Nguyễn Thị Thanh Hải, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội cho biết: “Việc tỷ lệ cạnh tranh trong đấu thầu có xu hướng giảm là câu chuyện đáng quan tâm đối với những người làm công tác đấu thầu. Do đó, các cơ quan chức năng, các cấp quản lý cần có sự rà soát, tổng kết và phân tích kỹ lưỡng, tìm ra nguyên nhân thực chất của vấn đề nhằm đề xuất các giải pháp tháo gỡ, nâng cao chất lượng và tỷ lệ cạnh tranh trong đấu thầu ”.

“Còn việc đặt câu hỏi tại sao những gói thầu đấy lại được trúng liên tiếp, liệu có mối quan hệ gì ở đây hay không? Hoặc bằng một kênh nào đó, bên đấu thầu có được thông tin quan trọng về yêu cầu đối với gói thầu để hoàn thiện hồ sơ đấu thầu nên mới dễ dàng tham gia và trúng liên tục như vậy?”, Để trả lời những câu hỏi này cũng như tránh dư luận xấu và xây dựng một môi trường kinh doanh công bằng cho các Doanh nghiệp, cơ quan có thẩm quyền của tỉnh Quảng Ninh và Trung ương có thể tiến hành thanh kiểm tra các gói thầu trong khai thác, chế biến than nhằm đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động đấu thầu”. Luật sư Hải nói.

Cần bình đẳng, làm động lực cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp

Trong khi có không ít đơn vị đang khó khăn đi kiếm tìm dự án để có công ăn việc làm, tồn tại và phát triển thì việc các doanh nghiệp đã nói ở trên liên tiếp trúng thầu lớn là điều đáng băn khoăn.

Câu hỏi đặt ra là liệu có phải các đơn vị liên tiếp trúng thầu kia năng lực mạnh khiến các đơn vị khác biết rất rõ phận mình nên đành ngậm ngùi đứng sang bên mà không dám tham gia, không muốn tốn thời gian công sức vào một cuộc cạnh tranh mà không thể cạnh tranh, tốn thời gian công sức lại không đạt kết quả gì hay còn vì lý do nào khác? Đây là câu hỏi cần sớm được tỏ tường.

Thời gian này, những cụm từ “ kiên quyết loại bỏ sân sau của lợi ích nhóm”, “tạo sân chơi lành mạnh cho các doanh nghiệp cùng phát triển”, “cần tạo cơ hội, cơ chế khuyến khích những doanh nghiệp làm ăn chân chính phát triển vì sức khoẻ nền kinh tế đất nước” là những cụm từ được các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước nhiều lần nhấn mạnh, được nhắc tới trên hệ thống thông tin báo chí, nằm trong chủ trương chỉ đạo của Đảng, nhà nước với mục tiêu phá dỡ những lợi ích nhóm, những rào cản, trì trệ, bất hợp lý, bất bình đẳng trong các hoạt động kinh tế vì sự phát triển của quốc gia.

Trong bối cảnh đó, việc làm rõ những nghi vấn, băn khoăn về sự “độc tôn trúng thầu” trong hoạt động đấu thầu tại các Công ty than vừa nêu trên và để làm rõ câu hỏi có hay không sự ưu ái, phân chia lợi ích là hành động thiết thực để xử lý những thiệt hại nếu có cho nhà nước và tránh những nghi vấn không đáng có trong cộng đồng các doanh nghiệp trên địa bàn Quảng Ninh, qua đó thu hút sự tham gia đông đảo của các đơn vị vào việc đấu thầu, để hoạt động này thực sự hiệu quả với đúng ý nghĩa của nó.

Lê Hải