Cuộc đồng hành tất yếu giữa báo chí và AI

Thực ra, nhiều dạng thức tiền khởi của AI đã được các hãng thông thông tấn báo chí lớn trên thế giới sử dụng, điển hình như New York Times, Associated Press, The Washington Post, ESPN,… AI không phải là điều gì đó quá mới mẻ với lĩnh vực thu thập, sản xuất và phân phối tin tức.

Trước khi AI trở nên phổ biến, các tờ báo hàng đầu đã sử dụng máy học và một số hình thức công nghệ để hỗ trợ, quản lý các tập dữ liệu lớn, tổ chức quy trình làm việc, hoặc tổ chức sản xuất sản phẩm kỹ thuật số.

Cách đây hàng thập kỷ, các biên tập viên truyền hình đã sử dụng phần mềm xử lý ngôn ngữ tự nhiên như Otter và Trint. Nhiều tờ báo lớn đã sử dụng các thuật toán AI từ các nền tảng như CrowdTangle và ChartBeat để phân tích mức độ tương tác của khán giả và theo dõi các chủ đề thịnh hành trên phương tiện truyền thông xã hội.

Khi AI có thể tạo văn bản, video, hình ảnh - những tác vụ căn bản của nhà báo, có quan điểm cho rằng, AI sẽ thu hẹp đáng kể nhân sự trong ngành này, bao gồm tóm tắt, dịch, đơn giản hóa, viết lại theo nhiều phong cách khác nhau, làm bản tin và kịch bản.

Bloomberg đã sử dụng công cụ máy học để săn lùng tin tức trên toàn thế giới. Hãng tin này đã tạo ra mô hình ngôn ngữ lớn của riêng họ, được huấn luyện dựa trên nguồn dữ liệu thu thập được. Mô hình này có thể phân tích cảm xúc, thị hiếu, thói quen và phân loại tin tức.

AP ứng dụng AI để phân tích các nguồn tin như thông cáo báo chí, báo cáo thị trường chứng khoán,… giúp phóng viên đưa tin sâu hơn. Hãng thông tấn này đang thử nghiệm công cụ AI để phát hiện các sự kiện tin tức nóng hổi từ các cảnh báo trên mạng xã hội.

Thậm chí, Financial Times và Wall Street Journal đều đang nghiên cứu các mô hình AI có thể dự đoán các xu hướng thịnh hành, qua đó giúp phóng viên của họ đi trước đối thủ trong hoạt động đưa tin, phân tích sự kiện.

AI cũng có thể đưa ra các gợi ý cho hoạt động của nhà báo điều tra, một số mô hình ngôn ngữ lớn có thể giúp các phóng viên tập trung vào các phần trọng điểm nhất trong kho tài liệu bất kể ở định dạng nào. AI cũng có thể xác định các điểm bất thường trong báo cáo kiểm toán để đưa ra manh mối.

iTromsø, một tờ nhật báo ở Na Uy, đã thiết kế công cụ hỗ trợ AI của riêng mình để thu thập dữ liệu từ kho lưu trữ của chính quyền, xếp hạng các tài liệu theo mức độ liên quan và trích xuất thông tin quan trọng có thể trở thành manh mối cho các đề tài báo chí.

Hay như kênh thể thao nổi tiếng ESPN sử dụng AI để chọn lựa những khoảnh khắc đặc biệt nhất trong đoạn clip, tự động tạo ra bản tin hấp dẫn mà không tốn quá nhiều nhân lực. Trong một bài đăng vào tháng 10/2020, tờ New York Times cho biết họ sử dụng AI để sàng lọc dữ liệu được sử dụng cho bài báo điều tra; chuyển từ văn bản sang âm thanh và đưa ra các đề xuất dàn ý, cũng như tiêu đề tối ưu cho bài viết.

Rõ ràng, AI đã thâm nhập rất sâu vào tác vụ báo chí trong toàn bộ quy trình, bao gồm thu nhập thông tin, sản xuất và phân phối tin tức. Các tòa soạn trở nên sống động hơn với những mạch kết nối với dữ liệu trên toàn thế giới thông qua AI.

Mặc dù tương lai của AI với báo chí có nhiều hứa hẹn nhưng cũng gây ra tranh cãi về tính chính xác, minh bạch, công bằng, quyền riêng tư và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ nếu các tờ báo sử dụng AI của bên thứ ba. Ngay cả những tòa soạn lớn nhất cũng không thể có kho lưu trữ đủ lớn để cung cấp tất cả dữ liệu đào tạo AI toàn năng.

Trương Khắc Trà