Áp lực cạnh tranh nguồn lực của báo chí

Tìm kiếm không gian tăng trưởng để gia tăng nguồn lực, nguồn thu cho báo chí là một trong những vấn đề được các cơ quan quản lý, cơ quan báo chí, chuyên gia quan tâm, thảo luận, nhất là trong bối cảnh kỷ nguyên số, công nghệ hiện đại tác động mạnh mẽ đến thói quen tiếp cận thông tin của độc giả.

Trăn trở nguồn thu

Trước sự phát triển của công nghệ, báo chí đang chịu sức ép cạnh tranh mạnh mẽ của các nền tảng số cả về tốc độ thông tin lẫn khai thác nguồn lực. Ông Trần Đăng Tuấn - nguyên Phó Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam đánh giá, trong những năm qua, nhiều cơ quan báo chí đã cố gắng “xông” vào tất cả các nền tảng, từ xây dựng app, web, mạng xã hội... Một số nền tảng số của các cơ quan báo chí có số lượng người theo dõi lớn và có thể gia tăng nguồn thu từ nền tảng số nhưng con số thu được không lớn.

Bức tranh chung vẫn khá ảm đạm - ông Trần Đăng Tuấn cho biết thêm. Trong khi doanh nghiệp và xã hội vẫn dành nguồn lực cho truyền thông nhưng nguồn lực này đang bị chia sẻ cho các nền tảng số khác.

Vì vậy, quảng cáo truyền thống của báo chí đang tụt dốc. Một số mô hình tạo nguồn thu mới cho báo chí đang được thử nghiệm nhưng chưa mang lại hiệu quả. Chẳng hạn như thu phí độc giả, tổ chức sự kiện hay các dịch vụ truyền thông…

Theo báo cáo xu hướng 2024-2025 của Hiệp hội Báo chí và Nhà xuất bản Thế giới (WAN - IFRA), tỷ trọng doanh thu của báo in lần đầu giảm xuống dưới 50% từ khi khảo sát này được thực hiện. Ngược lại, nguồn thu từ kỹ thuật số tăng thêm 7%. Thu từ quảng cáo, thuê bao số chiếm gần 32% tổng doanh thu nhờ các mô hình paywall (thu phí độc giả của các báo điện tử), ứng dụng trả phí và dịch vụ chuyên biệt.

Theo bà Phan Đặng Trà My - Phó Tổng Giám đốc chiến lược VCCorp, phụ trách Tăng trưởng và Đối tác chiến lược, doanh thu báo chí đang cạn kiệt không phải vì nội dung kém mà mô hình khai thác giá trị đã lỗi thời. Còn người dùng đang có xu hướng sử dụng nền tảng truyền thông 2 chiều, có tương tác với tin tức; doanh nghiệp dịch chuyển ngân sách sang các nền tảng biết đo lường, tối ưu và liên kết chặt chẽ hơn với hành trình khách hàng.

Con đường để tự chủ báo chí

Ông Trần Đăng Tuấn cho rằng, thay vì loay hoay về “chỗ bán”, các cơ quan báo chí nên quan tâm đến vấn đề cốt lõi là nâng cao chất lượng báo chí. Báo chí chỉ có một con đường đi là trở thành một nguồn khả tín, mang tính khai mở để mang lại giá trị để sau tất cả bạn đọc phải tìm đến. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cũng cần tính đến việc kết hợp với các hoạt động truyền thông, thăm dò dư luận xã hội... để đa dạng hóa và tăng nguồn thu.

“Chúng ta có rất nhiều cách làm nhưng đi xa hay đi gần thì cuối cùng vẫn phải quay về câu chuyện chất lượng” - ông Trần Đăng Tuấn cho hay.

Cùng quan điểm trên, ông Hoàng Nam Tiến - Phó Chủ tịch Hội đồng trường Đại học FPT nhắc lại việc công chúng, nhất là giới trẻ săn đón các bài báo, ấn phẩm báo chí đặc biệt và khẳng định, sự thành công đó đến từ việc các cơ quan báo chí đã nói được điều mà mọi tầng lớp nhân dân mong muốn được xem, được đọc.

"Tôi đã chứng kiến hàng ngàn bạn trẻ Gen Z mở tờ báo ra, quét QR code từng phần và đọc say mê. Khi nói đến kỷ nguyên mới, đến những điều phải làm mới thì chúng ta cần quay trở lại giá trị cũ. Đó là, tất cả độc giả, từ thế hệ trẻ đến lứa trung niên đều mong muốn có những nguồn tin khả tín, chính thống, trung thực. Càng đối mặt với sức ép từ mạng xã hội, AI, những yêu cầu này càng cần thiết” - ông Hoàng Nam Tiến chia sẻ thêm.

Trong khi đó, bà Phan Đặng Trà My lại nhấn mạnh đến yêu cầu đổi mới sáng tạo của báo chí để thích ứng với yêu cầu mới. Theo đó, báo chí đừng chỉ xuất bản, hãy chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị mà báo chí có thể chuyển hóa thành sản phẩm. Chuyển trọng tâm từ bán quảng cáo - đăng tin sang mô hình kinh doanh đáp ứng nhu cầu thị trường: cung cấp giải pháp marketing và xây dựng thương hiệu thông qua truyền thông tích hợp; xây dựng thành kênh bán cho các sản phẩm uy tín tới đúng người tiêu dùng mục tiêu của doanh nghiệp.

Hạnh Lê