Luật Doanh nghiệp (sửa đổi): Góp phần lành mạnh hóa thị trường trái phiếu

Được Quốc hội biểu quyết thông qua tại phiên họp 17/6, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV vừa qua, và sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp đem đến nhiều kỳ vọng, đặc biệt là đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Cụ thể, một trong những sửa đổi, bổ sung quan trọng của Luật là yêu cầu các công ty chưa đại chúng khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phải đáp ứng điều kiện: “Có nợ phải trả, bao gồm giá trị trái phiếu dự kiến phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu của tổ chức phát hành theo báo cáo tài chính năm liền kề trước năm phát hành được kiểm toán; trừ tổ chức phát hành là doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp phát hành trái phiếu để thực hiện dự án bất động sản, tổ chức tín dụng, doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan”.

Giải trình về quy định này, Bộ trưởng Bộ Tài chính - Nguyễn Văn Thắng cho hay, việc bổ sung quy định về điều kiện tỷ lệ nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu với đơn vị phát hành nhằm hạn chế rủi ro thanh toán trái phiếu với doanh nghiệp, nhà đầu tư.

“Chính phủ nhìn nhận trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là sản phẩm tài chính rủi ro, nhà đầu tư tự đánh giá và chịu trách nhiệm khi mua trái phiếu phát hành trên cơ sở các thông tin minh bạch về "sức khỏe" của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, vừa qua khi các vụ việc vi phạm pháp luật về trái phiếu riêng lẻ xảy ra, doanh nghiệp phát hành không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu đầy đủ, đúng hạn. Hệ quả là nhà đầu tư khiếu kiện và Nhà nước phải có biện pháp can thiệp”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Thực tế, theo báo cáo mới nhất từ Công ty Cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS), thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bước vào giai đoạn cao điểm đáo hạn khi riêng trong nửa cuối năm 2025, tổng cộng 474 lô trái phiếu với giá trị khoảng 150.000 tỷ đồng sẽ đến kỳ thanh toán. Trong số này, nhóm doanh nghiệp bất động sản đóng góp hơn một nửa, khiến ngành này trở thành tâm điểm chịu áp lực lớn nhất về nghĩa vụ nợ.

Đáng nói, 15 doanh nghiệp bất động sản đang nắm giữ 26 lô trái phiếu có tổng giá trị lên tới 19.000 tỷ đồng được cảnh báo có nguy cơ trễ hạn thanh toán lần đầu. Các yếu tố như dòng tiền suy kiệt, tài sản đảm bảo giảm giá trị và mức độ tín nhiệm sụt giảm đang khiến khả năng trả nợ của các doanh nghiệp này bị đặt dấu hỏi…

Nhìn nhận về quy định liên quan đến phát hành trái phiếu tại Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), không ít ý kiến cũng cho rằng, việc siết điều kiện phát hành theo quy định mới sẽ giúp hạn chế rủi ro thanh toán trái phiếu với doanh nghiệp và nhà đầu tư; kiểm soát đòn bẩy tài chính, giảm thiểu tình trạng phát hành tràn lan, chỉ cho phép những tổ chức có nền tảng tài chính lành mạnh tiếp cận vốn qua kênh trái phiếu, từ đó tạo ra môi trường kinh doanh, đầu tư đa dạng, minh bạch và an toàn

Theo TS Tô Hoài Nam - Phó chủ tịch Thường trực, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, quy định này là rất cần thiết và kịp thời, thể hiện rõ quan điểm của Chính phủ trong việc tăng cường giám sát những rủi ro trong hoạt động trái phiếu doanh nghiệp.

“Lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp vừa qua phát triển khá nóng, dẫn đến một số vấn đề bất cập. Việc đặt ra giới hạn nợ phải trả không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu sẽ ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp có năng lực tài chính yếu nhưng vẫn phát hành khối lượng trái phiếu lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất khả năng thanh toán, như một số vụ án đã xảy ra gần đây”, ông Nam chia sẻ.

Đồng thời cho hay, việc huy động vốn ngoài ngân hàng, vốn ít được kiểm soát, nhưng lại là nguồn vốn rất quan trọng. Vì thế, quy định này góp phần làm lành mạnh hóa thị trường.

Đồng quan điểm, không chuyên gia cũng cho rằng, quy định giới hạn nợ phải trả - bao gồm cả giá trị trái phiếu dự kiến phát hành - không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu đối với doanh nghiệp chưa đại chúng là một bước đi tích cực và cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Bởi, trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là sản phẩm tài chính có rủi ro, nhà đầu tư phải tự đánh giá và chịu trách nhiệm khi mua trái phiếu dựa trên cơ sở thông tin từ doanh nghiệp, cũng như những lời chào mời của nhà môi giới.

Việc siết điều kiện phát hành như quy định tại Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) sẽ giúp hạn chế rủi ro thanh toán trái phiếu với doanh nghiệp và nhà đầu tư; kiểm soát đòn bẩy tài chính, giảm thiểu tình trạng phát hành tràn lan, chỉ cho phép những tổ chức có nền tảng tài chính lành mạnh tiếp cận vốn qua kênh trái phiếu, từ đó tạo ra môi trường kinh doanh, đầu tư đa dạng, minh bạch và an toàn.

Gia Nguyễn