Châu Á đang đi trước thế giới về chính sách phát triển AI
Các nước châu Á nỗ lực làm chính sách AI linh hoạt để vừa tận dụng hiệu quả, vừa quản trị rủi ro tiềm ẩn. Việt Nam cũng coi AI là công nghệ chiến lược quốc gia.
Tiềm năng của AI đối với các nước châu Á
Các nghiên cứu cho thấy AI có thể đóng góp thêm tới 2.500 tỷ USD cho nền kinh tế châu Á trong thập kỷ tới. Không chỉ vậy, AI có khả năng tái định hình các nền kinh tế và giúp châu lục này giải quyết những vấn đề cấp bách nhất.
Chẳng hạn, AI đang giúp các nhà sản xuất Nhật Bản tăng năng suất, nâng cao chất lượng cuộc sống, bù đắp tình trạng thiếu hụt lao động do dân số già. Hoặc AI hỗ trợ các nhà sáng tạo Hàn Quốc vươn ra toàn cầu với các định dạng nội dung và ngôn ngữ mới. Hay AI giúp nông dân Indonesia tăng sản lượng, hỗ trợ bệnh nhân Singapore phát hiện các vấn đề về sức khỏe sớm hơn.
Người dân Châu Á khá lạc quan về công nghệ và dễ dàng đón nhận các công nghệ mới. Những nghiên cứu cho thấy AI có thể giúp người lao động tiết kiệm 3h làm việc mỗi tuần và nâng mức lương lên thêm 6%.
Tuy nhiên, những lợi ích này không phải tự bản thân AI tạo ra, hoặc cá nhân người dùng đơn lẻ có thể tạo ra, mà thành công của AI sẽ phụ thuộc vào việc Chính phủ có tạo dựng được môi trường thuận lợi để AI phát triển hay không.
Các nước châu Á đẩy mạnh chính sách AI
Một điều tích cực là các quốc gia trong khu vực đều nhận thức rõ tiềm năng to lớn của AI. Nhìn chung, họ đang cố gắng áp dụng phương pháp tiếp cận dần dần và có biện pháp quản lý với AI. Điều này cho phép các quốc gia vừa giảm thiểu rủi ro từ AI, vừa không bóp nghẹt các đổi mới sáng tạo.
Chẳng hạn, Nhật Bản đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là trở thành quốc gia thân thiện với AI nhất thế giới. Do đó, họ đã ban hành Đạo luật thúc đẩy AI, khuyến khích đổi mới sáng tạo, tập trung vào thúc đẩy nghiên cứu AI và phát triển nguồn nhân lực. Cấu trúc quản trị và cơ chế vận hành của đạo luật này cho phép Nhật Bản có thể tiếp cận AI một cách linh hoạt và quản lý rủi ro hiệu quả, đồng thời có thể thúc đẩy đầu tư và ứng dụng AI.
Singapore, một quốc gia phát triển khác ở châu Á, cũng triển khai cách tiếp cận AI một cách cởi mở và thực dụng. Thay vì áp dụng các quy định cứng nhắc, Singapore xây dựng khung quản trị kiểu mẫu, khuyến khích các bên cạnh tranh, chạy đua trong việc phát triển AI. Chiến lược này vừa có thể kích thích sự phát triển năng động của hệ sinh thái AI, vừa xây dựng được lòng tin của người dân.
Một điểm nổi bật khác trong chính sách AI của Singapore là nhà nước và doanh nghiệp tư nhân sẽ cùng hợp tác để xây dựng hệ sinh thái AI. Một trong những ví dụ tiêu biểu là Project SEALD (Southeast Asian Languages in One Network Data - Ngôn ngữ Đông Nam Á trong một mạng dữ liệu). Ngoài ra, AI Singapore (chương trình quốc gia của Singapore) có hợp tác với Google để cải thiện các bộ dữ liệu dùng trong huấn luyện và đánh giá các LLM (mô hình ngôn ngữ lớn) của các loại ngôn ngữ thuộc cộng đồng Đông Nam Á. Bên cạnh đó, AI Singapore còn phát triển thêm SEA-LION. Đây là nhóm các LLM phản ánh sát sao hơn sự đa dạng ngôn ngữ và văn hóa trong khu vực. Việc áp dụng công nghệ và điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh khu vực này sẽ giúp Singapore áp dụng AI dễ dàng hơn và đem lại nhiều lợi ích hơn.
Ấn Độ cũng đang mong muốn xây dựng một môi trường thuận lợi cho AI phát triển, vì họ nhận thức rõ tiềm năng của AI trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế. Chính phủ Ấn Độ chủ yếu ủng hộ phương thức tự điều chỉnh, đồng thời tận dụng các luật hiện hành có thể áp dụng cho AI. Định hướng của quốc gia Nam Á này là tập trung vào ứng dụng AI cho các nhu cầu trong nước, nỗ lực kêu gọi các startup và nhà nghiên cứu phát triển mô hình AI bản địa, phù hợp với nhu cầu cụ thể của quốc gia.
ASEAN cũng đã xây dựng Bộ Nguyên tắc Quản trị và Đạo đức AI, hướng đến sự tương thích và nhất quán trong quản trị AI trên toàn Đông Nam Á, đồng thời cho phép các quốc gia thành viên linh hoạt điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh từng nước.
Tại Việt Nam, Chính phủ cũng cho thấy những tín hiệu tích cực trong việc tiếp cận AI. Trong Quyết định 1131/QD-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ Tướng ban hành, AI nằm trong danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược. Cụ thể về AI, Việt Nam mong muốn tập trung vào các LLM tiếng Việt, trợ lý ảo, AI chuyên ngành phân tích. Sau đó, đến ngày 14/6/2025, Quốc hội Việt Nam thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, hỗ trợ ưu đãi đầu tư - thuế - đất đai cho các đơn vị nghiên cứu, sản xuất AI.
AI là công nghệ xuyên biên giới
AI là một công nghệ xuyên biên giới. Tức là không chỉ các quốc gia riêng lẻ tạo môi trường thân thiện với AI, mà còn cần các quốc gia thông suốt với nhau. Sự thống nhất giữa các quốc gia không chỉ giúp việc áp dụng AI trở nên suôn sẻ, mà còn đảm bảo các thị trường mới nổi có thể tận dụng tốt các cơ hội từ AI.
Về phần mình, các quốc gia châu Á không chỉ mạnh dạn thảo luận về AI trong các chương trình toàn cầu, mà còn tiên phong trong việc xây dựng các chính sách, quy định liên quan đến AI. Chiến lược này đến từ việc các chính phủ thấu hiểu tiềm năng to lớn của AI trong việc mở ra tương lai thịnh vượng và giải quyết các khó khăn lớn của xã hội.