Sửa Luật thuế Thu nhập cá nhân để “đồng lương bớt mỏng”
Cải cách thuế chỉ thực sự hiệu quả khi được thiết kế trên nền tảng đồng thuận xã hội và phản ánh đúng kỳ vọng của người nộp thuế.
Tại buổi họp báo thường kỳ quý II chiều 2/7, Bộ Tài chính đã thông tin về việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN).
Đây là một trong những chính sách đang được dư luận, cộng đồng doanh nghiệp và người lao động đặc biệt quan tâm, nhất là trong bối cảnh áp lực chi phí sinh hoạt gia tăng và nhu cầu cải cách thể chế ngày càng cấp thiết.
Theo ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Chính sách thuế, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để xây dựng đề nghị sửa đổi toàn diện Luật Thuế TNCN để báo cáo Chính phủ, báo cáo Thường vụ Quốc hội bổ sung vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 của Quốc hội.
Dự kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét thông qua nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh tại phiên họp diễn ra vào tháng 10 tới.
Đổi mới để phù hợp với thực tiễn
Theo đại diện Bộ Tài chính, định hướng sửa đổi lần này không chỉ tập trung vào việc điều chỉnh kỹ thuật hay khắc phục các điểm nghẽn cục bộ, mà là một cuộc rà soát và thay đổi mang tính tổng thể. Trên cơ sở đánh giá toàn diện các bất cập của Luật hiện hành, những vướng mắc trong thực tiễn áp dụng và xu thế cải cách thuế thu nhập của quốc tế, dự thảo Luật sửa đổi sẽ hướng tới việc thiết kế một hệ thống thuế linh hoạt, minh bạch và công bằng hơn.
Một trong những nội dung đáng chú ý là việc Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, yếu tố quan trọng bậc nhất trong việc xác định số thuế phải nộp của người lao động. Mức giảm trừ hiện hành đang bị đánh giá là không còn phù hợp khi so sánh với mặt bằng thu nhập và chi phí sinh hoạt đã biến động mạnh trong những năm gần đây.
Đặc biệt, thay vì quy định "cứng" trong luật như trước đây, Bộ Tài chính đề xuất giao thẩm quyền điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho Chính phủ nhằm tăng tính chủ động và linh hoạt trong ứng phó với các biến động vĩ mô và đời sống xã hội.
Một hướng đi mới trong dự thảo sửa đổi là mở rộng các khoản được miễn, giảm thuế TNCN gắn với chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Các khoản chi cho giáo dục, y tế, các lĩnh vực có tác động xã hội cao được đề xuất đưa vào diện khấu trừ, phản ánh tư duy chính sách thuế không chỉ để thu ngân sách mà còn để dẫn dắt hành vi tiêu dùng và đầu tư xã hội theo hướng tích cực.
Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đặt mục tiêu tái cấu trúc biểu thuế lũy tiến từng phần, hiện có 7 bậc, theo hướng thu gọn và dễ hiểu hơn. Việc này sẽ giúp giảm phức tạp trong khai báo, đồng thời khuyến khích người dân tuân thủ tự nguyện, yếu tố then chốt trong cải cách hành chính thuế hiện đại.
Bên cạnh nhóm đối tượng là người lao động, Bộ cũng đề xuất điều chỉnh doanh thu chịu thuế của hộ và cá nhân kinh doanh, đảm bảo phù hợp với thực tiễn thị trường và đặc điểm của khu vực kinh tế phi chính thức vốn đang đóng vai trò quan trọng nhưng cũng có nhiều lỗ hổng về mặt quản lý và công bằng thuế.
Tư duy cải cách đồng bộ và gắn với thực tiễn
Điểm nổi bật trong quá trình xây dựng dự thảo Luật lần này là sự đồng hành sát sao của Chính phủ. Tại phiên họp chuyên đề pháp luật ngày 21/6, Chính phủ đã thống nhất cao với tờ trình của Bộ Tài chính, giao cơ quan này gấp rút hoàn thiện dự thảo để trình Quốc hội đúng tiến độ trong kỳ họp tháng 10.
Việc Chính phủ và Bộ Tài chính nhất quán trong chỉ đạo và thực hiện cho thấy quyết tâm cải cách chính sách thuế không còn là chủ trương chung chung, mà đã bước vào giai đoạn triển khai thực chất và cụ thể.
Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng và hoàn thiện dự thảo, cần đặc biệt lưu ý tới một số thách thức then chốt:
Thứ nhất, chính sách thuế cần đảm bảo tính ổn định đủ dài để người dân và doanh nghiệp có thể chủ động kế hoạch tài chính, đồng thời vẫn linh hoạt trong ứng phó với biến động kinh tế.
Thứ hai, việc mở rộng miễn giảm thuế, điều chỉnh giảm trừ gia cảnh sẽ tác động không nhỏ đến nguồn thu ngân sách. Cần có kịch bản tài khóa phù hợp để đảm bảo không làm mất cân đối trong bối cảnh chi tiêu công còn nhiều áp lực.
Thứ ba, việc bổ sung các khoản được khấu trừ cần có quy định kiểm soát chặt chẽ, minh bạch, nhằm tránh tình trạng lợi dụng quy định để gian lận thuế hoặc chuyển thu nhập thành chi phí không đúng mục đích.
Thứ tư, trong bối cảnh nền kinh tế số, thu nhập từ hoạt động kinh doanh online, dịch vụ xuyên biên giới ngày càng phổ biến, luật thuế TNCN cần bao quát đầy đủ để tránh thất thu và bất bình đẳng trong nghĩa vụ thuế.
Luật Thuế TNCN nếu được sửa đổi một cách bài bản, khoa học và thực chất sẽ giải quyết những bất cập tồn tại nhiều năm qua, đồng thời có thể trở thành đòn bẩy cho tiêu dùng nội địa, thúc đẩy đầu tư vào con người và cải thiện phúc lợi xã hội.
Cũng như nhiều cuộc cải cách thể chế khác, cải cách thuế chỉ thực sự hiệu quả khi được thiết kế trên nền tảng đồng thuận xã hội và phản ánh đúng kỳ vọng của người nộp thuế. Để làm được điều đó, cần có thêm các đợt tham vấn rộng rãi với doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề và các chuyên gia chính sách.
Một hệ thống thuế tiên tiến không chỉ dựa vào kỹ thuật tính toán, mà còn phải bắt nhịp được với đời sống kinh tế - xã hội. Luật Thuế TNCN sửa đổi, nếu được xây dựng đúng hướng, sẽ là một trong những viên gạch đầu tiên cho nền tảng tài khóa công bằng, bền vững và khuyến khích phát triển đúng với tinh thần phục vụ doanh nghiệp, người dân mà Chính phủ đang nỗ lực hiện thực hóa.