Thúc đẩy hợp tác PPP, doanh nghiệp tham gia giải quyết "bài toán lớn"

Ông Phạm Thy Hùng - Cục phó Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Tài chính) nhấn mạnh: lần đầu tiên, mô hình hợp tác 3 bên (nhà nước - tổ chức khoa học công nghệ - doanh nghiệp) được quy định chính thức trong văn bản pháp quy cấp Nghị định. Đó là Nghị định 180 vừa được Chính phủ ban hành quy định cơ chế, chính sách hợp tác công tư - PPP trong lĩnh vực phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nhiều cơ chế chính sách ưu đãi vượt trội trong lĩnh vực trên có hiệu lực ngay khi Nghị định được ban hành nhằm tháo gỡ nhiều khó khăn trong thực tiễn cho hoạt động đầu tư của khu vực tư nhân thông qua các dự án hợp tác công tư; thúc đẩy các hoạt động liên kết, hợp tác phát triển khoa học công nghệ.

Theo ông Phạm Thy Hùng, một trong những kinh nghiệm quan trọng nhất là xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong quá trình phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Với mô hình hợp tác 3 bên, trước hết từ phía Nhà nước cần phải xác định mục tiêu, định hướng hợp tác phù hợp với chủ trương phát triển công nghệ và chuyển đổi số; công bố các “bài toán lớn” để các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp tập trung giải quyết. Đồng thời, cung cấp hoặc đầu tư cơ sở hạ tầng sẵn có (phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu) và hỗ trợ vốn từ ngân sách thông qua các cơ chế và tiêu chí tài trợ phù hợp.

Trong khi đó, các tổ chức khoa học công nghệ, cụ thể là các trường đại học và viện nghiên cứu, có trách nhiệm tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, sản phẩm và dịch vụ; nghiên cứu giải quyết các “bài toán lớn” theo yêu cầu. Chẳng hạn, Đại học Bách khoa Hà Nội đã hợp tác với các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước để nghiên cứu công nghệ mới như AI để giải quyết và cung cấp dịch vụ xác thực công nghệ.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho doanh nghiệp và cơ quan nhà nước, cung cấp chuyên gia và tri thức để doanh nghiệp phát triển sản phẩm, dịch vụ cũng là trách nhiệm của các tổ chức khoa học công nghệ.

Với các doanh nghiệp, có trách nhiệm cung cấp các hạ tầng sẵn có hoặc đầu tư hạ tầng phục vụ nghiên cứu phát triển, cung cấp kinh phí cho hoạt động nghiên cứu, là nơi thực hành, thử nghiệm các công nghệ mới và tổ chức sản xuất, kinh doanh sản phẩm ra thị trường.

Theo ông Phạm Thy Hùng, từ quy định rõ ràng trên, các bên liên quan đều hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ của mình khi hợp tác, khắc phục tình trạng lúng túng hay những cách hiểu còn chưa rõ ràng về trách nhiệm khiến việc phối hợp từng khó khăn.

Việc luật hoá trách nhiệm các bên trong hợp tác 3 nhà cũng đáp ứng được mong mỏi của các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp. Trong thời gian qua, rất nhiều các cơ sở đào tạo đã ký kết hợp tác với các doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước.

Theo đó, các “học kỳ doanh nghiệp” được tổ chức cho phép sinh viên được trải nghiệm thực tế công việc tại doanh nghiệp, kết hợp đào tạo - thực hành góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Sự hợp tác này đồng thời góp phần thương mại hoá các kết quả nghiên cứu, cung ứng dịch vụ sản phẩm đáp ứng yêu cầu phát triển của doanh nghiệp, nền kinh tế…

Tuy là các hoạt động thường xuyên, thực chất nhưng theo nhận định của đại diện nhiều cơ sở đào tạo, các doanh nghiệp, hoạt động này chủ yếu là tự thân của các bên, thiếu vai trò điều phối hoặc quy định chặt chẽ trong văn bản pháp quy. Do đó, có lúc, có thời điểm mang tính tự phát, thiếu liền mạch và hệ thống.

Ngoài quy định trên, ông Phạm Thy Hùng cho biết thêm: khu vực tư nhân được khuyến khích tham gia nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ với nhiều chính sách ưu đãi như hỗ trợ tài chính; miễn giảm đất đai và chia sẻ rủi ro; ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp hay chi phí R&D được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế lên đến 200% chi phí thực tế…

Các thủ tục hành chính tiếp tục đơn giản hóa, giảm tối đa các rào cản pháp lý và bổ sung nhiều chính sách ưu đãi vượt trội cho các dự án khoa học công nghệ nói riêng và các dự án PPP nói chung.

Hạnh Lê