Cuối năm gian nan, thủy sản tìm hướng đi mới
Dự báo xuất khẩu thủy sản Việt Nam bước vào 2 quý cuối năm với nhiều bất định. Môi trường thương mại toàn cầu vẫn tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt từ thị trường Mỹ.
Theo Công ty chứng khoán KISVN, sau giai đoạn tăng trưởng tích cực trong 6 tháng đầu năm, ngành thủy sản Việt Nam dự kiến sẽ bước vào giai đoạn giảm tốc trong 2 quý cuối năm. Nguyên nhân do ảnh hưởng từ các chính sách thuế mới tại thị trường Mỹ và áp lực cạnh tranh gia tăng tại nhiều thị trường chủ lực, khiến sản lượng xuất khẩu bị chững lại cùng với giá bán xuất khẩu dự kiến đi ngang.
Áp lực từ lớn từ thuế quan
Theo thông tin từ Công ty chứng khoán KISVN, doanh thu xuất khẩu toàn ngành thủy sản trong 2 quý cuối năm dự báo chung giảm tốc. Cụ thể, tại Mỹ, lượng đơn hàng nhập khẩu lớn trong 2 quý đầu năm khiến tồn kho cá thịt trắng gia tăng, trong khi nhu cầu tiêu dùng được dự báo chững lại do ảnh hưởng từ thuế nhập khẩu mới. Bên cạnh đó, thị trường này cũng cho thấy sự cạnh tranh trực tiếp với cá minh thái (hay còn gọi là cá Pôlăc) của Mỹ cũng đang bắt đầu nhen nhóm, khi một lượng lớn cá minh thái do Mỹ khai thác đang được tiêu thụ phần lớn tại thị trường nội địa thay vì định hướng xuất khẩu như trước đây.
Do đó CTCK KISVN nhận định, các đơn hàng xuất khẩu cá tra sang Mỹ sẽ kém khả quan, có thể giảm nhẹ so với 2 quý đầu năm. Cùng với đó, giá bán xuất khẩu cũng bị kìm kẹp bởi những khó khăn trên bên cạnh doanh nghiệp chịu áp lực chia sẻ gánh nặng chi phí thuế nhập khẩu với khách hàng trong ngắn hạn.
Đối với thị trường Trung Quốc, tình hình tiếp tục ảm đạm do nhu cầu yếu và cạnh tranh gay gắt với cá minh thái Nga. Một số doanh nghiệp lớn như Công ty CP Nam Việt (ANV) và Công ty CP Đầu tư và Phát triển Đa Quốc gia (IDI) đã chủ động dịch chuyển đơn hàng sang khu vực Nam Mỹ, vốn đang mở cửa mạnh mẽ để đón đầu hiệp định thương mại tự do Mercosur.
Còn tại thị trường châu Âu, xuất khẩu cá tra có dấu hiệu phục hồi nhẹ nhờ cải thiện niềm tin tiêu dùng, nhưng mức độ cạnh tranh với cá biển vẫn ở mức cao.
Trước những khó khăn trên, KISVN dự báo kết quả kinh doanh của ngành thủy sản xuất khẩu sẽ đối mặt với nhiều khó khăn trong 2 quý cuối năm khi tìm kiếm đơn hàng sang các thị trường chủ lực. Một số doanh nghiệp lớn buộc phải khai thác thị trường cạnh tranh, có sức mua nhiều hơn để bù đắp thị phần như công ty xuất khẩu thủy sản Nam Việt. Đơn vị sẽ vẫn duy trì sự tích cực nhờ vào chiến lược dịch chuyển thị trường sang Nam Mỹ đạt hiệu quả. Với tốc độ mở rộng biên lợi nhuận gộp nhanh chóng dẫn dắt bởi mảng rô phi xuất khẩu đã đóng góp tỷ trọng ngày càng cao vào doanh thu, lợi nhuận của ANV trong 6 tháng cuối năm
Gia tăng thị trường tiềm năng
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) sản lượng thủy sản xuất cầu sang mỹ giảm mạnh so với kì cùng nhưng các thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN tiếp tục duy trì đà tăng khả quan. Do đó có thể thấy doanh thu xuất khẩu toàn ngành sang các thị trường cạnh tranh như trên và Châu Âu là động lực tăng trưởng chính của các doanh nghiệp thủy sản trong 2 quý cuối năm.
Với thị phần tôm, KISVN cho rằng tại Mỹ, triển vọng xuất khẩu tôm trở nên khó lường do các doanh nghiệp đã "front-load" đơn hàng trong quý 2 nhằm né thuế. Ngoài ra, rào cản lớn đến từ thuế chống bán phá giá (CBPG) với mức thuế sơ bộ trên 35% khiến nhiều nhà xuất khẩu buộc phải điều chỉnh chiến lược, giảm tỷ trọng thị trường Mỹ trong trung và dài hạn.
Ngược lại ở thị trường Nhật Bản và châu Âu được kỳ vọng trở thành động lực tăng trưởng chính nhờ nhu cầu phục hồi mạnh và lợi thế của tôm chế biến sâu – vốn ít chịu áp lực cạnh tranh từ Ecuador và Ấn Độ. Vì vậy CTCK KISVN nhận định sản lượng và xu hướng giá bán tôm sang hai thị trường này sẽ có động lực để tiếp tục tăng trưởng trong 2 quý cuối năm 2025.
Mặt khác xu hướng biên lợi nhuận gộp thuận lợi hơn trong bối cảnh nguồn cung tôm nguyên liệu phục hồi. Mặt bằng giá tôm nguyên liệu đang trên đà giảm sau giai đoạn tăng cao do thiếu hụt nguồn cung trong quý I/2025. Giai đoạn quý III thường là mùa cao điểm thu hoạch vụ tôm vì vậy nguồn cung tôm dự kiến sẽ phục hồi ở mức ổn định, từ đó bình ổn giá tôm nguyên liệu xuyên suốt 2 quý cuối năm 2025. Trước những cơ sở phân tích trên, KISVN cho rằng biên lợi nhuận gộp toàn ngành sẽ tăng so với quý I/2025.
Mặc dù kết quả kinh doanh quý I/2025 tích cực, ngành thủy sản Việt Nam vẫn dự báo bước vào nửa cuối năm với nhiều bất định. Môi trường thương mại toàn cầu vẫn tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt từ thị trường Mỹ – vốn là đầu ra quan trọng của nhiều doanh nghiệp. Điển hình như sản phẩm cá tra do đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt với nguồn cá thịt trắng tại nhóm thị trường chính như Mỹ, Trung Quốc và Châu Âu, khiến cho số liệu xuất khẩu sang nhóm thị trường này không thực sự khả quan.