Trái cây Việt vào Mỹ: Cửa rộng, thách thức lớn

Hơn 10 triệu tấn trái cây còn lại phải nhập khẩu, mở ra cơ hội khổng lồ cho các quốc gia xuất khẩu nông sản, trong đó có Việt Nam.

Đến nay, Việt Nam đã có 8 loại trái cây tươi được cấp phép xuất khẩu chính ngạch vào Mỹ gồm: thanh long, xoài, vải, nhãn, chôm chôm, vú sữa, bưởi xanh và dừa. Chanh dây đang trong giai đoạn hoàn tất thủ tục để trở thành loại trái cây thứ 9 được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường này, dự kiến ngay trong năm 2025. Nếu được chấp thuận, mặt hàng này có thể mang về doanh thu từ 50 - 100 triệu USD mỗi năm.

Lợi thế cạnh tranh

Theo số liệu sơ bộ từ Cục Hải quan (Bộ Tài chính), kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong tháng 7/2025 đạt 731,36 triệu USD, tăng 32,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu sang Mỹ đạt khoảng 261,6 triệu USD (tương đương hơn 6.800 tỷ đồng), tăng tới 66%.

Mức tăng trưởng ấn tượng này giúp Mỹ tiếp tục giữ vững vị trí thị trường nhập khẩu rau quả lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc. Năm 2024, Mỹ từng chi khoảng 360 triệu USD để nhập khẩu rau quả từ Việt Nam - con số cao kỷ lục trong lịch sử thương mại nông sản giữa hai nước.

Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, từ đầu năm đến nay, rau quả Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc (chiếm 52,6% giá trị), tiếp theo là Mỹ (8,4%) và Hàn Quốc (5,1%). Đáng chú ý, xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh nhất trong nhóm 15 thị trường lớn, với mức tăng 65,5%.

Ông Đỗ Ngọc Hưng - Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ nhận định: Người tiêu dùng Mỹ có thói quen ăn trái cây hàng ngày, đặc biệt nhu cầu tăng cao vào mùa đông khi sản lượng nội địa giảm mạnh. Xu hướng sống lành mạnh cũng khiến họ ưa chuộng sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên, không biến đổi gen, không hóa chất độc hại - điều rất phù hợp với trái cây tươi Việt Nam.

Các loại trái cây như vải, nhãn, thanh long, vú sữa, bưởi… được đánh giá có hương vị độc đáo, có khả năng cạnh tranh với sản phẩm cùng loại từ Mexico, Trung Quốc và Thái Lan. Khách hàng chủ lực hiện nay là cộng đồng gốc Á, đặc biệt là người Việt, tập trung ở các đô thị lớn và có xu hướng ủng hộ hàng quê hương. Nhiều doanh nghiệp Việt kiều có kinh nghiệm phân phối đã giúp đưa trái cây Việt vào các hệ thống siêu thị và chợ đầu mối châu Á tại Mỹ.

Một điểm nhấn gần đây là vải thiều Việt Nam lần đầu tiên vào hệ thống bán lẻ Costco - một trong những chuỗi siêu thị lớn nhất nước Mỹ với 635 điểm bán tại Mỹ và Canada. Đây không chỉ là bước tiến của trái vải mà còn mở ra cơ hội lan tỏa cho nhiều loại trái cây Việt khác.

Thị trường khó tính - tiêu chuẩn cao

Dù giàu tiềm năng, Mỹ nổi tiếng là thị trường khắt khe về tiêu chuẩn kỹ thuật. Chỉ những loại trái cây đã được Cục Kiểm dịch động thực vật (APHIS) phê duyệt mới được nhập khẩu. Mỗi lô hàng phải được chiếu xạ tại cơ sở được công nhận, vùng trồng phải có mã số do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cấp, đồng thời đáp ứng yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt.

Doanh nghiệp còn phải đăng ký với Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), tuân thủ tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, áp dụng công nghệ bảo quản hiện đại. Bao bì, nhãn mác phải đạt chuẩn và đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Ông Hưng nhấn mạnh: Chất lượng sản phẩm thôi là chưa đủ. Doanh nghiệp cần chuyên nghiệp hóa toàn bộ quy trình từ sản xuất đến phân phối, xây dựng quan hệ với nhà nhập khẩu uy tín và tích cực quảng bá qua các hội chợ quốc tế để phát triển thương hiệu dài hạn.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, các loại trái cây được người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng gồm xoài, chuối, thơm, vú sữa, nhãn, thanh long và chanh dây. Nhiều doanh nghiệp Việt đã đầu tư vào sơ chế, đóng gói, truy xuất nguồn gốc để đáp ứng tiêu chuẩn kiểm dịch.

Bên cạnh trái cây tươi, các sản phẩm chế biến sâu hoặc đông lạnh cũng có tiềm năng lớn tại Mỹ, đồng thời giảm rủi ro hư hỏng do quãng đường vận chuyển xa.

Hiện xuất khẩu rau quả sang Mỹ mới chỉ chiếm khoảng 4 - 5% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả hàng năm của Việt Nam. “Dù con số này chưa lớn, nhưng Mỹ vẫn là thị trường chiến lược. Doanh nghiệp cần vừa khai thác thị trường này, vừa mở rộng sang EU, Hàn Quốc… đồng thời luôn đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật để duy trì ổn định xuất khẩu”, ông Nguyên nói.

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong những tháng cuối năm 2025, xuất khẩu rau quả sẽ tiếp tục tăng trưởng nhờ nỗ lực của doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ từ các cơ quan chức năng. Ba trụ cột then chốt cho sự phát triển bền vững ngành rau quả Việt gồm: nâng cao chất lượng, thúc đẩy chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường.

Rõ ràng, Mỹ là thị trường giàu tiềm năng và cơ hội tỷ đô cho trái cây Việt. Tuy nhiên, để đứng vững tại đây, “ngon” là chưa đủ, sản phẩm phải đạt chuẩn, quy trình sản xuất chuyên nghiệp và chiến lược thị trường bài bản. Khi đáp ứng được những yêu cầu đó, trái cây Việt hoàn toàn có thể ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ nông sản toàn cầu.

Nguyễn Thu hà