Tỉnh thức để không bị bỏ lại

Trong cơn chuyển mình này, điều doanh nghiệp cần không chỉ là “ứng dụng AI”, mà là tỉnh thức trong cách nhìn lại con người, tổ chức, và cách cùng nhau phát triển trong một thế giới có AI.

Tái định nghĩa lại công việc

Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà AI không còn giới hạn ở lập trình hay xử lý dữ liệu. Với sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình tổng quát như GPT-4.5, Claude, hay Gemini, hàng loạt công việc từ viết nội dung, thiết kế, dịch thuật đến phân tích tài chính đều có thể được AI hỗ trợ hoặc thay thế một phần lớn.

Điều này phản ánh một thực tế không thể tránh: các vị trí công việc đang bị tái định nghĩa. Không còn là câu chuyện của “ngành nghề nào biến mất”, mà là “con người nào đủ nhanh để học lại, làm lại, và tạo giá trị mới song hành cùng AI”.

Trong bối cảnh đó, nhân sự không bị thay thế bởi AI, mà bị thay thế bởi những người biết dùng AI tốt hơn. Nhiều doanh nghiệp ở Việt Nam đã nhận ra điều này và bắt đầu “chạy đua” trong việc tái cấu trúc hệ thống đánh giá năng lực, không còn chỉ đánh giá hiệu suất, mà còn xem xét khả năng học nhanh, thích nghi, sáng tạo với công cụ mới. Xây dựng chương trình đào tạo lại (reskilling) và nâng cấp kỹ năng (upskilling) một cách liên tục, tập trung vào tư duy phân tích, ra quyết định dựa trên dữ liệu, kỹ năng sử dụng AI hỗ trợ công việc và khả năng thích nghi trong môi trường biến đổi.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp bị “tê liệt” trước làn sóng công nghệ. Họ lo lắng nhưng không hành động. Họ biết cần thay đổi nhưng vẫn duy trì cấu trúc cũ, hệ giá trị cũ, khiến nhân sự rơi vào hoang mang, mất định hướng, thậm chí rời bỏ tổ chức.

Chính sách nhân sự cần “thức tỉnh”

Một trong những điểm yếu lớn nhất hiện nay ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam là chính sách nhân sự quá cứng nhắc, không theo kịp tốc độ thay đổi của thị trường. Nhưng một số xu hướng các doanh nghiệp tiên tiến tại Việt Nam đang triển khai:
Cá nhân hóa hành trình phát triển nghề nghiệp: Không còn một lộ trình “cứng” cho tất cả mọi người. Thay vào đó, các tổ chức xây dựng lộ trình phát triển linh hoạt, phù hợp với từng nhóm nhân sự: từ Gen Z mới vào nghề, đến nhân sự trung cấp đang cần tái cấu trúc kỹ năng.

Ứng dụng công nghệ trong quản trị nhân sự: dùng AI để phân tích hành vi nhân viên, dự đoán nguy cơ nghỉ việc, gợi ý chương trình đào tạo phù hợp. Tự động hóa quy trình onboarding, đánh giá hiệu suất, phúc lợi giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao trải nghiệm nhân viên.

Chuyển trọng tâm từ “quản lý con người” sang “trao quyền và đồng hành”: Nhân sự hiện đại không còn muốn bị kiểm soát, họ muốn được tin tưởng, giao quyền, và học hỏi trong một môi trường công bằng và mở. Việc xây dựng văn hóa tin cậy, minh bạch, nơi mọi người dám nói, dám thử và dám sai chính là chiếc “phao” giữ chân nhân tài trong thời kỳ AI bùng nổ.

Văn hóa là cốt lõi

AI có thể tạo content, viết email, thiết kế sản phẩm nhưng không thể tạo ra sự kết nối cảm xúc giữa người với người, không thể xây dựng niềm tin nội bộ, không thể gieo mầm lý tưởng và sứ mệnh.
Một doanh nghiệp Việt Nam trong thời đại AI không thể chỉ “chạy đua công nghệ” mà quên mất yếu tố con người và văn hóa. Ngược lại, càng trong thời đại công nghệ, văn hóa doanh nghiệp càng trở thành lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Doanh nghiệp nào nuôi dưỡng được văn hóa minh bạch (Ai cũng biết mình đang làm gì, vì mục tiêu gì), văn hoá sáng tạo (Ý tưởng được lắng nghe, không bị gạt bỏ vì sợ thất bại), văn hoá đồng hành (Không bỏ rơi người chậm hơn, mà giúp họ tiến cùng tốc độ mới) thì sẽ là doanh nghiệp giữ được đội ngũ vững vàng nhất, sáng tạo nhất và “kháng biến động” tốt nhất.

Câu hỏi lớn không phải là: “AI có thay thế tôi không?”, mà là “Tôi và doanh nghiệp của mình đã làm gì để thích nghi?”. Nếu bạn là chủ doanh nghiệp, 2025 không còn là năm để “quan sát thêm”, mà là năm để hành động tỉnh thức. Những hành động đó cụ thể là gì: Nhìn lại chính sách nhân sự đã đủ linh hoạt chưa? Đầu tư vào đào tạo:đã thiết thực và liên tục chưa? Văn hóa nội bộ đã sẵn sàng cho một thế giới có AI nhưng vẫn đậm chất con người chưa?

Thời đại mới không loại bỏ ai. Nó chỉ để lại những người không chịu tiến bước. Văn hóa “tính người” chính là điều làm nên một doanh nghiệp không thể thay thế. Trong thời đại AI, sức mạnh của doanh nghiệp không còn nằm ở việc bạn chạy nhanh đến đâu, mà nằm ở việc bạn giữ được bao nhiêu con người thật sự bên mình. Khi doanh nghiệp trở thành một nơi người ta được là chính mình. Được ghi nhận không chỉ vì kết quả, mà vì nỗ lực và giá trị sống. Được kết nối, học hỏi và lớn lên cùng nhau… thì dù công nghệ thay đổi đến đâu, tổ chức đó vẫn sống, thở và tạo ảnh hưởng dài lâu.

Chử Thị Thanh Hương