Chứng khoán Trung Quốc bứt phá bất chấp lo ngại kinh tế
Chứng khoán Trung Quốc tăng mạnh gần 1 nghìn tỷ USD vốn hóa dù kinh tế giảm tốc, làm dấy lên lo ngại về tính bền vững của đà phục hồi này.
Thách thức tăng trưởng
Kinh tế Trung Quốc đang chịu sức ép nặng nề từ thuế quan Mỹ và cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài, song thị trường chứng khoán lại đi ngược chiều. Đà tăng giá mạnh của cổ phiếu khiến nhiều nhà đầu tư nghi ngờ liệu thị trường chứng khoán tăng giá trong bao lâu?
Chỉ trong một tháng qua, vốn hóa thị trường chứng khoán Trung Quốc đã tăng gần 1 nghìn tỷ USD. Chỉ số Shanghai Composite lên mức cao nhất trong 10 năm, còn CSI 300 đã phục hồi hơn 20% so với đáy năm.
Điều trớ trêu là những tín hiệu kinh tế cùng thời điểm lại kém khả quan: tiêu dùng chậm lại, giá nhà giảm, lạm phát ì ạch.
Động lực chính thúc đẩy đợt tăng điểm của thị trường chứng khoán Trung Quốc đến từ dòng vốn dư thừa, theo các chuyên gia. Nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, trong bối cảnh thiếu kênh sinh lời thay thế, đã rót mạnh vào cổ phiếu. Dù sự leo dốc này có thể làm giảm nguy cơ sụt giảm đột ngột, nhưng các chuyên gia vẫn cảnh báo một bong bóng tiềm ẩn.
Nomura Holdings Inc. khuyến nghị các nhà đầu tư nên thận trọng với “sự hưng phấn phi lý”, trong khi TS Lombard gọi đây là sự đối đầu giữa “phe lạc quan thị trường và phe bi quan vĩ mô”.
“Thị trường có thể đang kỳ vọng rằng các yếu tố vĩ mô sẽ cải thiện,” Homin Lee, chiến lược gia vĩ mô cấp cao tại Lombard Odier (Singapore) nhận định và cho biết đà tăng sẽ không bền vững nếu lạm phát quanh 0% và doanh nghiệp tiếp tục mất sức mạnh định giá vì nhu cầu trong nước yếu.
Ngày đầu tuần này, nhóm cổ phiếu chip tiếp tục kéo thị trường đi lên, giúp CSI 300 và chỉ số các công ty Trung Quốc niêm yết tại Hồng Kông cùng tăng hơn 1%. Song đằng sau sự lạc quan này, vòng xoáy giảm phát vẫn là rào cản lớn nhất cho khả năng duy trì đà tăng.
Tháng 7, chỉ số giá tiêu dùng đi ngang, giá sản xuất giảm tháng thứ 34 liên tiếp, còn chỉ số giảm phát GDP tiếp tục âm. Bắc Kinh đã phát động chiến dịch chống dư thừa công suất và chấm dứt cuộc chiến giá cả, song tác động thực tế còn hạn chế. Đồng thời, sản xuất công nghiệp, đầu tư và bán lẻ đều kém kỳ vọng, cho thấy các biện pháp “chống cạnh tranh quá mức” cùng hiệu ứng từ thuế quan Mỹ đang phủ bóng lên tăng trưởng kinh tế.
Ước tính lợi nhuận 12 tháng tới của các thành viên CSI 300 giảm 2,5% so với đỉnh năm nay. Cạnh tranh khốc liệt làm lợi nhuận của JD.com, Geely cùng nhiều doanh nghiệp lớn khác sụt giảm.
Chính sách thận trọng và nỗi lo bong bóng
Bức tranh kinh tế ảm đạm khiến thị trường kỳ vọng chính phủ Trung Quốc sẽ ra tay hỗ trợ. Tuy nhiên, chính sách đến nay cho thấy Bắc Kinh không muốn quay lại kịch bản kích thích quy mô lớn như trước, mà thiên về những biện pháp có chừng mực. Theo Nomura, điều này lại đặt ra thế tiến thoái lưỡng nan: biện pháp hỗ trợ tăng trưởng có thể vô tình thổi phồng bong bóng cổ phiếu.
Nhiều chuyên gia so sánh tình hình hiện tại với chu kỳ bùng nổ – sụp đổ năm 2015. Khi đó, giao dịch ký quỹ đẩy thị trường tăng chóng mặt, trước khi siết chặt dẫn đến cú lao dốc lịch sử. Dù mức tăng hiện nay ôn hòa hơn, nền kinh tế suy yếu và giá nhà máy giảm đang tạo ra những điểm tương đồng đáng lo ngại.
Tổng dư nợ ký quỹ trên thị trường chứng khoán hiện ở mức 2,1 nghìn tỷ nhân dân tệ (292 tỷ USD), tiệm cận mốc 2,3 nghìn tỷ nhân dân tệ tại đỉnh năm 2015. Thị trường chứng khoán Trung Quốc vốn có mối liên hệ mật thiết với thanh khoản và dư nợ ký quỹ.
Hao Hong, Giám đốc đầu tư tại Lotus Asset Management Ltd., nhận định: “Thanh khoản dồi dào và sự hồi sinh của tâm lý đầu cơ gợi nhớ chúng ta về thời kỳ điên cuồng một thập kỷ trước. Tất nhiên, vẫn còn quá sớm.”
Dẫu vậy, một số yếu tố củng cố niềm tin rằng đà tăng có thể duy trì lâu hơn. So với trước đây, nhịp gia tăng vị thế cổ phiếu hiện nay diễn ra từ tốn hơn. Đà tăng cũng lan rộng sang nhiều lĩnh vực, cho thấy động lực bền hơn.
Zhu Zhenxin, Giám đốc nghiên cứu tại Asymptote Investment Research (Bắc Kinh), cho rằng: “Trung Quốc hiện có lượng tiền gửi lớn hơn, doanh nghiệp công nghệ mạnh mẽ hơn, và các chính sách can thiệp trực tiếp rõ ràng hơn so với một thập kỷ trước.”
Dẫu vậy, bối cảnh vĩ mô bất ổn khiến nhà đầu tư chuyên nghiệp ngày càng thận trọng. Jasmine Duan, chiến lược gia đầu tư cấp cao tại RBC Wealth Management Asia, cho biết bà tránh các ngành chịu ảnh hưởng mạnh bởi giảm phát hoặc bị cạnh tranh làm co hẹp lợi nhuận.
Trong khi đó, Hebe Chen, chuyên gia tại Vantage Markets (Australia), cảnh báo: “Thị trường chứng khoán tăng giá của Trung Quốc giống như một chiếc hộp bí ẩn hơn là một câu chuyện tăng trưởng truyền thống. Rủi ro là một khi tâm lý nhà đầu tư phai nhạt, dòng tiền sẽ rút đi trong chớp mắt.”