“Kích hoạt” thị trường tín chỉ carbon
Tiềm năng doanh thu hàng năm từ bán tín chỉ carbon của Việt Nam ước tính lên đến 300 triệu USD.
Được nhìn nhận là loại tài sản tài chính, tín chỉ carbon không chỉ ghi nhận nỗ lực vì môi trường của doanh nghiệp mà còn được “lượng hoá”, được giao dịch trên sàn, trở thành đòn bẩy tài chính tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất bền vững.
Ông Lê Quang Linh - Chuyên gia dự án giảm phát thải, tài chính xanh của Giant Barb Việt Nam cho biết: Năm 2023 với việc giao dịch thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon và nhận về 51,5 triệu USD, Việt Nam vào top 15 quốc gia bán tín chỉ carbon hàng đầu thế giới.
Giá trị vô hình
Tuy vậy, tiềm năng doanh thu hàng năm từ bán tín chỉ carbon của Việt Nam có thể lớn gần 6 lần con số trên, ước tính khoảng 300 triệu USD nếu thị trường này được phát triển dựa trên chiến lược bài bản và hàng lang pháp lý đầy đủ. Ngoài các lĩnh vực truyền thống có khả năng tạo tín chỉ carbon, từ thực tiễn triển khai, chuyên gia của Giant Barb Việt Nam nhận thấy Việt Nam có thể tạo nguồn hàng lớn cung cấp cho thị trường từ nguồn nguyên liệu sẵn có như biochar từ phế phẩm nông nghiệp, đốt rác phát điện, thu hồi khí bãi rác phát điện…
Các dự án, mô hình có tính bổ sung cao này cũng phù hợp với trọng tâm mà thị trường carbon thế giới đang dần dịch chuyển. Điều này tạo thuận lợi để các dự án có thể tham gia thị trường quốc tế và thu hút tài chính nếu Việt Nam cần tận dụng cơ hội từ Điều 6 của Thỏa thuận Paris.
Ở góc nhìn khác, ông Trương Tử Long - Chuyên gia về chính sách và pháp luật của GREEN IN nhìn nhận tín chỉ carbon không chỉ ở giá trị kinh tế mà từ nguồn thu này giúp thúc đẩy triển khai sâu hơn các dự án đã thành công, nghiên cứu và phát triển các công nghệ ít phát thải hoặc loại bỏ khí nhà kính khỏi bầu khí quyển. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng khuyến nghị, tín chỉ carbon không phải là cuộc chơi đơn giản, dễ dàng. Dự án tín chỉ carbon phải tuân thủ nhiều nguyên tắc khắt khe và chủ dự án phải tiến hành nhiều thủ tục, nhiều bước đòi hỏi kỹ thuật cao để thẩm định và chứng minh dự án. Điều này đồng nghĩa, các chi phí khá lớn.
Hoá giải thách thức
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Lê Quang Linh đề cập thêm những thách thức triển khai dự án carbon tại Việt Nam. Trong đó, vướng mắc nhất là chưa có hành lang pháp lý rõ ràng và đồng bộ cho thị trường carbon; quyền sở hữu và chuyển quyền carbon/kết quả giảm phát thải chưa rõ ràng. Doanh nghiệp đầu tư chi phí lớn để hình thành tín chỉ carbon nhưng quy định pháp luật đang bỏ ngỏ xác lập giao dịch bảo đảm khiến tín chỉ carbon chưa được xem xét là tài sản bảo đảm cho các giao dịch tài chính khác. Trong khi đó, năng lực công nghệ đo lường, báo cáo và thẩm định phát thải còn hạn chế cũng như chưa đảm bảo tính toàn vẹn môi trường và tránh tính hai lần trong giao dịch quốc tế, nhất là trong giao dịch song phương.
Để vượt qua các thách thức và khai thác tối đa tiềm năng, ông Lê Quang Linh cho rằng, quan trọng nhất cần ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý và chính sách. Chỉ khi hành lang pháp lý minh bạch, cập nhật kịp thời với sự phát triển chung, xác định rõ hướng đi cho thị trường carbon thì mới để tạo sự ổn định, thu hút đầu tư dài hạn và khai thác tối đa tiềm năng của tín chỉ carbon không chỉ trên thị trường giao dịch mà trong các lĩnh vực khác có liên quan như ngân hàng, tài chính, đầu tư. Ngoài ra, đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển nội địa và tăng cường hợp tác quốc tế để chuyển giao các công nghệ giảm phát thải tiên tiến; xây dựng năng lực quốc gia về kiểm kê, đo lường, báo cáo, thẩm định và xác minh đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.