Kiến nghị tháo gỡ gánh nặng tiền sử dụng đất
HoREA kiến nghị thu 20% trong hạn mức, 30% vượt hạn mức khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất lên thổ cư và hoàn trả khoản đã nộp thừa, giảm gánh nặng cho người dân…
Theo đó, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) vừa gửi kiến nghị Chính phủ ban hành một nghị quyết riêng để tháo gỡ vướng mắc trong việc tính tiền sử dụng đất khi hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sang đất ở.
Theo HoREA, mức thu nên thống nhất trên toàn quốc: 20% đối với diện tích trong hạn mức và 30% cho phần vượt hạn mức. Cách tính này sẽ thay thế quy định hiện hành đang buộc người dân phải nộp 100% bảng giá đất cho toàn bộ diện tích, khiến chi phí đội lên quá cao, nhiều hộ rút hồ sơ, làm phát sinh xây dựng trái phép hoặc mua bán bằng giấy tay, tiềm ẩn rủi ro pháp lý và thất thu ngân sách.
HoREA cũng kiến nghị cần có cơ chế chuyển tiếp, cho phép hoàn trả hoặc khấu trừ khoản tiền đã nộp chênh theo cách tính cũ. Ví dụ, một hộ có 200m² đất xin chuyển mục đích, trong đó 120m² trong hạn mức, 80m² vượt hạn mức. Nếu áp dụng theo cách tính mới, hộ này chỉ phải nộp 20% cho phần 120m² và 30% cho phần 80m², thay vì phải nộp 100% cho toàn bộ 200m² như trước đây.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh nội dung này, luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La nhận định, nguyên tắc phân tầng nghĩa vụ tài chính vốn đã được quy định trong luật đất đai nhằm bảo vệ quyền lợi người dân. Việc áp 100% bảng giá đất cho toàn bộ diện tích đi ngược tinh thần đó và tạo “cú sốc chi phí”.
Theo luật sư Biên, đề xuất 20% - 30% vì thế hợp lý hơn, giúp giảm nguy cơ khiếu nại, khiếu kiện và khuyến khích người dân tuân thủ chính sách. Ông cũng nhấn mạnh, hoàn trả hay khấu trừ tiền đã nộp là hoàn toàn khả thi nếu Chính phủ quy định rõ nguyên tắc chuyển tiếp. Các địa phương có thể thiết kế quy trình dựa trên hồ sơ cũ để xử lý minh bạch, bảo đảm công bằng.
“Một chính sách đất đai muốn bền vững thì phải dung hòa giữa ngân sách và khả năng chi trả. Nếu người dân thấy công bằng, họ sẽ tự nguyện thực hiện. Ngược lại, chính sách quá nặng sẽ khiến họ tìm cách né tránh, gây thiệt hại cho cả Nhà nước lẫn xã hội”, luật sư Biên bình luận.
Đồng quan điểm, luật sư Lê Thị Nhung (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cũng cho rằng, mức thu hiện hành đã khiến nhiều hộ không thể đi theo con đường hợp pháp, dẫn đến tình trạng đất không được chuyển mục đích nhưng vẫn xây dựng hoặc sang nhượng bằng giấy tay. Đó chính là hệ quả của một chính sách thiếu tính khả thi.
Theo luật sư Nhung, đề xuất 20% - 30% sẽ mở lại “cánh cửa hợp pháp”, giúp người dân có cơ hội hợp thức hóa tài sản, đồng thời tạo thuận lợi cho Nhà nước trong quản lý. “Không thể coi chính sách đất đai chỉ là công cụ thu ngân sách. Quan trọng hơn, nó phải khuyến khích người dân hợp thức hóa quyền sử dụng đất, từ đó tăng tính minh bạch và an toàn pháp lý cho thị trường”, bà Nhung nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Luật sư Nhung cũng lưu ý, để chính sách thực sự đi vào đời sống, cần minh bạch hóa dữ liệu định giá đất, công khai cơ sở số liệu, phương pháp tính toán và cho phép phản biện độc lập trước khi ban hành. Song song, thủ tục hoàn hoặc khấu trừ khoản tiền đã nộp phải được triển khai qua cơ chế một cửa liên thông, thời hạn rõ ràng, với biểu mẫu điện tử công khai trên cổng dịch vụ công. Như vậy, người dân sẽ tin tưởng hơn vào tính minh bạch và thuận tiện của chính sách.
“Đề xuất 20% - 30% cùng cơ chế hoàn trả tiền đã nộp, nếu được thể chế hóa, sẽ không chỉ giảm gánh nặng cho người dân mà còn làm lành mạnh thị trường, hạn chế giao dịch ngầm và củng cố niềm tin xã hội vào chính sách đất đai”, bà Nhung nói.