Dẫn dòng vốn xanh
Trái phiếu xanh dần trở thành một trong những kênh huy động vốn tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu.
Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với bà Betty Pallard, Giám đốc điều hành Công ty ESGs & Climate Consulting về cách doanh nghiệp Việt Nam có thể biến Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) thành cầu nối thu hút dòng vốn này.
- Trong bối cảnh kinh doanh hiện nay tại Việt Nam, CSR đóng vai trò nào trong việc thu hút nhà đầu tư, thưa bà?
Ở Việt Nam với hơn 90% doanh nghiệp là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), CSR đang trở thành đòn bẩy hữu hình và trực tiếp nhất để xây dựng uy tín, giảm thiểu rủi ro và gia tăng sức hấp dẫn vốn.
Việt Nam đang bước vào một thời khắc lịch sử về minh bạch thông tin và đang khẳng định mình là một trong những quốc gia cam kết mạnh mẽ nhất về phát triển bền vững trong khu vực Đông Nam Á.
Với câu chuyện cùng công cụ phù hợp, các doanh nghiệp trong nước có thể biến phát triển cộng đồng, bảo vệ môi trường và thực hành lao động có trách nhiệm thành những câu chuyện “có thể định giá” trong mắt nhà đầu tư.
Doanh nghiệp phải thể hiện được vai trò trong tiến trình chuyển đổi, đưa ra dữ liệu và gắn với những gì các bên liên quan yêu cầu: khả năng chống chịu, tính phù hợp và trách nhiệm.
- Những tiêu chí nào mà doanh nghiệp Việt Nam nên tập trung trong nỗ lực thực hiện CSR để xây dựng hồ sơ Môi trường – Xã hội – Quản trị (ESG) mạnh mẽ, hấp dẫn các tổ chức tài chính, đặc biệt là các định chế quốc tế và ngân hàng phát triển, thưa bà?
Thường có sự nhầm lẫn giữa CSR và ESG. CSR nói về mục đích, di sản và quan hệ địa phương, trong khi ESG nói về hiệu quả, tuân thủ và cách diễn giải tài chính. Nhưng cả hai cùng hướng đến một mục tiêu chung: chứng minh doanh nghiệp sẵn sàng cho tương lai.
Trong bối cảnh Việt Nam, những nỗ lực CSR giá trị nhất là những nỗ lực bắt nguồn từ thực tiễn vận hành. Thực hành lao động có đạo đức trong các trung tâm sản xuất, hỗ trợ phát triển nông thôn trong chuỗi giá trị nông nghiệp, hay sáng kiến về nước và chất thải trong các hành lang du lịch. Đây không chỉ là những câu chuyện xã hội, mà là tín hiệu của sự ổn định.
Năm 2024, phát hành trái phiếu xanh, xã hội, bền vững và liên kết với bền vững (GSS+) vượt 1 nghìn tỷ USD, đưa dư nợ toàn cầu lên 1,5–1,7 nghìn tỷ USD, trong đó trái phiếu xanh gần 700 tỷ USD.
Điều mà nhà đầu tư quốc tế muốn là “cấu trúc”, tức là chuyển đổi giá trị xã hội thành con số: cuộc sống được cải thiện thế nào trên mỗi USD được đầu tư? Giảm bao nhiêu khí thải trên mỗi đơn vị vận hành? Hay tỷ lệ đa dạng lực lượng lao động và mức độ gắn bó trong hoạt động cốt lõi là bao nhiêu?
Nền tảng của chúng tôi đang nhắm tới điều này. Chúng tôi phản ánh các hành động địa phương vào các khung toàn cầu như GRI, ASEAN Taxonomy, CSRD, SDGs, đặc biệt là Hệ thống phân loại xanh của Việt Nam nhằm giúp doanh nghiệp dễ đạt được đồng thuận của các nhà cung cấp vốn.
- Đâu là một số trường hợp điển hình ở Việt Nam trong việc huy động tài chính xanh? Những bài học nào từ các trường hợp đó có ý nghĩa nhất cho doanh nghiệp Việt Nam, thưa bà?
Tại ASEAN, các quá trình chuyển đổi thành công nhất sang tài chính xanh thường không bắt đầu từ hạ tầng quy mô lớn mà từ cam kết CSR. Ở Việt Nam, BIDV đã phát triển từ hỗ trợ tín dụng nông thôn và khắc phục thiên tai, trở thành một trong số ít định chế tài chính có Khung trái phiếu xanh được Tổ chức trái phiếu khí hậu (CBI) phê duyệt.
EVNFinance cũng bắt đầu cung cấp năng lượng cho các khu vực chưa phát triển ở Việt Nam. Doanh nghiệp này đã phát hành trái phiếu xanh do Ngân hàng Phát triển châu Á bảo trợ. Điều này chứng tỏ CSR bao trùm có thể giúp thu hút vốn.
Vinamilk cũng có các dự án dài hạn cung cấp dinh dưỡng cho trẻ em... Hành trình của doanh nghiệp này nhằm chứng minh rằng vốn xã hội có thể giúp doanh nghiệp định vị thuận lợi trên các chỉ số ESG và bộ lọc của nhà đầu tư, ngay cả trước khi tham gia thị trường trái phiếu xanh.
- Theo bà, các doanh nghiệp Việt Nam gặp rào cản nào trong việc sử dụng CSR để tiếp cận tài chính xanh hoặc phát hành trái phiếu bền vững? Chúng ta có thể kỳ vọng sự thay đổi nào?
Việt Nam đang tiến rất nhanh trong lĩnh vực này, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Nhiều sáng kiến CSR vẫn ở dạng phi chính thức hoặc không được báo cáo. Một số bị dẫn dắt bởi chương trình của nhà tài trợ, một số khác vì mục tiêu quảng bá hình ảnh. Ít sáng kiến nào được tích hợp vào kế hoạch tài chính dài hạn.
Đồng thời, sự đa dạng của các bộ tiêu chuẩn báo cáo tạo ra sự nhầm lẫn, đặc biệt cho SMEs. Họ phải đối mặt với một “mê cung” các khung tiêu chuẩn, từ viết tắt đến kỳ vọng, mà thường không đủ năng lực nội bộ để đáp ứng. Và quan trọng là, nhiều doanh nghiệp vẫn coi CSR tách biệt với bản sắc tài chính.
Điều cần thiết hiện nay là sự hội tụ. Chính phủ, cơ quan quản lý và nhà cung cấp vốn nên cùng nhau đơn giản hóa khung tiêu chuẩn theo chuẩn mực toàn cầu. Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ một cơ sở dữ liệu công khai về ESG, với lộ trình rõ ràng cho báo cáo dựa trên CSR. Các ưu đãi như khấu trừ thuế hoặc trợ cấp xác minh sẽ thúc đẩy quá trình này nhanh hơn. Hướng dẫn rõ ràng về giám sát tác động xã hội cho các dự án carbon và chuyển đổi xanh sẽ giúp hiện thực hóa tham vọng của đất nước.
- Trân trọng cảm ơn bà!