Tạo tiền đề cho kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu, hướng đến nâng hạng
Hướng tới kỳ phân loại thị trường cổ phiếu 7/10, trong đó Việt Nam chờ được xem xét nâng hạng theo chuẩn FTSE, quy định mới từ NHNN có tính tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài.
Cụ thể, ngày 31/8/2025, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 25/2025/TT-NHNN (Thông tư 25) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 17/2024/TT-NHNN (Thông tư 17) quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Thông tư 25 bổ sung các nội dung tại Điều 6 và một số khoản liên quan, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài không cư trú trong hoạt động đầu tư gián tiếp. Trong khi nhiều điều khoản khác có hiệu lực từ 1/3/2026 hoặc 1/12/2025, các quy định tại Điều 6 và các khoản liên quan có hiệu lực ngay từ ngày ký ban hành (31/8/2026.
Điểm rất quan trọng tại Thông tư mới là tại Điều 6 đã lược bỏ quy định phải hợp pháp hóa lãnh sự trong hồ sơ mở tài khoản thanh toán của nhà đầu tư nước ngoài: “a) Không áp dụng quy định về việc hợp pháp hóa lãnh sự tại điểm a khoản 6 Điều 12 Thông tư này…”. Hơn nữa, các loại giấy tờ mà nhà đầu tư nước ngoài được sử dụng để định danh được mở rộng: Thay vì hộ chiếu, nhà đầu tư nước ngoài được sử dụng giấy tờ khác chứng minh được nhân thân do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp (khoản 2 Điều 3).
Điểm thay đổi lớn nữa là tại điểm c khoản 2 Điều 6 Thông tư 25 ghi rõ: “Không áp dụng quy định tại điểm b khoản 1 Điều 5; khoản 3 Điều 19; điểm b khoản 2 Điều 21 Thông tư này”.
Điều này có nghĩa là các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không phải theo dõi thời hạn hiệu lực giấy tờ tùy thân của chủ tài khoản và người liên quan trong quá trình sử dụng tài khoản thanh toán. Đồng thời, các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không phải lưu giữ và cập nhật đầy đủ các mẫu chữ ký, mẫu dấu (nếu có) của khách hàng đã đăng ký để kiểm tra, đối chiếu trong quá trình sử dụng tài khoản thanh toán.
Thông tư 25 còn cho phép ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được sử dụng hệ thống SWIFT trong việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài để thực hiện hoạt động đầu tư gián tiếp tại Việt Nam. Mặt khác, tại khoản 2 Điều 7, Thông tư mới còn cho phép mở tài khoản thanh toán ngoại tệ bằng phương tiện điện tử.
Tại khoản 2 Điều 8 Thông tư 25 cũng không yêu cầu đối chiếu thông tin sinh trắc học khi thực hiện rút tiền, giao dịch thanh toán bằng phương tiện điện tử trên tài khoản thanh toán.
Trong thời gian qua, quy trình mở tài khoản đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư sau khi mở mã số giao dịch chứng khoán điện tử (e-STC) tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) dù đã được cải tiến ở nhiều khâu thông qua quy đình của các bên liên quan, song đây vẫn là một trong những "nút thắt" được cho cản trở tiến trình nâng hạng.
Tại đánh giá trước đây của FTSE, đơn vị đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu và xem xét nâng - điều chỉnh hạng thị trường, FTSE đánh giá Việt Nam chưa đạt tiêu chí về Chu kỳ thanh toán (DvP) và Chi phí liên quan đến giao dịch thất bại. Vấn đề nằm ở việc Việt Nam yêu cầu kiểm tra trước giao dịch để đảm bảo có đủ tiền, khiến quá trình giao dịch và thanh toán trở nên phức tạp.
Theo Bộ Tài chính, gần nhất FTSE Russell đã đánh giá cao những cải cách của thị trường Việt Nam. Đặc biệt, Thông tư 68/2024/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 4/11/2024 và Thông tư 18/2025/TT-BTC ban hành ngày 26/4/2025 đã gỡ bỏ cơ chế ký quỹ trước, giúp thị trường tiệm cận hơn với chuẩn quốc tế. Trong đó, việc triển khai hệ thống công nghệ thông tin KRX, ban hành thông tư mới về đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán cùng hành lang pháp lý cho cơ chế giao dịch mới cũng được đánh giá rất tích cực.
Trong tháng 8 vừa qua, Bộ Tài chính tiếp tục triển khai nhiều giải pháp quan trọng nhằm tạo trải nghiệm thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia thị trường.
Thông tư số 25/2025/TT-BTC được ban hành tiếp tục là một sự thay đổi lớn khi các quy định về việc mở tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đã sửa đổi, bổ sung theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế. Do đó, khi triển khai mở tài khoản đầu tư gián tiếp theo các văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước mới ban hành thì hồ sơ, thủ tục đã được đơn giản hóa và rút ngắn thời gian thực hiện.
Theo thông báo mới nhất của FTSE vào ngày 5/9, Báo cáo Phân loại Quốc gia Cổ phiếu FTSE tháng 9/2025 sẽ được công bố sau khi thị trường Hoa Kỳ đóng cửa vào Thứ Ba, ngày 7/10/2025.
Việc phân loại các thị trường trong các chỉ số cổ phiếu toàn cầu của FTSE được đánh giá liên tục. Để đảm bảo tính minh bạch, các thị trường đang được xem xét để tái phân loại từ/thành Developed (Thị trường Phát triển), AdvancedEmerging (Mới nổi Nâng cao), Secondary Emerging (Mới nổi Thứ cấp), hoặc Frontier Market (Cận biên) được đưa vào Danh sách theo dõi (Watch List) của FTSE.
Việt Nam hiện đang nằm trong Danh sách theo dõi tính đến tháng 3/2025 và được FTSE đánh giá có khả năng cao được tái phân loại từ thị trường Cận biên lên thị trường Mới nổi Thứ cấp.
Tại Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 07/9/2025 (về định hướng chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ), nêu rõ, Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và bảo đảm hiệu quả. Một trong những nhiệm vụ được đặt ra trong đó, yêu cầu Bộ Tài chính thực hiện quyết liệt các giải pháp phát triển thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ổn định, an toàn, lành mạnh, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế góp phần hỗ trợ chính sách tiền tệ. Khẩn trương hoàn thiện các tiêu chí theo quy định để đáp ứng việc nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.
Theo HSBC, nếu Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi với quy mô vốn hóa hiện tại (vẫn ở mức thị trường cận biên), tỷ trọng của Việt Nam sẽ khoảng 0,6% trong FTSE Asia và 0,5% trong FTSE EM. Khi đó, dự kiến 1,5 tỷ USD vốn ngoại sẽ chảy vào TTCK Việt Nam thông qua các quỹ thụ động, chủ yếu từ quỹ tham chiếu FTSE EM và FTSE Global ex US.
Nếu tỷ trọng của Việt Nam trong chỉ số EM Asia được nâng lên 1,3% - tương tự như Indonesia hiện nay - dòng vốn có thể đạt tới 3 tỷ USD.
Đối với các quỹ chủ động, do nhiều quỹ đã đầu tư vào Việt Nam, sau khi điều chỉnh, HSBC ước tính dòng vốn từ nhóm này sẽ nằm trong khoảng 1,9 - 7,4 tỷ USD, tùy thuộc vào tỷ trọng thực tế của Việt Nam trong chỉ số.