Xóa bỏ rào cản tâm lý để thị trường cho vay cầm cố phát triển

Dù là giải pháp tài chính phù hợp với những người lao động bình dân, thu nhập trung bình thấp, người dưới chuẩn ngân hàng, nhưng vay cầm cố tại Việt Nam vẫn chưa thể phát triển như tại các quốc gia lân cận. Nguyên nhân là bởi định kiến ngành nghề và thiếu đi những “người phá băng”.

Định kiến và “người phá băng”

Không ít người cho rằng các cửa hàng cầm đồ là một dạng “tín dụng đen có giấy phép”, cho vay hạn mức thấp, lãi suất cao và chèn ép khách hàng. Định kiến này đã có từ nhiều thập kỷ trước. Những người mang định kiến cho rằng các cửa hàng cầm đồ lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người lao động phổ thông, người không thể vay ngân hàng hoặc không biết vay ở đâu để trục lợi. Định kiến ấy tồn tại dai dẳng, thậm chí, nhiều người chưa từng vay cầm cố cũng mang định kiến như thế. Kết quả, thị trường cho vay cầm cố “khó ngóc đầu lên được”.

Thực tế thì đúng là có những cửa hàng cầm đồ hoạt động thiếu minh bạch như vậy song không phải là tất cả. Điển hình như F88 – chuỗi cửa hàng cho vay bằng đăng ký xe máy, ô tô, một hình thức cho vay cầm cố - không đi theo hướng này. Thay vào đó, họ cung cấp một dịch vụ minh bạch với thái độ trọng thị người vay. Khi được hỏi vì sao chọn F88, nhiều người cho biết họ được đối xử như một “khách hàng thực thụ” chứ không bị coi thường hay chèn ép. Điều này xuất phát từ quan điểm không coi giá thành là yếu tố cạnh tranh duy nhất mà chú trọng hơn vào chất lượng dịch vụ.

Sau 12 năm hoạt động, F88 đã xây dựng mạng lưới gần 900 cửa hàng vận hành chuyên nghiệp, có kiểm soát, có công nghệ, dựa trên nền tảng văn hóa riêng biệt. Thay vì “tẩy trắng” bản thân, F88 chọn con đường thay đổi để “phá băng” định kiến với niềm tin khi cách làm mới mang lại giá trị thật cho người vay thì định kiến sẽ thay đổi. Hành trình thay đổi của họ bắt đầu từ xây dựng văn hoá doanh nghiệp rồi chuyển đổi mô hình kinh doanh và tiến tới hiện đại hoá hướng đến mục tiêu “Cung cấp dịch vụ cầm đồ tử tế”.

Khởi đầu là xây dựng nền tảng văn hoá doanh nghiệp với hệ giá trị Tử tế từ tâm đến hành động - Chính trực đến tận cùng - Đổi mới để dẫn đầu - Lanh lợi để bứt tốc. Hệ giá trị này là nguyên tắc định hình hoạt động doanh nghiệp, từ tuyển dụng, đào tạo nhân viên đến vận hành dịch vụ và chăm sóc khách hàng, từ cách gọi nhân viên là “chuyên viên tư vấn tài chính” đến việc đưa ra hệ tiêu chuẩn phục vụ khách hàng. Thậm chí, F88 là doanh nghiệp cho vay cầm cố duy nhất lập ra bộ phận chăm cóc khách hàng chuyên trách.

Trong khi nhiều mô hình cùng ngành vẫn hoạt động với quy mô nhỏ và tối ưu lợi nhuận trước mắt thì F88 chọn cách trở thành một hệ sinh thái và hướng đến sự dài hạn. Hợp tác với ngân hàng như MBBank, CIMB nhằm xây dựng một hệ sinh thái dịch vụ tài chính là một chiến lược trọng điểm. Song hành là hiện đại hoá, điều vốn bị coi là “chưa cần thiết” trong lĩnh vực cho vay cầm cố nhưng F88 công bố ứng dụng thành công nhiều công nghệ mới như trung tâm điều hành thông minh kết nối dữ liệu từ gần 900 cửa hàng; sử dụng AI để tối ưu vận hành, giám sát hiệu suất hoạt động; chuẩn hóa quy trình tư vấn và nhắc nợ tự động, định danh sinh trắc học kết nối với cơ sở quốc gia về dân cư… Nổi bật trong số đó ứng dụng di động My F88. Sau 8 tháng ra mắt, F88 đã có 218 nghìn khách hàng đăng ký sử dụng, hơn 280 nghìn hợp đồng điện tử được ký và gần 777 tỷ đồng được giải ngân thông qua ứng dụng. Đây là bước tiến quan trọng hướng đến mục tiêu số hóa 80% giao dịch qua kênh số vào năm 2026.

Tất nhiên, định kiến chẳng dễ thay đổi chỉ bằng đôi ba nỗ lực nhưng ít nhất, F88 đã làm được một việc “xưa nay hiếm” trong thị trường cho vay cầm cố, là đưa chỉ số hài lòng về sản phẩm dịch vụ (CSAT) lên 91%, chỉ số gắn bó (NPS) lên 77% và tỉ lệ khách hàng quay lại là 50%.

Từ F88, nhìn rộng ra ngành tài chính thay thế

Khi chiến lược tài chính toàn diện tầm quốc gia đang được đẩy mạnh, mô hình hoạt động như F88 là giải pháp được kỳ vọng sẽ thu hẹp khoảng cách tài chính giữa các nhóm người trong xã hội. Việc doanh nghiệp áp dụng công nghệ, nâng cao chất lượng dịch vụ, hướng tới minh bạch hóa toàn diện và bước đầu đạt được thành công là minh chứng rằng thị trường vẫn “có chỗ” cho những doanh nghiệp làm ăn nghiêm chỉnh.

Theo báo cáo về ngành tài chính thay thế của Fiin Group cho biết cuối năm 2023, Việt Nam có khoảng 23.000 cơ sở cầm đồ truyền thống, chủ yếu hoạt động nhỏ lẻ, có phần tự phát. Trong khi đó, chỉ có hơn chục doanh nghiệp “cầm đồ thế hệ mới” vận hành theo mô hình chuỗi với tổng số cửa hàng là gần 1.200. Nhưng các chuỗi này đang từng bước giành thị phần nhờ tính minh bạch, quy trình chuẩn hóa và năng lực công nghệ. Nhìn rộng ra, nếu ngày càng nhiều doanh nghiệp lựa chọn hướng đi bài bản có kiểm soát rủi ro, có hệ thống quản trị và cam kết minh bạch thì ngành tài chính thay thế có thể trở nên lành mạnh hơn, thành một cấu phần hiệu quả trong chiến lược tài chính toàn diện quốc gia. Trong một thị trường còn nhiều dư địa phát triển, những doanh nghiệp đi trước, làm đúng, dám thay đổi định kiến sẽ là những đơn vị có khả năng thiết lập tiêu chuẩn cạnh tranh mới, thay vì chỉ bị cuốn theo.

Hoạt động của F88 trong 12 năm qua đang chứng minh rằng, ngay cả với một mô hình cũ nhưng nếu được dẫn dắt bởi tư duy hiện đại thì có thể mở ra một chu kỳ tăng trưởng bền vững, không chỉ cho doanh nghiệp mà cho cả một lĩnh vực.

Gia Trung