Hải Phòng: Tích tụ ruộng đất cho nông nghiệp công nghệ cao cất cánh

Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hải Phòng, đến hết tháng 8/2025, thành phố có hơn 704 hợp tác xã, với 556 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động hiệu quả. Nhiều hợp tác xã đã trở thành “hạt nhân” trong chương trình phát triển sản phẩm OCOP, với 80 hợp tác xã và 8 tổ hợp tác sở hữu những sản phẩm OCOP 3 sao trở lên.

Hợp tác xã kiểu mới đóng vai trò tiên phong

Đáng chú ý, hơn 300 hộ dân và thành viên hợp tác xã đã chủ động tích tụ được trên 3.000 ha đất, tạo ra các vùng sản xuất hàng hóa lớn chuyên canh lúa và cây ăn quả tại các xã như Nguyễn Bỉnh Khiêm, Vĩnh Thịnh, Vĩnh Hòa, Vĩnh Hải, Vĩnh Bảo, Chấn Hưng, Tân Minh… Đây chính là cơ sở quan trọng để nông nghiệp Hải Phòng phát triển theo hướng sản xuất tập trung, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Câu chuyện thành công của HTX Tân Minh Đức tại xã Trường Tân là một ví dụ điển hình. Được thành lập năm 2014, ban đầu hợp tác xã chỉ sản xuất theo phương thức truyền thống với quy mô nhỏ. Nhưng đến năm 2017, Ban Giám đốc đã mạnh dạn "đánh cược" với nông nghiệp công nghệ cao, khởi đầu bằng 5.000m² nhà màng. Sau gần một thập kỷ kiên trì đổi mới, hợp tác xã đã tích tụ và canh tác 65ha đất, trong đó 50ha được đầu tư xây dựng nhà màng, nhà lưới để chuyên canh các loại dưa lưới ruột xanh, ruột vàng và dưa chuột theo quy trình khép kín, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.

Ông Hoàng Anh Thư – Phó Giám đốc HTX Tân Minh Đức chia sẻ, việc ứng dụng công nghệ không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng mà còn thay đổi hoàn toàn tư duy sản xuất của bà con nông dân. Nhiều hộ trong xã đã học hỏi và làm theo, tạo ra những mô hình kinh tế hiệu quả cho gia đình.

Mặc dù chi phí đầu tư cho mỗi mét vuông nhà màng lên tới 330.000 đồng, tương đương 120 triệu đồng/sào, nhưng lợi nhuận mang lại rất rõ rệt. Nhờ khả năng kiểm soát khí hậu, dinh dưỡng và sâu bệnh, năng suất dưa lưới trong nhà màng đạt 1,2 - 1,5 tấn/sào/vụ, bán với giá 30.000 - 35.000 đồng/kg, mang lại lợi nhuận gấp 3 - 4 lần so với phương thức canh tác truyền thống. Chúng tôi đã xây dựng được thương hiệu uy tín, sản phẩm tiêu thụ ổn định qua hệ thống siêu thị, chuỗi thực phẩm sạch – ông Hoàng Anh Thư cho biết.

Sự bứt phá của HTX Tân Minh Đức không phải là một câu chuyện đơn lẻ mà là hình ảnh phản chiếu của một xu hướng mạnh mẽ đang diễn ra tại Hải Phòng. Không chỉ dừng lại ở cây trồng truyền thống, nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn tìm hướng đi mới, ứng dụng khoa học kỹ thuật và đa dạng hóa sản phẩm. Điển hình như HTX Phúc Hoàng ở phường An Dương đã tích tụ hơn 3ha đất để trồng hoa anh đào và cây cảnh giá trị cao, kết hợp phát triển du lịch sinh thái, dịch vụ trải nghiệm.

Những rào cản cần gỡ bỏ

Tuy nhiên, quá trình tích tụ đất vẫn còn nhiều rào cản. Anh Phạm Văn Quyên – Giám đốc HTX Nông, lâm, thủy hải sản Nam Việt cho biết, luật Đất đai 2024 và Nghị định 102 đã mở ra nhiều cơ chế mới, nhưng thủ tục vẫn còn phức tạp. Hơn nữa, thời hạn thuê đất thường ngắn, không phù hợp cho các dự án đầu tư dài hạn. Đất đai manh mún và tâm lý giữ đất của người dân cũng khiến chi phí và thời gian thỏa thuận tăng cao.

Trước những khó khăn này, ông Phạm Trung Kiên – Giám đốc HTX Đông Sơn (Thủy Nguyên) kiến nghị, Nhà nước cần có những cơ chế đặc thù, khuyến khích các hợp tác xã và doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn tiếp cận đất canh tác dễ dàng hơn để phát huy hiệu quả tối đa.

Ông Trần Văn Long - Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Xanh và Sạch, một đơn vị đang tích tụ hàng chục hecta đất tại các vùng ven đô thị để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn từ doanh nghiệp. Ông Long khẳng định, tích tụ ruộng đất là bước đi chiến lược, là yếu tố sống còn để chúng tôi có thể áp dụng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao một cách hiệu quả. Đồng thời cho rằng, đất đai manh mún, nhỏ lẻ như trước đây khiến việc đầu tư nhà kính, hệ thống tưới tiêu tự động, hay máy móc nông nghiệp hiện đại trở nên bất khả thi. Chi phí đầu tư cho mỗi ha là rất lớn, nếu không có quy mô đủ lớn, doanh nghiệp khó có thể thu hồi vốn và tạo ra lợi nhuận bền vững.

Trải lòng về chính quá trình hoạt động của doanh nghiệp, ông Long cho biết, doanh nghiệp của ông đã phải dành nhiều thời gian và công sức để thương lượng với hàng trăm hộ dân. "Thực sự rất phức tạp. Dù Luật Đất đai đã có những quy định mới, nhưng việc thỏa thuận với từng hộ vẫn là một thách thức lớn. Nông dân vẫn còn tâm lý muốn giữ đất. Và thủ tục hành chính, đặc biệt là việc làm giấy tờ chuyển nhượng, thuê đất, còn nhiều rào cản”. Chúng tôi rất mong muốn có một chính sách đột phá hơn, chẳng hạn như có quỹ đất tập trung do địa phương quản lý và cho các doanh nghiệp thuê dài hạn. Điều này sẽ giúp chúng tôi yên tâm đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nghiên cứu giống cây trồng và xây dựng các chuỗi giá trị.

Khi tích tụ được đất và đầu tư công nghệ, năng suất và chất lượng sản phẩm của chúng tôi đã tăng gấp nhiều lần so với canh tác truyền thống. Lấy ví dụ, với dưa lưới trồng trong nhà màng, chúng tôi kiểm soát được nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng, nhờ đó trái dưa không chỉ đạt sản lượng cao mà còn đồng đều về mẫu mã, có vị ngọt đậm hơn và ít bị sâu bệnh. Điều này giúp sản phẩm của chúng tôi dễ dàng thâm nhập vào các kênh tiêu thụ cao cấp như siêu thị và chuỗi nhà hàng lớn. Tích tụ đất không chỉ giúp doanh nghiệp làm giàu, mà còn giúp bà con nông dân nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống, và quan trọng nhất là thay đổi tư duy làm nông nghiệp, từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất chuyên nghiệp, có giá trị cao – ông Long cho biết thêm.

Lan Vũ