Tăng vốn các ngân hàng thương mại nhà nước - Cơ hội lớn của "Big 4"

Theo Nghị quyết số 273/NQ-CP ngày 9/9/2025 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 năm 2025, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đẩy nhanh việc tăng vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại nhà nước.

Cụ thể, trong các chỉ đạo với NHNN, Thủ tướng yêu cầu đẩy nhanh việc tăng vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại nhà nước; chỉ đạo các tổ chức tín dụng xử lý hiệu quả nợ xấu, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định pháp luật; tổ chức thực hiện có hiệu quả phương án chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém, ngân hàng kiểm soát đặc biệt; khẩn trương hoàn thiện phương án cơ cấu lại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn trước ngày 15/9/2025; tăng cường thanh tra, giám sát, ngăn chặn và xử lý các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm trong các hoạt động ngân hàng.

Theo kế hoạch đã được Đại hội đồng cổ đông 2025 thông qua, hiện 3 ngân đã niêm yết trong nhóm Big 4 là Vietcombank (VCB), BIDV(BID) và VietinBank (CTG) mặc dù có các kế hoạch tăng vốn cụ thể tiếp theo hoạt động tăng vốn trước đó, song vẫn đang im ắng.

Tại Vietcombank, ngân hàng này có kế hoạch được ĐHCĐ thông qua là phương án phát hành cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ. Cụ thể, Vietcombank sẽ chào bán tối đa là 543,1 triệu cổ phiếu cho tối đa 55 nhà đầu tư bao gồm nhà đầu tư chiến lược và nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp (tương đương 6,5% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm của đợt chào bán hoặc tại thời điểm của đợt chào bán đầu tiên trong trường hợp có nhiều đợt chào bán).

Việc chào bán có thể thực hiện theo một hoặc nhiều đợt chào bán trong năm 2025 - 2026. Thời điểm và số lượng cổ phiếu chào bán cụ thể của từng đợt chào bán sẽ căn cứ theo thực tế nhu cầu mua của nhà đầu tư.

Cổ phiếu chào bán riêng lẻ bị hạn chế chuyển nhượng tối thiểu là 03 năm đối với nhà đầu tư chiến lược và tối thiểu là 01 năm đối với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp kể từ ngày hoàn thành đợt chào bán.

Trong tờ trình, Vietcombank nêu rõ, trong trường hợp đối tác chiến lược là Ngân hàng Mizuho Nhật Bản thực hiện mua cổ phiếu để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại VCB lên đến 20%, Mizuho được quyền đề cử thêm 01 người vào Hội đồng Quản trị và đảm bảo số lượng thành viên Hội đồng Quản trị đại diện cho phần vốn góp của Mizuho tại VCB không vượt quá 02 thành viên trên cơ sở được NHNN chấp thuận.

Bên cạnh phương án chào bán cổ phiếu riêng lẻ, Vietcombank còn có 2 phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu khác đang chờ cơ quan chức năng phê duyệt.

Hồi đầu tháng 3, HĐQT Vietcombank đã phê duyệt phương án phân phối lợi nhuận năm 2023 theo nguyên tắc phê duyệt của Ngân hàng Nhà nước. Cụ thể, sau trích lập các quỹ, lợi nhuận còn lại năm 2023 của ngân hàng là hơn 22.770 tỷ đồng. Vietcombank sẽ dùng toàn bộ khoản lợi nhuận này để chia cổ tức bằng cổ phiếu.

HĐQT Vietcombank giao Phó Tổng Giám đốc phụ trách Ban điều hành chỉ đạo việc xây dựng phương án tăng vốn thông qua chi trả cổ tức bằng cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận còn lại và Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, báo cáo Ngân hàng Nhà nước để trình Chính phủ và Quốc hội phê duyệt.

Trước đó, HĐQT Vietcombank cũng đã phê duyệt phương án phân phối lợi nhuận năm 2022 theo nguyên tắc phê duyệt của Ngân hàng Nhà nước. Theo đó, ngân hàng này sẽ sử dụng 21.680 tỷ đồng lợi nhuận còn lại của năm 2022 để trả cổ tức bằng cổ phiếu theo phương án phân phối lợi nhuận đã được ĐHĐCĐ thường niên năm 2023 thông qua.

Như vậy, nếu được cơ quan chức năng chấp thuận, Vietcombank có thể sớm phát hành cổ phiếu để tăng vốn điều lệ lên hơn 100.000 tỷ đồng, từ hơn 83.557 tỷ đồng hiện tại.

Tại BIDV, ĐHĐCĐ thường niên 2025 đã thông qua phương án tăng vốn điều lệ thêm 21.656 tỷ đồng, lên gần 91.870 tỷ đồng (tương đương tăng 30,8%) thông qua 3 phương án: tăng vốn từ quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, trả cổ tức và phát hành thêm.

Về phương án phát hành cổ phiếu để tăng vốn từ quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, BIDV sẽ phát hành tối đa hơn 498.516.696 cổ phiếu (tương đương 7,1% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).

Với kế hoạch phát hành cổ phiếu để trả cổ tức từ lợi nhuận lũy kế chưa phân phối năm 2023, BIDV dự kiến phát hành tối đa gần 1.397.251.021 cổ phiếu (tương đương 19,9% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).

Cuối cùng là phương án phát hành thêm cổ phiếu cho nhà đầu tư bằng hình thức chào bán riêng lẻ hoặc chào bán ra công chúng với số lượng tối đa 269.846.330 triệu cổ phiếu (tương đương 3,84% số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm 31/3).

Trước đó vào tháng 2, BIDV có đợt phát hành riêng lẻ 123,8 triệu cổ phiếu, số lượng cổ phiếu chào bán được 4 nhà đầu tư quốc tế và 1 nhà đầu tư trong nước tham gia mua. Qua đó, ngân hàng hoàn tất tăng vốn lên 70.213 tỷ đồng.

Tại VietinBank, ĐHĐCĐ thường niên 2025 đã thông qua phương án tăng vốn điều lệ bằng phát hành cổ phiếu để chia cổ tức giai đoạn năm 2009 - 2016 nhằm tăng vốn điều lệ từ 53.700 tỷ lên 77.671 tỷ đồng, tương ứng tăng 44,6%. Theo đó, VietinBank dự kiến phát hành tối đa gần 2,4 tỷ cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu. Nguồn thực hiện được lấy từ lợi nhuận giữ lại các năm 2021, 2022 và giai đoạn 2009 - 2016.

Đại hội đồng cổ đông uỷ quyền cho HĐQT quyết định thời điểm phát hành cụ thể sau khi được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền.

Trước đó, ngân hàng còn kế hoạch tăng vốn điều lệ qua phát hành cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận còn lại của năm 2023 (12.565 tỷ) và năm 2024 (gần 15.600 tỷ). Theo đó, nếu được chấp thuận và triển khai xong tất cả các kế hoạch nêu trên, vốn điều lệ của VietinBank sẽ tăng lên hơn 105.000 tỷ đồng.

Trong nhóm Big 4, hiện vốn điều lệ của VietinBank và Agribank vẫn đang giữ nguyên kể từ 2024, lần lượt ở quy mô 53.700 tỷ đồng và 51.639 tỷ đồng. Đây là quy mô vốn thấp hơn cả các ngân hàng tư nhân top đầu như VPBank, Techcombank, MB; và đang được áp sát bởi ACB, SHB.

Vốn điều lệ ở quy mô chưa phù hợp với tiềm năng, vị thế lẫn vai trò và nhiệm vụ được giao, khiến các ngân hàng Big 4 có đóng góp hơn 56% vào tổng tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2024, vẫn phần nào bị "bó hẹp" dư địa phát huy vai trò trụ cột của hệ thống, góp phần hỗ trợ thực hiện các chính sách của Nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Đơn cử theo ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank cho biết, với định hướng tín dụng ngành ngân hàng năm 2025 tăng khoảng 16%, NHNN đã giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho Agribank tăng gần 13%, tương đương tăng trên 200.000 tỷ đồng.

Theo lãnh đạo Agribank, nếu dư nợ hàng năm tăng thêm 200.000 tỷ đồng, ngân hàng cần bổ sung thêm 15.000-17.000 tỷ đồng vốn tự có. Do đó, ông Vượng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét có cơ chế riêng cho các ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước, trong đó xem xét cấp bổ sung vốn điều lệ từ lợi nhuận thực nộp hàng năm của Agribank, tối thiểu 10.000 tỷ đồng/năm, bắt đầu từ năm 2025.

Với tăng trưởng tín dụng có thể kỳ vọng tăng trưởng 18-20% tại cuối 2025 trên đà mở rộng dư nợ và mục tiêu hỗ trợ thúc đẩy kinh tế như hiện nay, nhu cầu về tăng vốn của các ngân hàng càng thúc bách hơn.

Tương tự, nhóm Big 3 là các ngân hàng niêm yết còn lại của Big 4, hiện đang dẫn đầu trong hệ thống và có mặt trong rổ VN30, với vai trò nhóm trụ của thị trường vốn, cũng rất cần được trao cơ hội để nắm bắt thời cơ huy động vốn, dẫn dắt hệ thống ngân hàng lẫn toàn thị trường nâng giá trị sức mạnh vốn hóa tương xứng "size" kỳ vọng thị trường chứng khoán Việt Nam - đặc biệt ở thời điểm thị trường hướng đến đón dòng vốn mới khi được nâng hạng.

Lê Mỹ