Ưu tiên hỗ trợ vốn cho R&D, sản xuất và xuất khẩu
Hướng tới mục tiêu tăng trưởng cao, cần duy trì lãi suất vay hợp lý, ưu tiên hỗ trợ vốn cho R&D, sản xuất, xuất khẩu… thúc đẩy doanh nghiệp phát triển.
Từ nay đến cuối năm, thời gian không còn nhiều để nền kinh tế cán đích mục tiêu tăng trưởng từ 8% trở lên. Các chuyên gia tài chính dự báo, đây là thời điểm các doanh nghiệp có thể có nhu cầu lớn về vốn tín dụng và các nguồn lực tài chính. Trước áp lực này, chính sách tiền tệ cần được điều hành theo hướng linh hoạt và thận trọng, tập trung bảo đảm “đệm an toàn” trong khi hỗ trợ tăng trưởng.
Trong “đệm an toàn” hỗ trợ tăng trưởng được GS TS Trần Thọ Đạt - Đại học Kinh tế quốc dân đề cập, đáng chú ý là điều hành tiền tệ theo “tam giác mục tiêu”: vừa kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá vừa duy trì mặt bằng lãi suất cho vay ở mức hợp lý (khoảng 6 -7%/năm với lĩnh vực ưu tiên) để hỗ trợ sản xuất, xuất khẩu. Đồng thời, phối hợp và liên thông tài khóa - tiền tệ để tối ưu hóa tác động lan tỏa.
Chính sách tài khóa chủ động thông qua giải ngân đầu tư công chất lượng cao (hạ tầng logistics, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số) cần song hành với chính sách tiền tệ mở rộng có mục tiêu nhằm kích thích đầu tư tư nhân và nâng tổng cầu mà không tạo áp lực lạm phát quá mức.
Trên cơ sở đó, GS TS Trần Thọ Đạt cho rằng, việc vận hành hệ thống tài chính an toàn, hiệu quả không chỉ nhằm ổn định vĩ mô, quan trọng hơn là định hướng dòng vốn đến các lĩnh vực tạo giá trị gia tăng cao, nâng năng suất lao động và sức cạnh tranh dài hạn. Cụ thể, ưu tiên tập trung vốn vào các ngành động lực như công nghiệp chế biến chế tạo công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, kinh tế số, logistics và năng lượng sạch, tạo khả năng lan tỏa công nghệ và nâng TFP (năng suất nhân tố tổng hợp).
Bên cạnh đó, ưu đãi về lãi suất, thời hạn vay hoặc bảo lãnh tín dụng đối với dự án xanh, dự án chuyển đổi số, dự án gắn với đổi mới sáng tạo. Ứng dụng dữ liệu lớn và AI trong thẩm định để mở rộng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp SME.
Để tạo “cú hích” nâng cấp nền sản xuất, dịch vụ theo hướng giá trị cao, theo GS TS Trần Thọ Đạt, cần phối hợp và liên kết chính sách tài chính - khoa học công nghệ. Một phần vốn tín dụng ưu đãi và vốn đầu tư công cần gắn với các dự án R&D, trung tâm đổi mới sáng tạo và quỹ đầu tư mạo hiểm. Song song với đó, đẩy mạnh tài chính vi mô, ngân hàng số, ví điện tử để hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể và người lao động khu vực phi chính thức, qua đó mở rộng cơ sở khách hàng và kích thích tiêu dùng, đầu tư.
Trong phân bổ nguồn lực, trong giai đoạn từ năm 2026, chuyên gia kinh tế đề xuất nâng tỉ trọng tín dụng vào 5 lĩnh vực ưu tiên (nông nghiệp - nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp SME, công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao) từ 26-28% tổng dư nợ lên 32-35% vào cuối 2026 và duy trì tăng tối thiểu 1 điểm %/năm đến 2030. Tương tự, trái phiếu xanh mới chiếm khoảng 1% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành được khuyến nghị nâng lên 10 - 12% vào năm 2030, với tổng dư nợ tín dụng xanh chiếm 15% tổng dư nợ toàn hệ thống.
Ngoài ra, cần quan tâm vốn cho R&D và đổi mới sáng tạo, từ khoảng 0,5% GDP lên 1% GDP vào 2028 và 1,5% GDP vào 2030; nâng đầu tư công cho hạ tầng logistics và năng lượng sạch từ 21% lên 30% tổng vốn đầu tư công cho giai đoạn 2026-2030. Trong đó, ưu tiên các dự án liên kết vùng, cảng biển, năng lượng tái tạo với nguồn lực có thể kết hợp ngân sách với PPP và vốn vay ưu đãi quốc tế.
Nhấn mạnh việc phân bổ nguồn lực tài chính trong giai đoạn tới cần tập trung vào các ngành động lực nhưng GS TS Trần Thọ Đạt cũng khuyến nghị cần đi kèm cơ chế giám sát chặt chẽ để tránh rủi ro đạo đức, tránh lệ thuộc vào một số lĩnh vực.