Bước đi nâng tầm vị thế từ nỗ lực nâng hạng thị trường chứng khoán

Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cùng đoàn công tác đã có buổi làm việc tại Sở Giao dịch Chứng khoán London (LSE) để thảo luận sâu với LSE và FTSE Russell về lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, một mục tiêu được Việt Nam theo đuổi quyết liệt trong những năm gần đây. Buổi làm việc được coi là một “cú hích” chính trị-kỹ thuật, nhằm thuyết phục những nhà đầu tư toàn cầu rằng Việt Nam đã chuẩn bị sẵn sàng cho một vị thế tài chính mới.

Bối cảnh quốc nội cho thấy những con số thuận chiều. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến cuối tháng 8/2025, vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam đạt gần 352 tỷ USD, tương đương gần 80% GDP ước tính năm 2024, và thanh khoản liên tục cải thiện với nhiều phiên giao dịch đạt trên 1,1 tỷ USD trung bình mỗi phiên, có phiên vượt 3 tỷ USD. Những dữ liệu này là bằng chứng thực tế cho thấy thị trường đang giàu động lực, sẵn sàng thu hút dòng vốn nước ngoài lớn hơn nếu các điều kiện thể chế được củng cố.

Tại cuộc gặp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh tiến trình cải cách mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam nhằm tạo thuận lợi cho dòng vốn nước ngoài. Ông đề xuất hợp tác sâu rộng hơn với LSE trong xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực giám sát, áp chuẩn quản trị quốc tế và phát triển sản phẩm như trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững cùng các sản phẩm phái sinh.

Về phía LSE, CEO Julia Hoggett, bày tỏ thiện chí hỗ trợ Việt Nam trong quá trình đáp ứng tiêu chí nâng hạng lên thị trường mới nổi, đồng thời định vị LSE như “cửa ngõ” để Việt Nam tiếp cận nhà đầu tư toàn cầu. Dưới sự chứng kiến của các bên liên quan, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) đã ký Biên bản ghi nhớ (MoU) với FTSE International, điểm nhấn hợp tác quan trọng cho kế hoạch hội nhập.

Trên thực tế, sự kiện này nằm trong chiến lược lớn hơn, khi FTSE Russell sắp công bố đánh giá tháng 10/2025. Các chuyên gia quốc tế đồng thuận, Việt Nam đã có những tiến bộ vượt bậc. Theo Reuters, Bộ trưởng Bộ Tài chính bày tỏ sự tự tin về nâng hạng sắp tới.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng hơn 32% kể từ đầu năm đến nay, đạt hiệu suất thuộc top hiệu suất cao của thế giới. Một chuyên gia nhận định: “Nâng hạng không chỉ mang vốn mới mà còn nâng tầm quản trị, thu hút doanh nghiệp lớn niêm yết”.

Tuy nhiên, vì sao việc “nâng hạng” lại quan trọng? Lịch sử đã cho thấy việc phân loại thị trường ảnh hưởng trực tiếp tới dòng tiền. Khi FTSE Russell hoặc MSCI thay đổi phân loại các thị trường, các quỹ đầu tư quốc tế lớn thường sẽ sử dụng chỉ số FTSE Russell hoặc MSCI để làm chuẩn phân bổ vốn. Theo đó, thông qua việc các quỹ điều chỉnh danh mục, tạo cơ hội cho hàng tỷ USD dịch chuyển tới các cổ phiếu đủ điều kiện. Các báo cáo phân tích độc lập ước tính một đợt nâng hạng có thể kéo theo luồng vốn mới đáng kể, hỗ trợ thanh khoản, nâng giá trị thị trường và cải thiện mức định giá trung bình của cổ phiếu niêm yết.

Song, cơ hội không đồng nghĩa với sự bảo đảm. Các chuyên gia phân tích thị trường cảnh báo rằng quá trình nâng hạng đòi hỏi nhiều yếu tố kỹ thuật. Một trong những “vấn đề cũ” là yêu cầu về cơ sở hạ tầng thị trường, bao gồm quy định thanh toán trước (pre-funding), tiêu chuẩn quản trị công ty, minh bạch thông tin và khung pháp lý cho nhà đầu tư nước ngoài. Những điểm này đã từng khiến các đánh giá trước đây chậm lại, và dù hiện nay nhiều rào cản đã được tháo gỡ, việc giám sát tính liên tục của cải cách vẫn là tiêu chí then chốt đối với các tổ chức xếp hạng.

Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp quản lý quỹ nội địa và nước ngoài tại Việt Nam nhìn thấy cơ hội chiến lược. Thanh khoản cao hơn sẽ giúp các công ty niêm yết huy động vốn với chi phí hiệu quả hơn. Đồng thời, việc phát triển sản phẩm xanh, bền vững và phái sinh sẽ cung cấp công cụ phong phú hơn cho cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro. Nói cách khác, nâng hạng không chỉ là “việc của chỉ số” mà liên quan trực tiếp đến kiến trúc tài chính quốc gia, từ thực thi luật, quản trị doanh nghiệp đến năng lực của các định chế trung gian như sở giao dịch, trung tâm thanh toán và cơ quan quản lý.

Một trong những câu hỏi lớn ở đây vẫn là thời điểm và quy mô dòng tiền sẽ thực sự chảy vào. Một số ước tính thận trọng cho rằng, ngay cả khi FTSE Russell chính thức nâng hạng, khối lượng vốn theo chỉ số có thể dàn trải qua nhiều giai đoạn và phụ thuộc vào mức độ tuân thủ các tiêu chí trong thời gian tiếp theo. Bên cạnh đó, yếu tố vĩ mô toàn cầu bao gồm lãi suất, địa chính trị và tâm lý đầu tư vào khu vực ASEAN, đều có thể điều tiết tốc độ và quy mô của dòng vốn. Vì vậy, việc Việt Nam cần làm lúc này là giữ được nhịp ổn định của cải cách, minh bạch hóa thông tin và tăng khả năng tương tác giữa nhà quản lý, sở giao dịch và cộng đồng doanh nghiệp.

Nhìn chung, việc Việt Nam chủ động tìm kiếm đối tác như LSE và FTSE là bước đi chiến lược. Nó không chỉ là cuộc chơi của chỉ số, đó là tín hiệu cho thế giới rằng Việt Nam muốn được nhìn nhận như một thị trường trưởng thành hơn.

Nguyễn Chuẩn