Khoa học công nghệ - "Đòn bẩy" cho công nghiệp chế biến, chế tạo Quảng Ninh

Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như tự động hóa, robot và trí tuệ nhân tạo (AI) vào sản xuất đã giúp các doanh nghiệp nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm và tối ưu hóa quy trình. Nhờ đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Quảng Ninh không chỉ tăng trưởng về quy mô mà còn tạo ra những sản phẩm có giá trị cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, bền vững.

Vai trò dẫn dắt

Trong nhiều thập kỷ, Quảng Ninh được biết đến là một trung tâm khai thác than, một ngành công nghiệp "nâu" mang lại nguồn thu lớn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều thách thức về môi trường. Nhận thức rõ điều này, tỉnh đã mạnh dạn thực hiện cuộc chuyển đổi chiến lược, giảm dần sự phụ thuộc vào khai thác than và tập trung phát triển các ngành công nghiệp "xanh" hơn, công nghệ cao hơn, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo được xác định là ngành trụ cột.

Để thực hiện sự chuyển dịch này, Quảng Ninh đã không ngừng đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật và công nghệ. Các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển như Khu kinh tế Vân Đồn, Khu công nghiệp Amata, KCN Việt Hưng đã được quy hoạch bài bản, trở thành bệ phóng lý tưởng để thu hút các dự án chế biến, chế tạo có hàm lượng công nghệ cao. Thay vì chỉ sản xuất thô, Quảng Ninh hướng tới sản xuất những sản phẩm có giá trị gia tăng lớn hơn, phục vụ cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Theo Sở Công thương: Từ đầu nhiệm kỳ, công nghiệp chế biến, chế tạo đã được Quảng Ninh xác định là một trong những động lực tăng trưởng mới khi Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 16/11/2020 về phát triển nhanh, bền vững công nghiệp chế biến, chế tạo giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030. Đến nay, sau gần 5 năm thực hiện, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đã và đang từng bước thể hiện vai trò động lực dẫn dắt, mũi nhọn chính cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Tính đến này, tỉnh Quảng Ninh đã thu hút được 73 dự án đầu tư mới trong lĩnh vực chế biến, chế tạo. Đồng thời, phê duyệt điều chỉnh tăng vốn cho 40 lượt dự án, với tổng vốn đầu tư thu hút đạt gần 209.000 tỷ đồng; trong đó vốn FDI đạt khoảng hơn 6,6 tỷ USD. Đến hết tháng 8/2025, toàn tỉnh có hơn 1.000 doanh nghiệp hoạt động ở lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo.

Đến nay, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Quảng Ninh có mức tăng trưởng hơn 32% so cùng kỳ năm 2024. Có 10/14 sản phẩm cơ bản đạt và vượt tiến độ kế hoạch 9 tháng, như: Vải dệt kim (tăng 70,4%), tivi (tăng 34,8%), loa và tai nghe (tăng 19%), tấm quang năng (tăng 36,5%), tấm sàn vinyl tiles (tăng 13,5%) và xe các loại (tăng 16,3%)…

Ông Phạm Văn Thể - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh: Từ nền tảng tăng trưởng mạnh mẽ và thu hút đầu tư ấn tượng, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại Quảng Ninh tiếp tục ghi dấu với sự góp mặt của nhiều tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Các tập đoàn tầm cỡ quốc tế đã lựa chọn Quảng Ninh là nơi xây dựng và mở rộng hệ thống sản xuất.

Tiêu biểu như Tập đoàn Foxconn, "ông lớn" trong ngành công nghệ cao đã đầu tư 5 dự án tại đây với tổng vốn gần 1 tỷ USD. Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng, đưa vào khai thác từ năm 2025 với công suất thiết kế hơn 120.000 xe/năm, không chỉ tạo động lực thu hút doanh nghiệp phụ trợ ô tô mà còn góp phần gia tăng giá trị sản phẩm.

Công nghệ là "đòn bẩy" cho năng suất và chất lượng

Khoa học công nghệ đã trở thành yếu tố quyết định giúp các doanh nghiệp chế biến, chế tạo tại Quảng Ninh nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các nhà máy không chỉ trang bị dây chuyền sản xuất tự động mà còn ứng dụng các công nghệ tiên tiến như robot công nghiệp, Internet vạn vật (IoT), và Trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý và vận hành.

Ví dụ điển hình là các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô hay các sản phẩm cơ khí chính xác tại Quảng Ninh. Việc sử dụng robot tự động hóa giúp giảm thiểu sai sót, tăng tốc độ sản xuất và đảm bảo độ chính xác cao. Hệ thống quản lý thông minh (Smart Factory) dựa trên nền tảng IoT cho phép theo dõi toàn bộ quy trình sản xuất theo thời gian thực, từ khâu nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra, giúp doanh nghiệp dễ dàng kiểm soát chất lượng và tối ưu hóa chi phí. Sự tích hợp công nghệ này không chỉ giúp sản phẩm của Quảng Ninh đạt tiêu chuẩn quốc tế mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đòi hỏi một lực lượng lao động có trình độ chuyên môn cao. Để giải quyết bài toán này, Quảng Ninh đã chủ động liên kết với các trường đại học, cao đẳng, và trung tâm nghiên cứu để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Các chương trình đào tạo tập trung vào kỹ năng vận hành máy móc hiện đại, lập trình, và quản lý công nghệ.

Quảng Ninh cũng khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo nội bộ, tổ chức các khóa học nâng cao cho người lao động. Điều này giúp người lao động không chỉ làm chủ công nghệ mới mà còn thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Có thể nói, sự kết hợp giữa hạ tầng công nghệ và con người đã tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Quảng Ninh vươn lên tầm cao mới.

Môi trường đầu tư thân thiện và chính sách hỗ trợ

Để thu hút các dự án chế biến, chế tạo công nghệ cao, Quảng Ninh đã xây dựng một môi trường đầu tư thông thoáng và hấp dẫn. Các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, và thủ tục hành chính đã được đơn giản hóa, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đẩy mạnh hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới, qua đó tiếp cận và chuyển giao công nghệ hiện đại.

Tính từ đầu nhiệm kỳ đến nay, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo của Quảng Ninh đã thu hút 8,98 tỷ USD vốn đầu tư, trong đó 6,74 tỷ USD là vốn FDI, nằm trong nhóm các địa phương đứng đầu cả nước trong năm 2023, 2024. Ngành duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân trên 21% mỗi năm, gấp hơn 3 lần so với năm 2020; tổng vốn đầu tư trong ngành đạt 2,04 tỷ đô la Mỹ…

Những kết quả này đã minh chứng cho việc công nghiệp chế biến, chế tạo đang dần trở thành động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế Quảng Ninh.

Quảng Ninh cũng dần hình thành một số khu công nghiệp mang tính chuyên sâu đối với lĩnh vực ngành nghề chế biến, chế tạo như khu công nghiệp về ô tô, xe điện, một số khu chuyên sâu liên quan đến lắp ráp các linh kiện điện tử, khu công nghiệp chuyên sâu liên quan đến ngành dệt may. Quan trọng hơn, tỉnh đã thu hút được các thương hiệu lớn trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo vào các địa bàn, tiêu biểu như Tập đoàn Foxconn, Tập đoàn Jinko Solar, Tập đoàn TCL…

Khoa học công nghệ chính là "chìa khóa vàng" giúp Quảng Ninh chuyển mình thành một trung tâm công nghiệp chế biến, chế tạo hiện đại. Bằng việc đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, phát triển hạ tầng và nguồn nhân lực, Quảng Ninh không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh của mình mà còn khẳng định vai trò dẫn dắt của ngành công nghiệp này trong việc định hình một nền kinh tế năng động, bền vững và thịnh vượng trong tương lai.

Lê Cường