Học phí, viện phí, lãi vay mua nhà có được tính giảm trừ thuế TNCN?
Đề xuất mở rộng diện giảm trừ thuế thu nhập cá nhân gây chú ý khi bổ sung học phí, khám chữa bệnh, lãi vay mua nhà… những khoản chi thiết yếu của người dân.
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân với nhiều điểm mới đáng chú ý. Nội dung nổi bật nhất là đưa học phí, chi phí khám chữa bệnh và lãi vay mua nhà vào danh mục giảm trừ thu nhập chịu thuế, nhằm phản ánh đúng chi tiêu thiết yếu của người lao động.
Theo đề xuất, người nộp thuế có thể khấu trừ thêm chi phí cho con đi học, chi phí điều trị bệnh cho bản thân và người phụ thuộc, cũng như khoản trả nợ gốc và lãi vay mua nhà ở xã hội. Các khoản này phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp và không được chi trả từ nguồn khác. Đây được coi là bước tiến quan trọng giúp chính sách thuế gần hơn với thực tế đời sống.
Về đề xuất này, Văn phòng Chính phủ cho biết, việc mở rộng gói giảm trừ hướng tới bao gồm các khoản chi như chỗ ở, y tế, giáo dục cho người nộp thuế và người phụ thuộc, chi phí trả tín dụng học sinh, sinh viên… Trong khi đó, Hội Tư vấn thuế và Đại lý thuế TPHCM cũng đồng tình với chủ trương nhưng đề nghị khoanh vùng: chi phí giáo dục chỉ tính cho người nộp thuế và con họ; chi phí y tế áp dụng cho bản thân người nộp thuế và người phụ thuộc theo luật định, tránh phát sinh trục lợi.
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đề xuất bổ sung chi phí lãi vay tại các tổ chức tín dụng để chi trả cho nhu cầu y tế, giáo dục – đào tạo và mua nhà vào danh mục giảm trừ. Theo Vietcombank, điều này sẽ góp phần khuyến khích người dân vay vốn chính thức, giảm tín dụng đen và hỗ trợ thị trường nhà ở hợp pháp.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc L&A Legal Experts đánh giá đề xuất này vừa thể hiện tính nhân văn của chính sách thuế, vừa phù hợp xu thế quốc tế, nhưng phải được thiết kế “vừa đủ rộng để hỗ trợ người dân, vừa đủ chặt để tránh lợi dụng”.
“Đưa chi phí học tập, khám chữa bệnh, lãi vay mua nhà vào diện giảm trừ sẽ tạo công bằng hơn giữa các nhóm thu nhập. Tuy nhiên, để tránh gian lận, Nhà nước cần quy định rõ loại chi phí nào được chấp nhận, phạm vi người phụ thuộc, thời gian vay mua nhà. Mọi khoản giảm trừ phải có chứng từ điện tử xác thực”, luật sư Nhung nói, đồng thời nhấn mạnh, nếu không có cơ chế xác thực đồng bộ, nguy cơ “khai khống” rất lớn. Vì vậy, phải kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế, ngân hàng, trường học, bệnh viện để kiểm tra tự động.
Ngoài ra, cần quy định mức trần hoặc giới hạn phù hợp cho từng khoản giảm trừ để tránh tình trạng “vượt khung”.
“Chính sách này sẽ thực sự công bằng nếu thủ tục đơn giản nhưng minh bạch. Doanh nghiệp, ngân hàng và cơ quan thuế cần có nền tảng dữ liệu chung để người nộp thuế dễ khai báo, cơ quan quản lý dễ kiểm tra”, luật sư Nhung nói thêm. Bên cạnh đó, luật sư cũng đề xuất nên cho phép khai giảm trừ theo quý hoặc theo năm tùy trường hợp, tránh dồn chứng từ cuối năm gây áp lực cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế.
Cũng trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, nhiều ý kiến cho rằng cùng với việc mở rộng diện giảm trừ, cần coi trọng khâu thực thi và giám sát. Một hệ thống quản lý thuế điện tử hiện đại, kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế – ngân hàng – trường học – bệnh viện sẽ giúp xác thực thông tin nhanh chóng, giảm gian lận và tiết kiệm thời gian cho người dân. Đồng thời, quy trình khai báo cần rõ ràng, dễ thực hiện để người nộp thuế không gặp khó khăn khi chứng minh các khoản chi.
Ngoài yếu tố kỹ thuật, các chuyên gia cũng nhấn mạnh tới truyền thông chính sách. Khi người dân hiểu quyền lợi và nghĩa vụ, họ sẽ khai báo trung thực và hưởng lợi đúng quy định. Đây là yếu tố then chốt để chính sách đi vào cuộc sống thay vì “nằm trên giấy”.
Cơ quan quản lý cũng có thể nghiên cứu mức trần và chuẩn hóa chứng từ cho từng khoản chi, áp dụng cơ chế kiểm tra sau để giảm áp lực hành chính. Làm tốt các yếu tố này sẽ giúp chính sách không chỉ giảm gánh nặng thuế trước mắt mà còn nâng cao niềm tin, khuyến khích sự tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế trong dài hạn.