Đi tìm “chìa khóa” và “cửa thắng” cho nông nghiệp Việt

Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đứng top 15 thế giới về kim ngạch xuất khẩu, đạt 62,5 tỷ USD năm 2024, nhưng vẫn đối diện nghịch lý “được mùa rớt giá”, hay tình cảnh phải “giải cứu nông sản” và áp lực biến đổi khí hậu, bà Đặng Huỳnh Ức My, Chủ tịch Hội đồng Quản trị AgriS (Công ty Cổ phần Thành Thành Công - Biên Hòa) và Betrimex (Công ty Cổ phần Xuất Nhập Khẩu Bến Tre) đặt câu hỏi: “Cửa thắng” thật sự của nông nghiệp Việt nằm ở đâu? và Làm thế nào để doanh nghiệp Việt vươn ra biển lớn?.

Xuất phát từ trăn trở ấy và đúc kết hành trình thực tiễn của AgriS và Betrimex, các kinh nghiệm, câu trả lời của bà Đặng Huỳnh Ức My, đã được đúc kết trong sách “Right to Win - "Cửa thắng’ của nông nghiệp Việt” - Cách thức AgriS và Betrimex tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bà Đặng Huỳnh Ức My cho biết bà đã viết cuốn sách với tư cách một người trải qua toàn bộ hành trình: Từ năm 2023 khi công ty mới chỉ là một Công ty TNHH thương mại, đến khi hình thành mô hình holding - tập đoàn đầu tư nông nghiệp. Đó là một quá trình "lặn lội" của bà My xuất phát từ gia đình Đặng Gia danh tiếng trên thương trường tài chính và mía đường Việt Nam, đến thị trường quốc tế học hỏi, mở thị trường, quay trở lại với vai trò trực tiếp dẫn dắt tiến trình tái định hình AgriS - từ mô hình truyền thống chuyển sang nền tảng bền vững.

Trong suốt quá trình đó, đã có rất nhiều câu chuyện mà tác giả, nữ tướng của AgriS và Betrimex lấy đó làm động lực để quyết tâm đóng góp cho sự chuyển mình, thay đổi nông nghiệp Việt.

"Ở trang trại trồng mía 2.500 ha của AgriS tại Úc, nhân sự chúng tôi chỉ có 6 người nhưng làm hết tất cả mọi khâu của chuỗi cung ứng. Trong khi đó về Việt Nam khi vào mùa vụ, có khoảng 40.000 con người cùng tham gia vận hành 24/7 cho đến khi đem hàng xuống tàu. Khi quản lý hệ thống và nhìn lại, so sánh, mình thấy... cay lắm. Đó là một sự so sánh trong khi kết quả câu chuyện đó là hệ môi sinh của Úc vẫn tươi rói, còn chúng ta có tất cả có thể không thiếu gì từ chính sách, con người, công nghệ, đối tác, tài chính... nhưng chúng ta vẫn đang phải trăn trở về bảo vệ môi sinh, phát triển bền vững, vẫn chưa nắm bắt cơ hội để thắng lớn hơn", bà My kể.

20 năm làm trong ngành nông nghiệp - một lĩnh vực được coi là "khó nhằn", nơi nhiều vị trí lãnh đạo thuộc về nam giới nhất là ở mảng công nghệ cao, bà Đặng Huỳnh Ức My cũng đặt ra nhiều câu hỏi nhức nhối: Vì sao nông dân Việt vẫn phải bán rẻ? Vì sao sản lượng lớn nhưng giá trị gia tăng thấp? Và vì sao thương mại quốc tế không chỉ dừng ở xuất khẩu sản phẩm?

Theo bà Đặng Huỳnh Ức My, thách thức lớn nhất không phải năng suất, mà là lãng phí: từ phân bón, phương thức canh tác, cho đến việc sản xuất xong mới lo đầu ra. Gốc rễ nằm ở chỗ thiếu một hệ thống tính toán tổng thể.

Chủ biên của cuốn sách - bà Đặng Huỳnh Ức My khẳng định ESG không chỉ là “giấy thông hành” mà phải trở thành gốc rễ trong chiến lược, một “hệ điều hành” giúp doanh nghiệp Việt: Giao tiếp bằng ngôn ngữ toàn cầu, tiếp cận vốn xanh, nâng cao năng lực quản trị, và xây dựng niềm tin dài hạn.

Đồng thời, nông nghiệp công nghệ cao cần bắt đầu từ nông học chính xác và dữ liệu minh bạch, được nhân rộng qua những nông trường kiểu mẫu (demo farm). Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp kết nối đa phương theo mô hình hợp tác “5 Nhà” - Nhà Nước, Nhà Nông, Nhà Khoa học, Nhà Doanh nghiệp, Nhà Băng (Định chế tài chính trong và ngoài nước).

Triết lý Zero Waste được chứng minh qua nhiều ví dụ: phụ phẩm từ mía và dừa trở thành điện sinh khối, phân bón hữu cơ, than hoạt tính (biochar)… vừa gia tăng giá trị sản phẩm vừa tạo cơ chế trung hoà carbon nội chuỗi, hướng tới mục tiêu Net Zero 2035 tại AgriS và Net Zero 2040 tại Betrimex.

“Cửa thắng” nông nghiệp Việt, được bà nhấn mạnh, không nằm ở tăng năng suất mà ở cách tổ chức phát triển bền vững toàn hệ thống. Bền vững không chỉ là khẩu hiệu hay công cụ truyền thông. Bền vững cũng không dừng lại ở việc đạt chứng chỉ. Bền vững phải trở thành bản chất, gắn vào mọi quyết định – từ đồng ruộng, nhà máy đến bàn đàm phán quốc tế.

"Chúng ta chỉ thật sự mở được cửa thắng khi coi bền vững là gốc rễ. Không phải làm để báo cáo, mà để nông sản Việt có vị thế sòng phẳng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.”, bà Đặng Huỳnh Ức My khẳng định.

Có thể nói, “Right to Win - ‘Cửa thắng’ của nông nghiệp Việt” là những kinh nghiệm của bà Đặng Huỳnh Ức My và đội ngũ AgriS - Betrimex trong hành trình đưa sản phẩm từ mía và dừa Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Một trong những kết quả nổi bật được nhắc đến chính là: Thành công của AgriS và Betrimex không chỉ nằm ở giá trị xuất khẩu, mà quan trọng hơn là xây dựng được vị thế bền vững cho hai loại nông sản của Việt Nam trên thị trường thế giới, khi: AgriS vừa đưa đường Việt Nam lên sàn ICE London và New York vừa xây dựng hệ quản trị chuẩn quốc tế. Betrimex, từ một công ty xuất nhập khẩu, đã phát triển thương hiệu nước dừa Cocoxim và hơn 80 sản phẩm từ dừa Việt Nam, hiện diện tại hơn 80 quốc gia với triết lý Zero Waste được chứng minh bởi chuỗi giá trị tuần hoàn toàn diện.

Được biết, hiện nay, dưới sự thúc đẩy của bà My, AgriS đã thúc đẩy mạnh mẽ mô hình nông nghiệp tuần hoàn và củng cố cam kết đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2035, tuân thủ các chuẩn mực ESG. Betrimex cũng đặt tầm nhìn theo đuổi Zero Waste cấp độ 2 vào năm 2040, biến trái dừa thành nhiều sản phẩm giá trị (nước dừa, dầu, bột, nhựa sinh học, phân bón, vật liệu xây dựng).

Tại buổi ra mắt sách, bà My cũng cởi mở cho biết, theo bà, còn có nhiều "cửa khóa", nhiều thách thức với nông nghiệp Việt Nam. Hiện nay, nông nghiệp Việt Nam của chúng ta đi ra thế giới được công nhận có rất nhiều mặt hàng, hàng hóa nông sản vô cùng ngon như gạo, xoài, chanh dây, thơm, chuối… đều ngon... , nhưng đâu đó vẫn còn thiếu sự hệ thống hóa và nâng cấp quan điểm kinh doanh để “sang” hơn. Do đó, rất cần vai trò truyền thông để nhận diện cho đúng giá trị và giúp mở rộng hơn nữa cơ hội cung cấp hàng hóa ra toàn cầu. Nông nghiệp của chúng ta rất cần nhiều người cùng tầm nhìn đồng hành trên con đường phát triển.

Thông qua các chia sẻ, đúc kết, cuốn sách của bà Đặng Huỳnh Ức My được kỳ vọng sẽ là ấn phẩm giàu giá trị tham khảo và gợi mở những động lực mới cho tất cả những người quan tâm sâu sắc và khát vọng xây dựng tương lai bền vững cho nông nghiệp Việt Nam.

Lê Mỹ