Kinh tế Việt Nam vững vàng 2025-2026 nhờ chính sách tài khóa, tiền tệ mở rộng

Dự báo lạm phát được điều chỉnh giảm nhẹ so với các dự báo đưa ra hồi tháng 4, theo ấn phẩm kinh tế thường niên hàng đầu của ADB được công bố hôm nay.

Chuyên gia của ADB nhận định, làn sóng gia tăng xuất khẩu trước khi Hoa Kỳ áp dụng thuế quan mới cùng các chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong nửa đầu năm 2025. Tuy nhiên, tăng trưởng được dự báo sẽ chậm lại trong phần còn lại của năm do tác động của các mức thuế đối ứng có hiệu lực từ ngày 7 tháng 8. Dù nền kinh tế trong nước vẫn ổn định, tăng trưởng dự kiến sẽ giảm nhịp so với sự bứt phá mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2025.

Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam, nhận định: “Sự phối hợp tốt hơn giữa thực thi hiệu quả chính sách tài khóa và tiền tệ sẽ giúp tránh gây áp lực quá mức lên các công cụ tiền tệ và bảo đảm ổn định kinh tế tài chính vĩ mô. Trong dài hạn, các cải cách pháp lý toàn diện cần phải giải quyết những thách thức mang tính cấu trúc — như đảm bảo khả năng thích ứng biến đổi khí hậu, thúc đẩy năng lực cạnh tranh của khu vực tư nhân, nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, hiện đại hóa hệ thống thuế và chuyển đổi số. Đây là những yếu tố then chốt cho một mô hình tăng trưởng cân bằng hơn.”

Chi tiết triển vọng, theo báo cáo phân tích của Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bá Hùng, nền kinh tế vẫn sẽ vững vàng trong giai đoạn 2025–2026, nhờ có chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng. Các mức thuế đối ứng của Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 7 tháng 8 năm 2025 — 20% đối với hàng nhập khẩu và 40% đối với hàng trung chuyển — có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng ngắn hạn, song các chính sách kích thích kinh tế được kỳ vọng sẽ giảm nhẹ tác động này. Dự báo tăng trưởng được điều chỉnh tăng lên 6,7% cho năm 2025 và giảm còn 6,0% cho năm 2026 (so với các mức lần lượt là 6,6% và 6,5% trong báo cáo ADO tháng 4 năm 2025), trong khi dự báo lạm phát thấp hơn một chút so với báo cáo tháng 4.

Sản lượng công nghiệp dự kiến tăng 7,7% trong năm 2025 nhờ xuất khẩu hàng chế biến, chế tạo cao hơn, nhưng có thể gặp khó khăn do mức thuế cao của Hoa Kỳ. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng mạnh trong tám tháng đầu năm 2025, chủ yếu nhờ các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu để tránh thuế quan mới của Hoa Kỳ, khiến sản lương tăng nhanh trong thời gian ngắn.

Chỉ số Nhà quản trị Mua hàng cho thấy sản xuất chế biến chế tạo đã chậm lại từ tháng 12 năm 2024. Trong tháng 7 năm 2025 chỉ số này phục hồi, tuy nhiên đến tháng 8 chỉ số lại giảm về gần mức trung bình. Số lượng đơn hàng tháng 8 giảm sau đợt tăng ngắn trong tháng 7, trong khi triển vọng toàn cầu bất định có khả năng thắt chặt sản xuất công nghiệp trong nửa cuối năm 2025, khi thuế đối ứng có hiệu lực. Tuy nhiên, ngành xây dựng được kỳ vọng sẽ lấy lại đà tăng nhờ Chính phủ đẩy nhanh triển khai các dự án hạ tầng lớn.

Tăng trưởng dịch vụ được dự báo tiếp tục khả quan, đạt mức 7,4%. Ngành dịch vụ sẽ được hưởng lợi từ sự tăng trưởng liên tục trong các lĩnh vực tài chính - ngân hàng, và vận tải, truyền thông, bán lẻ, và đặc biệt là du lịch cùng các ngành liên quan. Trong tám tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã đón 13,9 triệu lượt khách quốc tế, tăng 21,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Nông nghiệp dự báo có khả năng đạt mức tăng trưởng 3,4% trong năm 2025. Nhu cầu toàn cầu đối với thực phẩm chất lượng cao và bền vững, cùng với việc áp dụng rộng rãi công nghệ canh tác thông minh sẽ thúc đẩy lĩnh vực này. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp vẫn đối mặt với các rủi ro khí hậu, tình trạng đất đai manh mún, khả năng tiếp cận công nghệ hạn chế của các hộ nông dân nhỏ và biến động giá cả hàng hóa toàn cầu.

Tiêu dùng trong nước tiếp tục được thúc đẩy bởi chính sách tiền tệ và tài khóa mang tính hỗ trợ. Doanh số bán lẻ tăng 9,4% trong tám tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước, nhờ việc tiếp tục cắt giảm 2% thuế giá trị gia tăng, giảm thuế môi trường đối với nhiên liệu, tái cấu trúc thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cùng những cải cách hành chính sâu rộng và các cải cách thuế khác giúp giảm chi phí. Tính theo giá thực tế, doanh số bán lẻ tăng 7,2%, thấp hơn so với mức 8,0% cùng kỳ năm trước. Việc mở rộng mạng lưới bán lẻ, gia tăng mức độ thâm nhập của thương mại điện tử, và sự phục hồi của các dịch vụ liên quan đến du lịch sẽ củng cố nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, lĩnh vực sản xuất chế biến chế tạo và xuất khẩu suy yếu do thuế quan của Hoa Kỳ có thể làm giảm nhu cầu đối với logistics, tài chính và các dịch vụ kinh doanh trong nửa cuối năm 2025. Nếu căng thẳng thương mại kéo dài, đầu tư có thể chậm lại, ảnh hưởng đến tăng trưởng trong các ngành dịch vụ giá trị cao vào năm 2026.

Theo chuyên gia ADB, đầu tư công hiệu quả là yếu tố then chốt để duy trì tăng trưởng và giảm nút thắt hạ tầng. Với tỉ lệ nợ công dưới 34% GDP—thấp hơn nhiều so với mức trần 60% theo quy định—Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa tài khóa cho các biện pháp hỗ trợ tăng trưởng. Cải cách thể chế sâu rộng sẽ giúp tinh giản môi trường pháp lý, nâng cao hiệu quả giải ngân và thúc đẩy kinh tế nội địa. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực trong việc lập kế hoạch, triển khai và quản lý dự án ở tất cả các cấp tiếp tục ảnh hưởng đến việc giải ngân đúng hạn.

ADB cũng nhận định sự bất ổn định về thuế quan đang gây xáo trộn đối với hoạt động FDI và thương mại. Với vị thế tài khóa thuận lợi, Chính phủ có thể áp dụng các biện pháp kích thích tăng trưởng thông qua cắt giảm thuế có trọng tâm, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, và tăng chi tiêu xã hội cho các hộ gia đình thu nhập thấp. Việc phối hợp các cải cách cơ cấu nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và năng suất lao động sẽ phát huy hiệu quả tối đa. Dự kiến trong năm 2025, thâm hụt ngân sách ở mức 3,8% GDP.

Về tiền tệ, ngân hàng trung ương tiếp tục duy trì các chính sách hỗ trợ tăng trưởng. Với mức tăng tín dụng nhiều khả năng sẽ đạt hoặc vượt mục tiêu 16% cho năm 2025 cùng với cách tiếp cận linh hoạt hơn của NHNN trong quản lý, tín dụng, dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên vào cuối năm 2025. Tuy nhiên lo ngại về chất lượng tài sản, rủi ro danh mục cho vay và áp lực lạm phát tiềm ẩn vẫn tiếp tục tồn tại. Trong ngắn hạn, theo ADB nợ xấu gia tăng và lợi nhuận ngân hàng suy giảm sẽ hạn chế dư địa cho việc nới lỏng tiền tệ hơn nữa.

Chính phủ đang đẩy mạnh các biện pháp kích thích tài khóa và tiền tệ nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng 8,3%–8,5% trong năm 2025, hướng tới tăng trưởng hai con số trong những năm tới. Các mục tiêu này được đặt ra trong bối cảnh thách thức ngày càng lớn từ thuế quan đối ứng và căng thẳng địa chính trị toàn cầu cũng như khu vực đang leo thang. Tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2025 đạt được nhờ các chính sách tiền tệ - tài khóa mở rộng và sự bùng nổ đơn hàng xuất khẩu trước khi thuế mới có hiệu lực. Theo ông Nguyễn Bá Hùng, để duy trì đà tăng trưởng, các rủi ro mới xuất hiện và những hạn chế mang tính cấu trúc cần phải được xử lý một cách hiệu quả.

Trong khi duy trì triển vọng tích cực cho Việt Nam giai đoạn 2025–2026, báo cáo “Triển vọng Phát triển Châu Á tháng 9 năm 2025” cũng nhấn mạnh một số rủi ro bắt nguồn từ cả những bất định toàn cầu và các yếu tố trong nước. Nếu môi trường kinh tế toàn cầu xấu hơn dự kiến — do tăng trưởng chậm lại của các đối tác thương mại lớn và biến động thị trường tài chính gia tăng — thách thức đối với nền kinh tế sẽ tăng lên.

Ở trong nước, theo chuyên gia ADB, mặc dù các cải cách về đầu tư công đã mang lại kết quả bước đầu, song rủi ro tài chính gia tăng và sự chậm trễ trong phối hợp chính sách có thể hạn chế hiệu quả của các biện pháp kích thích tăng trưởng.

Lê Mỹ